Με «σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες» μοιάζει, ολοένα και περισσότερο, η υπόθεση υλοποίησης του ν. 5021/2023, σύμφωνα με τον οποίο τα πέντε μεγαλύτερα κρατικά μουσεία της χώρας, το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Βυζαντινό και Χριστιανικό, τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης μετατράπηκαν από υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ).

Το νέο επεισόδιο που έφερε ένταση στο υπουργείο Πολιτισμού και αναμένεται να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις από τους εργαζόμενους στα μουσεία σχετίζεται με την πρόσφατη απόφαση του υπηρεσιακού γραμματέα για την κατανομή των θέσεων των υπηρετούντων στα πέντε μουσεία υπαλλήλων σε άλλες υπηρεσιακές μονάδες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΓΔΑΠΚ).

Η απόφαση αυτή, που αναρτήθηκε στην «Διαύγεια» το μεσημέρι της Παρασκευής 28 Ιουλίου, ελήφθη από τον υπηρεσιακό γραμματέα κ. Εμμανουήλ Αντωνόπουλο κατόπιν της σχετικής εισήγησης της προϊσταμένης της ΓΔΑΠΚ, Πολυξένης Αδάμ-Βελένη, όπως ορίζει και η σχετική διάταξη του ν. 5021/2023 (άρθ. 34, παρ 4).

Ωστόσο, η κατανομή αυτή φαίνεται πως δεν πέρασε από τον έλεγχο της υπουργού Λίνας Μενδώνη και των συμβούλων της, τυπικών αλλά και άτυπων, που θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο και της παραμικρής υπηρεσιακής μεταβολής προκειμένου να επικυρώνουν την εξουσία τους επί όλων των εργαζομένων. Άλλωστε, η προϊσταμένη της ΓΔΑΠΚ, προκειμένου να συντάξει την εισήγησή της, ακολούθησε μια άκρως δημοκρατική διαδικασία, που προφανώς προκαλεί αλλεργία στους παρατρεχάμενους της Λίνας Μενδώνη: ζήτησε από τους ίδιους τους υπαλλήλους να εκφράσουν εγγράφως την προτίμησή τους σε ποια υπηρεσιακή μονάδα επιθυμούν να κατανεμηθεί η οργανική τους θέση.

Ας σημειωθεί πως η διαδικασία κατανομής των οργανικών θέσεων σε άλλες υπηρεσίες των μέχρι σήμερα υπηρετούντων στα πέντε μουσεία είναι το πρώτο μόνο βήμα για τον απεγκλωβισμό τους από τα ΝΠΔΔ στα οποία βρέθηκαν να υπηρετούν, παρά την θέλησή τους, εκατοντάδες δημόσιοι υπάλληλοι όλων των ειδικοτήτων. Στην πραγματικότητα από το καλοκαίρι του 2022, πολλούς μήνες πριν από την ψήφιση του νόμου τον Φεβρουάριο του 2023, οι εργαζόμενοι στα πέντε μουσεία είδαν να «παγώνουν», με πολιτική εντολή, όλες οι εκ του νόμου προβλεπόμενες διαδικασίες (μεταθέσεις, αποσπάσεις) για τη δυνατότητα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε άλλες, πέραν των πέντε μουσείων, υπηρεσιακές μονάδες του υπουργείου. Η κατάσταση ιδιότυπης εργασιακής ομηρίας επικυρώθηκε με την ψήφιση του νόμου που εγκλώβισε πλέον και θεσμικά τους εργαζόμενους στα μουσεία-ΝΠΔΔ για μεγάλο ακόμη διάστημα και πάντως για τουλάχιστον ένα ακόμη έτος, καθώς θα πρέπει να προηγηθεί και η δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων με τους Οργανισμούς των πέντε μουσείων και μετά να ακολουθηθούν οι διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος για την οριστική τοποθέτηση των εργαζομένων.    

Η ανάκληση της αρχικής απόφασης κατανομής των οργανικών θέσεων, στην οποία υποχρέωσε η υπουργός τον κ. Αντωνόπουλο να προβεί, ήρθε την Δευτέρα 31 Ιουλίου. Ως λόγος της ανάκλησης εμφανίζεται στο έγγραφο το γεγονός ότι στην αρχική απόφαση «δεν περιλαμβάνονται οι κενές θέσεις των πρώην ειδικών περιφερειακών υπηρεσιών καθώς επίσης δεν περιλαμβάνονται τα τμήματα, στα οποία κατανέμονται οι θέσεις».

