Είχα χρόνια να τον δω. Παλιό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, όχι από τα χειρότερα, έφυγε το ’15. Τον συνάντησα τις προάλλες στον δρόμο και το πρώτο πράγμα που μου είπε ήταν: «Δεν ξέρεις πόσο το χάρηκα που πάτωσε ο Τσίπρας!»
Περίμενε να συμμεριστώ κι εγώ τον ενθουσιασμό του. Τον ρώτησα ήσυχα: «Μα κι εσείς δεν πατώσατε;» Μούδιασε και άρχισε να μου λέει ότι πρέπει να εξαφανισθεί ο ΣΥΡΙΖΑ για αυτά που έχει κάνει, να αρχίσει η «ανοικοδόμηση» της αριστεράς από το μηδέν. Καταρχάς, του λέω, μου λες πού είναι αυτή η νέα αριστερά, οι άνθρωποί της, οι ιδέες της;
Ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε ήδη μια τεράστια κρίση, είδες να βγει τίποτα καλύτερο, μέσα ή έξω από αυτό το κόμμα; Για μπες στη θέση των ανθρώπων που θα χάσουν τα σπίτια τους, δεν θα έχουν ΕΣΥ, θα ζούνε στην πιο όμορφη χώρα του κόσμου και δεν θα μπορούν να πάνε μια εβδομάδα διακοπές; Πήγες σε λαϊκή να αγοράσεις κεράσια; Σε αυτούς τι θα πεις; «Να πατώσει ο Τσίπρας;» Να έχουμε μόνο δεξιά στη χώρα και μάλιστα αυτή τη δεξιά; Αυτό θέλουμε;
Είχα πάρει φόρα κι εγώ και δε σταματούσα. Του είπα ότι μια από τις διαμορφωτικές εμπειρίες μου ήταν όταν πήγα στην ΕΣΣΔ να μελετήσω από κοντά την περεστρόικα. Δεν είχα σε καμιά εκτίμηση το σοβιετικό καθεστώς και στην αρχή ήμουν ενθουσιασμένος με τη «μεταρρύθμιση-επανάσταση από τα πάνω». Σύντομα όμως κατάλαβα ότι εδώ πηγαίναμε σε καταστροφή.
Ένα προβληματικό καθεστώς ερχόταν να το αντικαταστήσει ένα πολύ χειρότερο. Δυστυχώς οι προβλέψεις επαληθεύθηκαν με τον πιο δραματικό τρόπο και μάλιστα παγκοσμίως. Το βασικό συμπέρασμα που έβγαλα εγώ από αυτή την εμπειρία είναι ότι έχει ασφαλώς σημασία και πρέπει να αντιπαραθέτουμε το δέον στο υπάρχον, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται με ένα τρόπο που να διευκολύνει την αντικατάσταση από μια καλύτερη, όχι μια χειρότερη κατάσταση πραγμάτων.
Αλλιώς κινδυνεύει κάποιος να τη πάθει όπως οι Γερμανοί κομμουνιστές που βοήθησαν με τη σεχταριστική, «υπεραριστερή» πολιτική τους να ανέβουν οι Ναζί στην εξουσία το 1933 και παρηγορούνταν λέγοντας «μετά τον Χίτλερ, ο Τέλμαν» (γραμματέας του γερμανικού ΚΚ, του μεγαλύτερου στον κόσμο μετά το σοβιετικό). Ο Τέλμαν βέβαια πέθανε σε στρατόπεδο και οι μόνοι που τον θυμούνται σήμερα είναι οι κάτοικοι της περιοχής Αεροπόρτ στη Μόσχα, που βλέπουν το άγαλμά του έξω από το μετρό. Για να απαλλαγεί από τους Ναζί (προσωρινά όπως απεδείχθη) η ανθρωπότητα χρειάστηκε να διεξάγει έναν παγκόσμιο πόλεμο.
