Μόλις ένα μήνα μετά την επανεκλογή της, η κυβέρνηση εξέθεσε το «όραμά» της για τον κόσμο της εργασίας: δουλειά έως και 16 ώρες τη μέρα, θεσμοί όπως ο δόκιμος εργαζόμενος (κάτι ακόμα χειρότερο και από τον υποκατώτατο μισθό δηλαδή) που διασφαλίζουν ότι για έξι μήνες δεν έχεις κανένα δικαίωμα (και για όσα αντίστοιχα εξάμηνα βρεθούν στο διάβα του εργασιακού σου βίου) και φυσικά επέκταση των ορίων ηλικίας δουλειάς. Εργασία-λάστιχο και ζωές μίζερες ή και κατεστραμμένες.
Οι δηλώσεις Αδώνιδος δεν είναι φυσικά αποτέλεσμα δικής του έμπνευσης, αλλά ο απαύγασμα ενός ευρύτερου σχεδίου που λέγεται (περαιτέρω) μεγέθυνση και αναδιανομή πλούτου προς τα πάνω μέσα από το εργασιακό ντάμπινγκ. Πρέπει να καταλάβουμε αυτό το απλό, αλλά κοινωνικώς και εθνικώς θανατηφόρο, γνήσια νεοφιλελεύθερο σχέδιο. Σε αντίθεση άλλωστε με όσα με ευκολία λέγονται, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο δεν επιδιώκει διαρκώς να φτωχοποιεί τους εργαζομένους: αποδέχεται ότι μπορεί να φτωχοποιούνται (άρα να χάνουν εισοδήματα και δικαιώματα) όποτε κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο για την «εθνική οικονομία», δηλαδή για να διασφαλιστεί η μεταφορά πλούτου προς τους «από πάνω» και στην ελληνική περίπτωση (και) προς τους «έξω». Επομένως ίσως ο βασικότερος από τους παράγοντες στους οποίους στηρίζει την όποια οικονομική ανάπτυξη το εν λόγω μοντέλο, εν γένει και ειδικώς σε οικονομίες όπως η ελληνική (ημι-εξαρτημένη και χαμηλής συμμετοχής στην παραγωγή σύνθετων βιομηχανικών προϊόντων) είναι η «εσωτερική υποτίμηση», δηλαδή η συντριβή του κόστους εργασίας. Αυτό είναι το βασικότερο «επίτευγμα» των τριών μνημονίων, το οποίο εξακολουθεί εις το διηνεκές. Όπως με υπερηφάνεια άλλωστε δήλωνε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας (και βασικός παράγοντας της καταστροφικής πορείας των μνημονίων) Γιάννης Στουρνάρας το 2019, «η ανταγωνιστικότητα σε όρους κόστους εργασίας αποκαταστάθηκε πλήρως»…
Ταυτοχρόνως, όμως, στην ίδια του ομιλία παραδεχόταν ότι «ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου (σε τρέχουσες τιμές) μειώθηκε από 26% του ΑΕΠ το 2007 σε 11,1% του ΑΕΠ το 2018. Το μεγαλύτερο ποσοστό της μείωσης αυτής (10,1 από τις 14,9 ποσοστιαίες μονάδες) οφείλεται σε συρρίκνωση των επενδύσεων σε κατοικίες, οι οποίες από 10,8% του ΑΕΠ το 2007 διαμορφώθηκαν σε 0,7% του ΑΕΠ το 2018. Οι υπόλοιπες επενδυτικές κατηγορίες που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα παρουσίασαν μικρότερη μείωση, με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν σε 7,4% του ΑΕΠ το 2018 έναντι 10,3% το 2007. Αρνητική όμως ήταν και η συμβολή των δημόσιων επενδύσεων, οι οποίες υποχώρησαν σε 3,0% του ΑΕΠ το 2018 από 4,9% το 2007. Εάν αφαιρέσουμε τις αποσβέσεις παγίου κεφαλαίου, οι καθαρές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου παραμένουν αρνητικές από το 2011.
