Τραγικές συνθήκες αντιμετωπίζουν καθημερινά επισκέπτες και εργαζόμενοι στον Βράχο της Ακρόπολης, όχι μόνο από τις ατελείωτες ουρές που σχηματίζονται στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, αλλά και από τις υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων ημερών.

Όπως καταγγέλλει το Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού Υπουργείου Πολιτισμού (ΠΣΕΠ-ΥΠΠΟ), μία ακόμη συμβασιούχος αρχαιοφύλακας που εργαζόταν στο απαιτητικό και με σταθερά ακραίο συνωστισμό πόστο των Προπυλαίων, λίγο πριν το μεσημέρι της Κυριακής 23 Ιουλίου αισθάνθηκε αδιαθεσία και έχασε τις αισθήσεις της, για να μεταφερθεί στο νοσοκομείο, όπου διαπιστώθηκε ότι είχε υποστεί θερμοπληξία, από την καταπόνηση και την αδιάκοπη έκθεση στον ήλιο.

Το Σωματείο σημειώνει πως αυτό είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα «όταν μια υπηρεσία αφήνει τους υπαλλήλους της να ψήνονται στον ήλιο, χωρίς να τους χορηγεί στοιχειώδη μέσα προστασίας, σε πόστα χωρίς σκίαστρα, χωρίς πόσιμο δροσερό νερό, χωρίς επαρκείς κλιματιζόμενους χώρους, χωρίς αρκετά διαλείμματα – χωρίς καν έναν αξιοπρεπή χώρο διαλειμμάτων για το προσωπικό».

Η καταγγελία αυτή έρχεται σε συνέχεια καθημερινών αντίστοιχων επεισοδίων με θύματα εργαζόμενους και επισκέπτες, τα οποία φέρνουν στο φως της δημοσιότητας οι ξεναγοί, που υποχρεώνονται και αυτοί να εργάζονται υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες. Είχε, άλλωστε, προηγηθεί και η ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ένωσης Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων (ΠΕΥΦΑ) στις 17 Ιουλίου, που έκανε λόγο για 20 λιποθυμίες επισκεπτών στο χώρο της Ακρόπολης, μέχρι εκείνη την ημέρα.

Η κατάσταση αυτή είχε υποχρεώσει την ΠΕΥΦΑ να προχωρήσει, για την προστασία της υγείας εργαζομένων και επισκεπτών, σε επαναλαμβανόμενες στάσεις εργασίας από τις 4 έως τις 8 μ.μ., σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους που λειτουργούν με ωράριο 8π.μ. – 8μ.μ., μέχρι την Κυριακή 23 Ιουλίου.

Το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ), από την πλευρά του, αρκείται όλη αυτήν την περίοδο στην διακοπή λειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης μεταξύ 1 και 5 μ.μ., που και αυτή ανακοινώνεται κάθε φορά αυθημερόν, λες και δεν είναι γνωστές τουλάχιστον από την προηγούμενη ημέρα οι καιρικές συνθήκες που θα επικρατούν. Αντίστοιχα κλεισίματα αρχαιολογικών χώρων ανά την επικράτεια ανακοινώνονται καθημερινά, με ευθύνη των κατά τόπους αρμόδιων Εφορειών Αρχαιοτήτων.

Αντίθετα, τα σωματεία διεκδικούν το κλείσιμο όλων των χώρων και την αποχώρηση των υπαλλήλων, κάθε φορά που το θερμόμετρο φτάνει τους 38 βαθμούς Κελσίου, υπό σκιάν, όπως προβλέπει η γενική νομοθεσία. Αξίζει να σημειωθεί πως η θερμοκρασία τις τελευταίες ημέρες στην Ακρόπολη καταγράφεται ανάμεσα στους 45˚ έως και 50˚ Κελσίου!

Περίθαλψη για… θύματα θεομηνιών ή πολέμου

Ενδεικτική, πάντως, για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού την προστασία της υγείας επισκεπτών και εργαζομένων στην Ακρόπολη και αλλού, είναι η επιστράτευση, σε σταθερή βάση εσχάτως, για την παροχή περίθαλψης σε επισκέπτες που τραυματίζονται ή αδιαθετούν, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (ΕΕΣ).

Αντί να φροντίσει για την κάλυψη της ανάγκης αυτής με σταθερό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ειδικά στην Ακρόπολη και σε άλλους χώρους με μεγάλη επισκεψιμότητα, προστρέχει στην συνδρομή νοσηλευτών και εθελοντών Σαμαρειτών-Διασωστών του ΕΕΣ, στερώντας τους, παράλληλα, από τα πραγματικά έκτακτα περιστατικά, όπου θα μπορούσαν να παράσχουν το εθελοντικό τους έργο.