Να πω ότι η υπόθεση δεν είναι μεμονωμένη. Συναντώ αυτές τις μέρες πολλά στελέχη της αριστεράς, ιδίως της «επαναστατικής», που θεωρούν πολύ μεγάλη επιτυχία την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, αγνοώντας ταυτόχρονα πλήρως τη χρεοκοπία των δικών τους ρευμάτων, αλλά και τα χαρακτηριστικά της δύναμης που ανεβαίνει στη χώρα. Μερικοί μου λένε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι καν αριστερά, ότι δεν έχει καν διαφορά αν κερδίσει η ΝΔ ή ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά για να χαρακτηρίσει κάποιος μια δύναμη, με τη σχετικότητα που οι χαρακτηρισμοί έχουν, πρέπει να λάβει υπόψη ασφαλώς την πολιτική, την ιδεολογία και την ιστορία της. Πρέπει να λάβει όμως υπόψη και τις κοινωνικές δυνάμεις που την υποστηρίζουν. Ο όγκος των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ είναι άνθρωποι της αριστεράς, που δεν θέλουν μια υπερ-νεοφιλελεύθερη, ληστρική παλινόρθωση, που θα έλθει να ολοκληρώσει τις ήττες του 2010, του 2012-13 και του 2015, θέλουν κυρίως να προστατεύουν το βιοτικό επίπεδο του λαού και τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα στη χώρα. Ακόμα και να μην ήθελε, η ηγεσία του κόμματος αυτού είναι, αν μη τι άλλο, υποχρεωμένη να τους παίρνει υπόψιν της.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήταν μνημονιακή, ήταν επίσης απογοητευτική ως προς τις μεταρρυθμίσεις που μπορούσε και δεν προώθησε, «πρόδωσε» τα ιδανικά της παράταξης και των ανθρώπων της, ωστόσο ήταν ταυτόχρονα η καλύτερη από τις μνημονιακές κυβερνήσεις. Και δεν μπορώ καν να φανταστώ μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ή ακόμα και ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ που να είναι χειρότερη από μια κυβέρνηση της νέας Νέας Δημοκρατίας. Μου μοιάζει αδύνατο. Για να μην αναφερθώ στο πολιτικό, ιδεολογικό και ηθικο-ψυχολογικό αποτέλεσμα, για τη χώρα, όχι για την αριστερά, της επιδοκιμασίας της απερχόμενης κυβέρνησης και των πεπραγμένων της.
Ξέρω πόσο βαθιά πλήγωσε τους ανθρώπους της αριστεράς η πολιτική του Τσίπρα (όπως είπε ένας φίλος, το 1949 σκότωσαν το σώμα, το 2015 την ψυχή της Αριστεράς). Ξέρω επίσης πόσο έχει απογοητεύσει η απουσία πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ή οι θέσεις του σε διάφορα θέματα. Ούτε θέλω να αποδώσω στην κοινωνική κατάσταση των στελεχών της αριστεράς τις απόψεις μου. Η δική μου πάντως «στατιστική» λέει, μπορεί να είναι και σύμπτωση, μπορεί και όχι, ότι κανένα από τα στελέχη που λένε σήμερα «τι ΝΔ, τι ΣΥΡΙΖΑ» δεν αντιμετωπίζει σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, μερικοί μάλιστα έχουν και κάμποσα λεφτά, το φυσάνε το παραδάκι και συνήθως φοροδιαφεύγουν. Νιώθουν πιο άνετα να συζητάνε για τη χώρα με τη μακαριότητα αυτού που δεν έχει τίποτα να χάσει προσωπικά. Άλλωστε τις «μεσαίες τάξεις» δεν υπόσχεται στο τέλος-τέλος να βοηθήσει κατ’ εξοχήν και ο Κυριάκος…
Ο κύριος και βασικός λόγος των αποτυχιών της αριστεράς στην Ελλάδα και παγκοσμίως στην εποχή μας είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών της έχει αστικοποιηθεί, δεν βλέπει κανείς παρά ελάχιστους εργάτες, αγρότες, ανέργους, λαϊκούς ανθρώπους στα ηγετικά κλιμάκια, αν βλέπει. Τους ενδιαφέρει η ποσόστωση των γυναικών, αλλά μάλλον θα έπρεπε να εφαρμόσουν ποσόστωση φτωχών και λαϊκών ανθρώπων, αλλιώς τι αριστερά λένε ότι είναι.
