Οι αλβανικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι οι περισσότεροι από τους πολίτες της που απελάθηκαν φέτος βίαια στην πατρίδα τους από το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα εκεί. Σύμφωνα με έρευνα του BBC, σε ορισμένους Αλβανούς κρατούμενους προσφέρθηκαν έως και 1.500 λίρες για να φύγουν – με κάποιους να σχεδιάζουν να επιστρέψουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι πτήσεις απέλασης προς την Αλβανία έχουν αυξηθεί από τότε που η χώρα υπέγραψε κοινή συμφωνία συνεργασίας με το Ηνωμένο Βασίλειο τον περασμένο Δεκέμβριο, για «αποτροπή και παρεμπόδιση της παράνομης μετανάστευσης».
Το υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρει ότι περισσότεροι από 1.000 Αλβανοί υπήκοοι έχουν απελαθεί από τότε: περίπου οι μισοί από αυτούς εθελοντικά, με τους υπόλοιπους να αποτελούν έναν συνδυασμό ανθρώπων που απέτυχαν να αποκτήσουν άσυλο και αλλοδαπών παραβατών.
Οι δημοσιογράφοι που μίλησαν με δεκάδες επιβαίνοντες σε πολλές από αυτές τις πτήσεις απέλασης τον περασμένο μήνα, διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι προέρχονταν από βρετανικές φυλακές.
Σε ορισμένους είχαν προσφερθεί χρήματα σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία της απέλασης και απελευθερώθηκαν από τη φυλακή πριν εκτίσουν την ελάχιστη ποινή τους, βάσει ενός υπάρχοντος συστήματος που χρησιμοποιείται για αλλοδαπούς παραβάτες.
Η αλβανική αστυνομία επιβεβαίωσε ότι η πλειονότητα όσων επέστρεψαν βίαια φέτος έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα στο ΗΒ.
Για παράδειγμα, ένας 30χρονος άνδρας είπε ότι εξέτιε ποινή έξι ετών για αδικήματα ναρκωτικών και αφέθηκε ελεύθερος για απέλαση αφού εξέτισε μόνο τα δύο από αυτά – ένα χρόνο πριν θα είχε δικαίωμα αποφυλάκισης υπό όρους.
«Ο αξιωματικός μετανάστευσης ήρθε να μας δει», είπε. «Ρώτησαν αν θέλουμε να επιστρέψουμε [στην Αλβανία] ή να μείνουμε στο ΗΒ. Εξήγησαν ότι αν επιστρέψουμε, θα μας δώσουν ένα χρόνο άδεια από την ποινή μας».
Στον εν λόγω κρατούμενο προσφέρθηκαν επίσης 1.500 λίρες ως οικονομική υποστήριξη για να επιστρέψει στο σπίτι, στο πλαίσιο ενός ξεχωριστού προγράμματος που ονομάζεται Facilitated Return Scheme (FRS).
Ένα έγγραφο της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου δηλώνει ξεκάθαρα ότι το πρόγραμμα είναι «ένα οικονομικό κίνητρο» που προσφέρεται σε αλλοδαπούς κρατούμενους «με την προϋπόθεση ότι συνεργάζονται με την απέλαση και παραιτούνται από το δικαίωμά τους να ασκήσουν έφεση εναντίον της».
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ίδιο ποσό έλαβαν και άλλοι κρατούμενοι που απελάθηκαν αεροπορικώς τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Πρόωρης Αποφυλάκισης (ERS) του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο χρησιμοποιείται για αλλοδαπούς κρατούμενους όλων των εθνικοτήτων.
Το Πρόγραμμα Πρόωρης Αποφυλάκισης δεν απαιτεί τη συναίνεση των κρατουμένων, αλλά αρκετοί Αλβανοί που απελάθηκαν, είπαν ότι η απέλασή τους και η μείωση της ποινής τους παρουσιάστηκαν ως εθελοντικές επιλογές.
«Ήταν επιλογή μου να επιστρέψω», λέει ένας κρατούμενος. «Κανείς δεν με ανάγκασε. Μου το πρόσφεραν. Μου είπαν, «Εσύ αποφασίζεις αν θέλεις να πας ή να μείνεις».
Πέρυσι, ο νόμος περί εθνικότητας και συνόρων της κυβέρνησης παρέτεινε την περίοδο πρόωρης απελευθέρωσης που επιτρέπεται βάσει του ERS από εννέα μήνες σε ένα χρόνο. Ένας από τους στόχους αυτής της αλλαγής, σύμφωνα με μια σύντομη ενημέρωση του Υπουργείου Εσωτερικών, ήταν να αυξηθεί ο αριθμός των απελάσεων.