Η πορεία αυτή συνεχιζόταν και το 2020, φτάνοντας σε απώλειες από το 2010 της τάξης των 93,1 δις. ευρώ. Αλλά επειδή κάποιος θα αναρωτηθεί μήπως τα πράγματα άλλαξαν τα τελευταία χρόνια της «μητσοτακικής ευημερίας», η απάντηση έρχεται και πάλι από τους λογαριασμούς της ΕΛΣΤΑΤ. Όπως ανέφερε μόλις το Μάιο του 2023 το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών: «Παρά τη σημαντική αύξηση τους, για 13ο κατά σειρά έτος οι επενδύσεις ήταν αρκετά μικρότερες από τις συνολικές αποσβέσεις παγίων. Στην περίοδο αυτών των 13 ετών (2010-2022) οι συνολικές επενδύσεις σε πάγια ήταν κατά 101,1 δισ. ευρώ μικρότερες από τις συνολικές αποσβέσεις. Προκύπτει λοιπόν πραγματική μείωση του κεφαλαιακού αποθέματος της οικονομίας και δημιουργείται ένα τεράστιο κενό στην παραγωγική υποδομή της χώρας, καθώς η φθορά, η παλαίωση και η απαξίωση δεν αναπληρώνονται καν – ενώ θα έπρεπε να υπερκαλύπτονται για να υπάρχει πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη». Μάλιστα, επειδή τα άσχημα νέα δεν σταματούν εδώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurobank, το 2022 η συσσώρευση αποθεμάτων έφτασε στο ποσοστό ρεκόρ του 7,7% του ΑΕΠ. Πότε στοκάρουν οι επιχειρήσεις; Όταν δεν μπορούν να πουλήσουν.
Την ώρα που οι τεχνολογικές εξελίξεις επιτρέπουν πολύ λιγότερες ώρες δουλειάς, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί μετά από 13 χρόνια, τρία μνημόνια και τη συντριβή του εργασιακού κόστους να μην μπορεί να υποστηρίξει επενδύσεις, να μην μπορεί να υποκαταστήσει τις επενδύσεις στην αγορά κατοικίας και ως εκ τούτου να μην είναι βιώσιμη. Οι μόνοι τομείς στους οποίους υπάρχει ροή επενδύσεων είναι στις μετοχές, στα ομόλογα, στις εξαγορές μεριδίων εταιρειών, κυρίως από κεφάλαια του εξωτερικού. Κοινώς, ο πλούτος αλλάζει χέρια, μένοντας σταθερά στους «από πάνω» και χωρίς να μετατρέπεται σε παραγωγή και θέσεις εργασίας. Ή για να το θέσουμε αλλιώς, η ελληνική οικονομία παραμένει στη «μηχανική υποστήριξη» της ΕΚΤ, τσιμπολογάει στα χρηματιστηριακά παιχνίδια και επιδιώκει να προσελκύσει επενδύσεις κρατώντας φτωχούς τους εργαζομένους της, με άμεσο αν και όχι μοναδικό αποτέλεσμα τη δημογραφική της κατάρρευση, αφού (πολύ αναμενόμενα) το νεότερο προσωπικό φεύγει για άλλους προορισμούς. Ο νεοφιλελευθερισμός με άλλα λόγια και η οικονομική ολιγαρχία πιο συγκεκριμένα κατατρώγουν τις σάρκες του έθνους ωθώντας το σε συνθήκες υπαρξιακής κρίσης και εξαφάνισης.
Ο Άδωνις Γεωργιάδης λοιπόν δεν είναι παρά ο λούμπεν προπαγανδιστής αυτής της πολιτικής. Του άλλου μισού της πολιτικής των επιδομάτων. Τα τελευταία διασφαλίζουν ότι θα νιώθουμε πως δεν επειγόμαστε να «μιλήσουμε» (δηλαδή να οργανωθούμε και να δράσουμε), όσο θα φτωχοποιούμαστε. Οι νέες πολιτικές στο χώρο της εργασίας διασφαλίζουν (ακόμα περισσότερο από ό,τι ήδη συμβαίνει) ότι δε θα μπορούμε να μιλήσουμε και να δράσουμε, εκεί που πραγματικά μετράει, ακόμα και όταν τα επιδόματα θα κοπούν. Ίσως κάποιοι να καταλαβαίνουν τώρα γιατί η πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η οποία υιοθέτησε τρίτο μνημόνιο και ταύτισε επιδόματα με την αριστερά, αποτέλεσε μια γιγάντια «δωρεά» στο κατεστημένο της χώρας, με αποτέλεσμα να μιλούμε για ένα κόμμα το οποίο οι λαϊκές μάζες δεν ψηφίζουν ούτε όταν απέναντί του υπάρχει ένας Μητσοτάκης. (Το ίδιο καταστροφική και προδοτική αλλά αναμενόμενη είναι η σημερινή του λευκή πετσέτα, προκειμένου να εκλέξει μια υποψήφια η οποία θα ελέγχεται πλήρως από το σύστημα εξουσίας).
Η διαμεσολαβητική φάση των συνδικάτων, όπως και οι απεργιακές εθιμοτυπίες έχουν λήξει προ πολλού. Χρειάζεται κοινωνική, ταξική μάχη διαρκείας μαζί με άλλο πολιτικό κόμμα και διαφορετική στρατηγική. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι αναγκαίο. Αλλιώς ας ετοιμαστούμε για 16 ώρες δουλειάς, 4 ώρες Netflix, 4 ώρες ύπνου και 24 ώρες μιζέριας.