Αυτό συμβαίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ, συμβαίνει όμως και με τη μεγάλη πλειοψηφία όλων των οργανώσεων που αναφέρονται στην αριστερά. (Και εννοούμε εργαζόμενους, όχι τους μεταβληθέντες σε «επαγγελματίες» των κομμάτων τους). Όχι μόνο οι ηγεσίες και τα στελέχη δεν ελέγχονται δημοκρατικά από τη βάση και τα μέλη των κομμάτων και οργανώσεών τους, αλλά, όποιος θέλει να είναι ειλικρινής και έχει εμπειρία, ξέρει ότι το 90% των στελεχών ενδιαφέρεται πρωτίστως για το προσωπικό και ομαδικό τους συμφέρον όπως το αντιλαμβάνονται. Τι άλλο από τα παθολογικά «Εγώ» των πρωταγωνιστών τους εμπόδισε για παράδειγμα τα διάφορα ρεύματα που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ το ’15 να κατεβάσουν ένα κοινό ψηφοδέλτιο στις εκλογές;
Αν αποτυγχάνει σήμερα η αριστερά, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη, είναι γιατί κατέληξε να εκφράζει τον εαυτό της, το στρώμα δηλαδή των (συνήθως μεσοαστικής προέλευσης) στελεχών που τη διοικούν και όχι τα λαϊκά στρώματα στο όνομα των οποίων υπάρχει.
Ο Αμερικανός σύμβουλος του Μητσοτάκη έχει πετύχει πάντως το όγδοο θαύμα του κόσμου: πρώτο να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες για την κατάσταση της χώρας, όπως οι καπνοβιομηχανίες τις προειδοποιήσεις για το κάπνισμα στα πακέτα. Εντείνουν το άγχος των καπνιστών και τους κάνουν να καπνίζουν περισσότερο. Στην ιατρική αυτό λέγεται αυτοάνοσο νόσημα, ο οργανισμός χτυπάει τον ίδιο του τον εαυτό. Δεύτερο, όχι μόνο έσπρωξαν τους Έλληνες να κάνουν «απώθηση πραγματικότητας» αλλά και κατάφερε να μετατρέψει τις εκλογές σε δημοψήφισμα για τον Τσίπρα! Φυσικά με τη βοήθεια του τελευταίου!
Έστειλα προ ημερών σε έναν φίλο, παλιό αριστερό, της «πατριωτικής δεξιάς» σήμερα, εξαιρετικά κριτικό μέχρι τις 21 Μαΐου και βαθιά απογοητευμένο με την πορεία της χώρας, τη φωτογραφία με τα βάγια πού ‘στρωσαν για τον Μητσοτάκη στην Πάτρα. «Κατάντια», μου απάντησε, «κοίτα πού μας έφερε ο Τσίπρας!» Συγνώμη του απάντησα, αλλά έχεις μανία καταδίωξης. Πολλά πρέπει να προσάψουμε στον Τσίπρα, όχι όμως και τα βάγια στον Μητσοτάκη!
