Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα είναι ένας σταθμός στον ευρύτερο χώρο της «Κεντροαριστεράς» (ο όρος σε εισαγωγικά διότι είναι αμφίβολο τι σημαίνει και αν σημαίνει κάτι πλέον, επομένως χρησιμοποιείται μόνο σχηματικώς). Ένα μέρος του ΣΥΡΙΖΑ και των οπαδών του (το μεγαλύτερο) υποδέχτηκε την παραίτηση με οιμωγές, θρήνους, κατάρες στον λαό που δεν κατάλαβε το μεγαλείο του ανδρός και με άλλες γραφικότητες. Ένα μέρος του εκλογικού σώματος (πρωτοστατούντος του Πρωθυπουργού που όσο και να το θέλει, δεν μπορεί να κρύψει πόσο Μητσοτάκης είναι) με κατινιές και τυπικές δεξιές αρλούμπες για το καλοκαίρι του 2015.
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ο μεγαλύτερος τίτλος τιμής για τον απερχόμενο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ είναι το μίσος της νεοφιλελεύθερης δεξιάς και ενός μέρους της ολιγαρχίας. Και η μεγαλύτερη ντροπή του ότι πέτυχε αυτό το μίσος να μην έχει καμιά υλική βάση δικαιολόγησης, παρά μόνο μη εκπληρωθέντες φόβους. Στην πραγματικότητα, το σύστημα εξουσίας χρωστά στον Αλέξη Τσίπρα το ότι η μεγάλη αντιμνημονιακή φουσκοθαλασσιά ξεφούσκωσε. Όχι μόνο στον Αλέξη Τσίπρα, αλλά σε όλη την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι νωρίς για να αποτιμήσουμε πλήρως την περίοδο Τσίπρα μεν, αυτό δεν αναιρεί δε, ότι έχουμε μια καλή εικόνα για το πώς θα την αποτιμήσουμε. Εδώ όμως όπως που βρίσκονται τα πράγματα άλλα προέχουν: πρώτον, είμαστε μάρτυρες μιας ιστορικής συγκυρίας αμφισβήτησης της ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς και κεντροαριστεράς. Η κληρονομιά Τσίπρα δεν είναι μόνο αυτή της (κατά κάποιο τρόπο) διάσωσης της «κεντροαριστεράς» από την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ, αλλά και της εκ νέου απαξίωσής της από το 2015 και έπειτα, προς όφελος της δεξιάς. Έχει να πει κάτι ο οποιοσδήποτε μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ; Υπάρχει στρατηγική; Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί όχι μόνο τέτοιο στέλεχος, αλλά ούτε καμία συγκροτημένη αντιπρόταση.
Δεύτερον, η κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ σημαδεύτηκε από την εμπέδωση της εξάρτησης της χώρας τόσο διεθνοπολιτικώς (Ισραήλ, Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες, Βερολίνο), όσο και σε ό,τι αφορά τις εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις. Από τη νομιμοποίηση ως ορίου της πολιτικής και της (κεντρο-)αριστεράς των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον. Αυτός ήταν και ο θεμέλιος λίθος της απώλειας αξιοπιστίας του ίδιου του Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον σημαδεύτηκε από την αποδοχή της ΤΙΝΑ εν μέσω κρίσης. Κρίσης, η οποία συνεχίζεται. Η ταύτιση αριστεράς και επιδοματικής πολιτικής είναι επίτευγμα του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτό πάτησε η ΝΔ. Υπάρχουν δυνάμεις μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ που να διαφωνούν με τα παραπάνω; Υπάρχουν δυνάμεις οι οποίες θεωρούν ότι δεν σώθηκε η Ελλάδα με το τρίτο μνημόνιο; Όπως φαίνεται όχι. Η κριτική μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ στον Τσίπρα συνίσταται στην αποτελεσματικότητά του την εκλογική, όχι στην ιδεολογική του συγκρότηση και στην πολιτική του επάρκεια. Υπάρχουν μη-συνένοχοι στο σημερινό ΣΥΡΙΖΑ; Όπως όλα δείχνουν όχι.