Ο ίδιος νόμος καταργούσε επίσης την ημερομηνία λήξης για τις μη εκτισμένες ποινές, πράγμα που σημαίνει ότι οι κρατούμενοι που επιστρέφουν στο Ηνωμένο Βασίλειο παράνομα θα πρέπει να εκτίσουν το υπόλοιπο της ποινής τους, ανεξάρτητα από το πόσο καιρό έχει περάσει, κάτι που ίσως λειτουργήσει αποτρεπτικά.
Ωστόσο, αρκετοί από τους ανθρώπους που βρέθηκαν στις πτήσεις απέλασης τον περασμένο μήνα δήλωσαν ότι σχεδίαζαν να επιστρέψουν στο Ηνωμένο Βασίλειο εντός εβδομάδων ή και ημερών, παρά αυτό τη «νέα σκληρή προσέγγιση της αστυνομίας εκεί».
«Τώρα μαζεύουν τους Αλβανούς», είπε ένας άνδρας. «Είναι πολύ δύσκολο για τους Αλβανούς να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο επειδή η αστυνομία μας σταματά στο δρόμο. Δεν μας θέλουν τώρα».
Άρνηση πολιτικού ασύλου σε αιτούντες
Για πολλούς από τους μετανάστες, ήταν οι οικονομικές ευκαιρίες που τους τράβηξαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό δεν ισχύει όμως για όλους, καθώς ανάμεσα στους απελαθέντες υπήρχαν και κάποιοι που ζήτησαν πολιτικό άσυλο και το Ηνωμένο Βασίλειο τους το αρνήθηκε.
Ένας από αυτούς έδειξε στους δημοσιογράφους έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς την απομάκρυνσή του από το Ηνωμένο Βασίλειο και την απόρριψη του αιτήματός του για άσυλο. Είπε σε αξιωματούχους μετανάστευσης ότι είχε εγκαταλείψει την Αλβανία αφού μέλη συμμορίας του έβαλαν ένα όπλο στο κεφάλι και τον απείλησαν να τον σκοτώσουν για τις πολιτικές του δραστηριότητες.
Απελάθηκε πίσω στην Αλβανία παρά τις επιθυμίες του τον περασμένο μήνα.
«Φοβάμαι γιατί μπορεί να ξανασυμβεί η ίδια κατάσταση», είπε. «Έχω μείνει ήσυχος, δεν χαμογελάω, έχω άγχος και το σώμα μου τρέμει συνέχεια, δεν κοιμάμαι πολύ».
Η έκθεση ψυχολόγου του Ηνωμένου Βασιλείου, που κατατέθηκε λίγο πριν από την απέλαση του εν λόγω άνδρα που ζήτησε άσυλο, προκάλεσε ανησυχίες ότι μπορεί να έχει υποστεί ψυχολογικά βασανιστήρια στην Αλβανία.
Μια απάντηση του Υπουργείου Εσωτερικών ανέφερε ότι οι εμπειρίες του είχαν ήδη ληφθεί υπόψη στην αίτησή του για άσυλο και ότι η απόφαση παρέμεινε αμετάβλητη.
Ο 30χρονος άνδρας είπε ότι δεν θα δίσταζε να επιστρέψει παράνομα στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν τον απειλούσαν ξανά, παρά το γεγονός ότι ήταν στη μαύρη λίστα για την είσοδο στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις χώρες της ΕΕ. Οι Αλβανοί έχουν ελεύθερη μετακίνηση σε χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, που προσφέρουν έναν εύκολο δίαυλο κατά μήκος της Μάγχης.
Η αλβανική αστυνομία ενίσχυσε πρόσφατα τους ελέγχους στα συνοριακά περάσματα της χώρας, για να συλλάβει απελαθέντες στη μαύρη λίστα που προσπαθούν να διαφύγουν.
Η αυξημένη συνεργασία μεταξύ του ΗΒ και της Αλβανίας συνέπεσε με μια απότομη πτώση του αριθμού των Αλβανών που φτάνουν με μικρά σκάφη, καθώς μόλις 29 εντοπίστηκαν τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους.
Μεγάλο μέρος αυτής της πτώσης είναι πιθανό να είναι εποχιακό και με τον χειμερινό καιρό να χαλαρώνει τώρα, και οι δύο κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την πρώτη πραγματική δοκιμασία της προσέγγισής τους για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.
Τόσο η Αλβανία όσο και οι βρετανικές κυβερνήσεις αναγνωρίζουν την οικονομική έλξη του ΗΒ.