Σε αυτή τη χώρα δεν υπήρξε μόνο Μητσοτάκης και Τσίπρας, υπήρξαν επίσης Σημίτης, Καραμανλής, Γιώργος Παπανδρέου, Αντώνης Σαμαράς, Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ΚΚΕ, οι διάφορες άλλες τάσεις της αριστεράς. Εγώ δεν συμφωνώ με τον Τσίπρα και την πολιτική του, αλλά γιατί πρέπει να φορτώνουμε όλα τα κακά της μοίρας μας στον ΣΥΡΙΖΑ;
Στην πραγματικότητα βέβαια το ξέρει κι αυτός. Φοβάμαι ότι το κατηγορητήριο κατά Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ δεν αποσκοπεί συχνά παρά να δικαιολογήσει τη δική μας μετατόπιση. Κρυβόμαστε πίσω από τις πραγματικές ή φανταστικές αποτυχίες, λάθη και προδοσίες του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, για να δικαιολογήσουμε στον εαυτό μας την απόσυρσή μας. Μόνο που τα προβλήματα δεν θα «αποσυρθούν» επειδή εμείς αποσυρόμαστε.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας φυσικά βοήθησαν όσο μπορούσαν αυτή την εξέλιξη. Δεν διαθέτουν συνεκτική άποψη για τη χώρα και τον κόσμο και έκαναν μοιραία στρατηγικά λάθη και το 2012-15 και τώρα, τώρα θέτοντας ως κύρια επιδίωξη την προσπάθεια να μη χάσουν την εύνοια – που νόμιζαν ότι είχαν – της εγχώριας ολιγαρχίας και των ξένων και να εμφανίσουν ένα καθησυχαστικό προφίλ, απευθυνόμενοι κυρίως στις μεσαίες τάξεις. Κατάφεραν έτσι το ακατόρθωτο: να μην κερδίσουν τις «μεσαίες τάξεις» και να χάσουν τα λαϊκά στρώματα. Η πολιτική τακτική τους ήταν η αντίθετη από αυτή που εφήρμοσαν και θριάμβευσαν και ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Ταγίπ Ερντογάν.
Ξεχνάμε όμως ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της χρεοκοπίας των δύο κομμάτων εξουσίας που υποτάχθηκαν στους ξένους και συμφώνησαν να εφαρμόσουν προγράμματα καταστροφής και λεηλασίας της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας δεν εκτοξεύθηκαν στην κυβέρνηση γιατί είχαν κάποιες σπουδαίες ιδέες που ξαφνικά τους ανακάλυψαν οι Έλληνες, αλλά γιατί ο λαός αναζήτησε απεγνωσμένα ένα πολιτικό εργαλείο να τον στηρίξει. Ακόμα και σήμερα, παρόλες τις σοβαρές και αδικαιολόγητες υποχωρήσεις που έχει κάνει, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ως προς την κοινωνική του πολιτική πολύ διαφορετικός και πολύ πιο φιλολαϊκός από τη νέα Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου. Αν απέτυχε και στο μέτρο που απέτυχε, δεν είναι μόνο μια αποτυχία του ίδιου και του ηγέτη του, ούτε είναι μόνο μια ήττα της αριστεράς, είναι και θα είναι μια ήττα της χώρας.
Βέβαια, έχει αποδειχθεί ότι ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν να βγάλουν τη χώρα από την κρίση της, ούτε να ανοίξουν νέα διέξοδο, χρειάζεται κάτι πολύ διαφορετικό και δεν υπάρχει πουθενά στη χώρα σήμερα. Ως εργαλείο εξόδου της χώρας από την κρίση ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας έχουν αποτύχει πλήρως. Εξακολουθούν όμως να είναι ένα χρήσιμο, σχετικής αλλά πραγματικής σημασίας ανάχωμα στις πιο καταστροφικές τάσεις που εμφανίσθηκαν στη χώρα, ως αποτέλεσμα μιας σειράς ηττών.
Όσο για τον πιθανό μέλλοντα Πρωθυπουργό, θα χαρεί ασφαλώς πολύ τον πιθανό θρίαμβό του. Ας μην ξεχνάει όμως πόσο κοντά είναι ο θρίαμβος με την τραγωδία. Στους μήνες και τα χρόνια που έρχονται η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο κόσμος θα γνωρίσουν πολύ μεγάλες φουρτούνες. Η καρέκλα του Μαξίμου εύκολα μπορεί να γίνει ηλεκτρική και ας δίνουν οι παντοδυναμίες των καλπών και των μηχανισμών την εντύπωση του άτρωτου και της παντοδυναμίας.