Σημειώνουμε πως, καταστατικά, ο ΕΕΣ έχει ως σκοπό του την κινητοποίηση και παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις καταστροφών και θεομηνιών, ενώ σε καιρό πολέμου αναλαμβάνει την επικουρία στο έργο της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας, τη νοσηλευτική περίθαλψη τραυματιών και ασθενών, καθώς και την προστασία των αιχμαλώτων, του άμαχου πληθυσμού και των θυμάτων πολέμου.

Ωστόσο, ήδη από τον περασμένο Απρίλιο, η υπουργός Λίνα Μενδώνη και ο πρόεδρος του ΕΕΣ Υποστράτηγος ε.α. Αντώνης Αυγερινός φρόντισαν να θεσμοθετήσουν τη μόνιμη (!) και πρωτοφανή σε παγκόσμιο επίπεδο συνεργασία των δύο φορέων, που ξεκίνησε άτυπα το 2019, με την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας περιλαμβάνοντας την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας σε δέκα αρχαιολογικούς χώρους: Ακρόπολη Αθηνών, Κνωσό, Μυκήνες, Δελφούς, Επίδαυρο, Σούνιο, Αρχαία Ολυμπία, Αρχαία Κόρινθο, Μυστρά, Ακρόπολη Λίνδου.

Σχέδια επί χάρτου κατόπιν «εορτής»

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που αυτή κίνηση μετατροπής της έκτακτης ανάγκης σε μόνιμη έγινε ήδη από την άνοιξη, καθώς ήταν από νωρίς φανερό πως ο αριθμός των αναμενόμενων τουριστών θα εκτοξευόταν στα ύψη, κυρίως εξ αιτίας της εξαιρετικά διευκολυντικής πολιτικής που ασκεί η κυβέρνηση απέναντι στον τουρισμό κρουαζιέρας, που φέρνει ταυτόχρονα χιλιάδες επισκέπτες στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο.

Τα προβλήματα, άλλωστε, είχαν φανεί και από πέρυσι, πρώτη χρονιά ανοίγματος του τουρισμού μετά από την πανδημία, όταν τα καλοκαιρινά ρεπορτάζ κατέγραφαν τις ορδές τουριστών που ταλαιπωρούνταν καθημερινά, τις τραγικές συνθήκες από την έλλειψη νερού και αξιοπρεπών χώρων υγιεινής, τις μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό.

Τότε, η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα δήλωνε:«Οι επισκέπτες στο κορυφαίο μνημείο της χώρας είναι πολυάριθμοι, ειδικά όμως στην κορύφωση της τουριστικής κίνησης έχουν καταγραφεί και 19.000 σε μία μέρα. Είναι προφανές ότι αυτοί οι αριθμοί μάς χαροποιούν, αλλά θέτουν ζητήματα τόσο για τη διαχείριση και προστασία του μνημείου, όσο και για την εμπειρία των επισκεπτών, τα οποία το ΥΠΠΟΑ αρνείται πεισματικά να αντιμετωπίσει.

Το κύριο πρόβλημα είναι οι αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων: χιλιάδες άνθρωποι φτάνουν την ίδια ώρα, ειδικά το πρωί (κυρίως 8.00-11.00), ενώ το απόγευμα οι επισκέπτες είναι αισθητά λιγότεροι. Επιπλέον πρόβλημα αποτελεί ότι τα δωρεάν εισιτήρια, π.χ. για παιδιά, δεν εκδίδονται ηλεκτρονικά, με αποτέλεσμα οι γονείς να περιμένουν στις ουρές των εκδοτηρίων. Η λύση είναι να υπάρξει μέγιστος αριθμός επισκεπτών της Ακρόπολης ανά ημέρα και να κατανέμεται στη διάρκειά της, μέσω του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, που αναγράφει προκαθορισμένη ώρα έναρξης της επίσκεψης. Είναι το απλούστερο και εφαρμόζεται σε πολλά μνημεία και μουσεία. Δεν το θέλουν όμως οι μεγάλοι τουριστικοί πράκτορες που σχετίζονται με τα κρουαζιερόπλοια… ».

Σε παρόμοια κατεύθυνση κινούνται εδώ και χρόνια οι θέσεις και προτάσεις των σωματείων εργαζομένων, αλλά και των ξεναγών, που βιώνουν, άλλωστε, και την κατάσταση που διαμορφώνεται διαχρονικά στον Βράχο της Ακρόπολης, ενώ το ζήτημα της ανάγκης υποβολής Διαχειριστικού Σχεδίου ή Σχεδίου Τουρισμού για την Ακρόπολη, το οποίο δεν έχει ποτέ ως τώρα υποβληθεί, επανέφερε για πολλοστή φορά και το Παρατηρητήριο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (World Heritage Watch), με την ανοιχτή επιστολή του τον περασμένο Μάιο.