Πρόκειται για προσχηματικές αιτιάσεις: οι μεν κενές θέσεις των πρώην ειδικών περιφερειακών υπηρεσιών, δηλαδή των πέντε μουσείων που μετατράπηκαν σε ΝΠΔΔ, προφανώς δεν υπάρχει κανένας λόγος να κατανεμηθούν σε άλλες υπηρεσίες, ακριβώς επειδή είναι κενές και δεν πρόκειται να πληρωθούν μέχρι να μουσεία-ΝΠΔΔ να αποκτήσουν οργανισμούς, οι δε μη περίληψη των τμημάτων των υπηρεσιών στις οποίες κατανέμονται οι θέσεις είναι αυτονόητη, καθώς η τοποθέτηση σε τμήματα γίνεται παγίως από τους προϊσταμένους των υπηρεσιακών μονάδων.

Αυτό που στ’ αλήθεια ενόχλησε την πολιτική ηγεσία και τους παρατρεχάμενούς της είναι αφενός η παράκαμψη της εξουσίας τους και αφετέρου μια δραματική πραγματικότητα που αποκαλύπτεται από τις καταγεγραμμένες επιθυμίες των εργαζομένων στα μουσεία: ουδείς επιθυμεί να τοποθετηθεί σε υπηρεσιακές μονάδες ή σε χώρους που επικρατεί «εργασιακή ζούγκλα», με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας και των διορισμένων από αυτήν προϊσταμένων. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει ούτε ένας αρχαιοφύλακας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου που να επιθυμεί να εργαστεί στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης!
   
Οι μεθοδεύσεις αυτές και όσες θα ακολουθήσουν δείχνουν τον ενισχυμένο αυταρχισμό και την αλαζονεία που θα χαρακτηρίσουν την νέα περίοδο υπουργίας Μενδώνη. Απαντώντας, άλλωστε, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Έρη Βαρδάκη και το «BHMAgazino» σε ερώτημα σχετικό με την σφοδρή αντίδραση των εργαζομένων στην υλοποίηση του νόμου για τα μουσεία, η Λίνα Μενδώνη ήταν σαφής: «Στις δημοκρατίες ο νόμος εφαρμόζεται. Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου τα πράγματα έχουν μπει σε τροχιά. Μην ξεχνάτε ότι η εφαρμογή του νόμου ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου και μεσολάβησαν δυόμισι μήνες προεκλογικού χρόνου. Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών υπάρχουν ακόμη αρρυθμίες. Κάποιοι ξεχνούν ότι είναι δημόσιοι λειτουργοί και οφείλουν να σέβονται τους νόμους. Χρόνος-κλειδί είναι η ολοκλήρωση των νέων οργανισμών των μουσείων, οπότε και οι εργαζόμενοι θα δηλώσουν αν θέλουν να υπηρετήσουν στο ΝΠΔΔ ή αν επιλέγουν να τοποθετηθούν σε άλλη υπηρεσία του ΥΠΠΟ».  

«Μερίδα εργαζοµένων, πάντως», επανήλθε η δημοσιογράφος, «καταγγέλλει ότι αισθάνεται εγκλωβισµένη. Ζητούν να υπάρξει νοµοθετική ρύθµιση, ώστε όσοι επιθυµούν να µετακινηθούν να το κάνουν άµεσα, αφού ο νόµος προβλέπει ότι µέχρι τη σύσταση των οργανισµών δεν µπορεί να υπάρξει µετακίνησή τους».  

Η αφοπλιστική απάντηση της Λίνας Μενδώνη: «Κοιτάξτε, εμείς εφαρμόζουμε τον νόμο. Αν κάποιος αισθάνεται εγκλωβισμένος και δεν εφαρμόζει τον νόμο, ώστε να δρομολογηθούν οι διαδικασίες που τον απεγκλωβίζουν, αυτό αφορά τον ίδιον».

Αφού είναι τόσο προσηλωμένη στην εφαρμογή των νόμων, για ποιον λόγο η ίδια η υπουργός δεν αφήνει τους υπηρεσιακούς παράγοντες να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες που ο νόμος προβλέπει για την κατανομή των οργανικών θέσεων των εργαζομένων; Μέχρι πότε θα παραμένουν τελικά εγκλωβισμένοι οι εργαζόμενοι στο μουσεία-ΝΠΔΔ; Πιστεύει κανείς εκεί στην Μπουμπουλίνας πως η υλοποίηση αυτού του νομοθετήματος για τα μουσεία μπορεί να προχωρήσει με εργαζόμενους που αισθάνονται φυλακισμένοι, που αντιμετωπίζονται ως παρανομούντες, που δεν εμπνέονται από τίποτα πλέον στο εργασιακό τους περιβάλλον; Έτσι φαντάζονται το μέλλον στα μεγάλα κρατικά της χώρας οι πολιτικοί υπεύθυνοι; Με φοβισμένους και πειθαρχημένους υπαλλήλους;