Τρίτον, ο Αλέξης Τσίπρας εδώ και οκτώ χρόνια μιλούσε για έναν άλλο ΣΥΡΙΖΑ. Πρόταξε το ζήτημα του ανοίγματος σε στελέχη προερχόμενα από το πρώην ΠΑΣΟΚ, χρησιμοποίησε διαφορετικά σχήματα για τη σύνδεση με την οργανωμένη κοινωνία, αλλά δεν δούλεψε τίποτα από όλα αυτά. Στις φοιτητικές εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ανύπαρκτος. Στην αυτοδιοίκηση το ίδιο. Στα συνδικάτα, με ελάχιστη δύναμη. Η αποτυχία αυτή δεν έχει αποτιμηθεί ούτε κατ’ ελάχιστον. Ο ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε συνδέθηκε με την ελληνική κοινωνία και με τους μαζικούς της χώρους. Ποιος έχει να προτείνει κάτι το διαφορετικό; Μέχρι τώρα κανείς. Άλλωστε, από τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τα οποία μέχρι σήμερα προβάλλουν ως διεκδικητές της ηγεσίας, κανένα απολύτως δεν έχει την οποιαδήποτε σχέση με την οργανωμένη κοινωνία. Προέρχονται όλα τους από την κομματική γραφειοκρατία και έχουν καριέρα μόνο στο κράτος. Τι διαφορετικό έχουν να προτείνουν ως προς την πολιτική και οργανωτική δομή οι γραφειοκράτες;
Τέταρτον, ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τον Τσίπρα από πλευράς ιδεολογικής, προγραμματικής και οργανωτικής συγκρότησης αποτελεί ένα μη-κόμμα. Πέρα από το πρόσωπο του ιδίου ως ενωτικού παράγοντα, ήδη πριν αναλάβει την κυβέρνηση το 2015 ήταν σαφές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ περιλάμβανε δύο τουλάχιστον κόμματα σε ένα. Αυτή η συνθήκη δεν άλλαξε ποτέ, απλώς μετά το 2015 κατέστη πολύ πιο απο-ιδεολογικοποιημένη. Ποιο ακριβώς είναι το έρμα, το σταθερό σημείο αναφοράς του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα; Σε ποιο άξονα θα κινηθεί; Ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε κάλλιστα (θεωρητικώς τουλάχιστον) να δεχτεί καταλυτικό εισοδισμό από όσους τον εγκατέλειψαν προς τα αριστερά, έως από δυνάμεις από τα δεξιά. Δεν έχει καν τρόπο περιορισμού της χειραγώγησής του από ψηφοφόρους της ΝΔ. Αυτή τη στιγμή μοιάζει με αδειανό πουκάμισο. Αυτό είναι όμως το κόμμα που δημιούργησε ο παλαιότερος σήμερα πολιτικός αρχηγός, δηλαδή ο Αλέξης Τσίπρας. Και με το οποίο επί της ουσίας δεν διαφώνησε κανείς, απλώς ήθελαν όλοι να το φέρουν λίγο πιο κοντά στα δικά τους ιδεολογικά και κυρίως εκλογικά μέτρα.
Πέμπτον,ποιος θα προστατεύσει τη διαδικασία εκλογής νέου προέδρου από τον απόλυτο έλεγχο της ολιγαρχίας; Πώς θα χρηματοδοτηθούν πανάκριβες, πανελλαδικές καμπάνιες; Ή για την ακρίβεια, ποιος θέλει να την προστατεύσει; Μάλλον κανείς.
Έκτον, καλό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να αναμετρηθεί επιτέλους με την πορεία του. Και μάλλον δεν θέλει να το κάνει. Μόνο που αν δεν το κάνει, δεν έχει σίγουρα μέλλον. Η σημερινή δήλωση Τσίπρα ότι είναι ο πρώτος αριστερός πρωθυπουργός στην Ευρώπη είναι κάπως… ανιστόρητη. Υπάρχει κάποιος μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να δει το κόμμα στις πραγματικές του διαστάσεις, ώστε να το θέσει σε άλλα θεμέλια; Προς το παρόν όχι.
Το μούδιασμα όλων των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ πάντως (ή μάλλον η αφωνία) είναι σίγουρα διασκεδαστικό (και εξόχως προβληματικό). Βόλευε να πυροβολούν τον Τσίπρα, αλλά εκείνος να μη φεύγει. Ο ΣΥΡΙΖΑ άλλωστε τρέφεται από την αδράνεια. Υπ’ αυτήν την έννοια ο Τσίπρας έκανε με την παραίτησή του τα καλύτερα αποκαλυπτήρια του κόμματος που αφήνει πίσω του, μετά από δεκαπέντε χρόνια αδιαμφισβήτητης ηγεσίας του. Και αυτά τα αποκαλυπτήρια δεν μας δείχνουν τίποτα ωραίο.