Όλες οι αυτές οι εκκλήσεις και οι προτάσεις, αγνοήθηκαν επιδεικτικά, αν δεν λοιδορήθηκαν κιόλας, από την υπουργό Λίνα Μενδώνη, που προτίμησε να αναθέσει την υπόθεση σε μια επιτροπή που συγκρότησε στην οποία μετείχαν (ποιοί άλλοι;) οι εκπρόσωποι των τουριστικών πρακτόρων και των κρουαζιερόπλοιων, αλλά και ο υπόδικος συνδικαλιστής, εκλεκτός της υπουργού, Γιάννης Τσακοπιάκος….

Η φετινή κατάσταση, ωστόσο, που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, οι διαμαρτυρίες τουριστών και οι εικόνες ντροπής από την Ακρόπολη, που διέσυραν τη χώρα διεθνώς, υποχρέωσαν την υπουργό να αναθεωρήσει.

Τώρα, για πρώτη φορά, η Λίνα Μενδώνη, μετά και από καθημερινές δικές της αυτοψίες, συνοδευόμενη από τον Γενικό Γραμματέα Γιώργο Διδασκάλου και, φυσικά, τον Γιάννη Τσακοπιάκο, αποδέχεται, θέλοντας και μη, τον κεντρικό πυρήνα των προτάσεων που είχαν κατατεθεί, κάνοντας λόγο και η ίδια για μέγιστο ημερήσιο αριθμό επισκεπτών και για την ανάγκη να θεσπιστούν χρονικές ζώνες επισκεψιμότητας!

Βέβαια, ο σχεδιασμός αυτός, που παρουσιάστηκε, φευ, μεσούσης της τουριστικής περιόδου, φαίνεται να προέκυψε, σύμφωνα με το ΥΠΠΟ, από «ευρεία» σύσκεψη της πολιτικής ηγεσίας με εκπροσώπους θεσμικών φορέων και επαγγελματιών του τουρισμού, στη βάση κάποια μελέτης, η οποία, ωστόσο, δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Πόσο «ευρεία» ήταν αυτή η σύσκεψη, στην οποία δεν είχαν καν προσκληθεί εκπρόσωποι των αρχαιολόγων, των ξεναγών και των αρχαιοφυλάκων, είναι μια άλλη ιστορία.

Ακόμη και αυτός ο σχεδιασμός, όπως ανακοινώθηκε, θα ξεκινήσει «πιλοτικά» είτε την 1η Αυγούστου είτε την 1η Σεπτεμβρίου, ενώ θα λειτουργήσει πλήρως από την 1η Απριλίου 2024, αφού αξιολογηθεί και αξιοποιηθεί η εμπειρία της πιλοτικής εφαρμογής.

Το πραγματικό, όμως, σχέδιο της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟ δεν είναι αυτό. Αντίθετα, όπως δηλώνει ο δρ. Τάσος Τανούλας στην «Εφ.Συν.», «η ελληνική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τον τεράστιο καθημερινό αριθμό τουριστών ως επιχείρημα για την υποστήριξη της υλοποίησης της “ρωμαϊκής σκάλας” προ των Προπυλαίων και της “διεύρυνσης των Προπυλαίων”, πράγμα που σημαίνει ότι τα πλήθη των επισκεπτών θα πρέπει να περνούν από το κεντρικό κτίριο των Προπυλαίων με ανυπολόγιστες και απρόβλεπτες επιπτώσεις στη μορφή και την ασφάλεια του μνημείου».
Πρόκειται για την συνέχιση των έργων διαστρώσεων με τσιμέντο που είχαν ξεκινήσει το 2019, προκαλώντας δριμείες αντιδράσεις από την επιστημονική κοινότητα, τα οποία ολοκληρώνονται, κατά τον επικεφαλής αρχιτέκτονα στην Επιτροπή Συντήρησης των Μνημείων της Ακρόπολης Μανόλη Κορρέ, με την κατασκευή της «ρωμαϊκής σκάλας», που θα διεύρυνε την είσοδο των Προπυλαίων κατά οκτώ φορές…

Τότε, όμως, γιατί να μην «διευρυνόταν» αντίστοιχα και η μέγιστη χωρητικότητα του Μνημείου, που σήμερα υπολογίζεται σε 20.000 ανθρώπους τη μέρα;