Λέγεται συνήθως ότι το πρώτο πογκρόμ της ιστορίας ήταν αυτό που οργάνωσαν οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας κατά της μεγάλης εβραϊκής παροικίας της πόλης, αλλά η αναλογία είναι μάλλον ατυχής. Οι ταραχές των ετών 38 και 40 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Γαΐου Καίσαρος Αυγούστου Καλιγούλα, ήταν η σύγκρουση των ελληνόφωνων (τα ελληνικά ήταν παγκόσμια γλώσσα τότε) με τους εκτοπισμένους από τον ρωμαϊκό ιμπεριαλισμό Εβραίους. Το έργο αυτό ήταν επανάληψη σε μεγάλη κλίμακα ενός άλλου που είχε παιχτεί διακόσια χρόνια πρωτύτερα, όταν ο ιμπεριαλισμός των Σελευκιδών προσπαθούσε δια της βίας να πείσει τους Εβραίους να εξελληνιστούν. Οι Εβραίοι αρνήθηκαν ευγενικά και το αποτέλεσμα περιγράφεται, κάπως μονοδιάστατα είναι η αλήθεια, στα τρία βιβλία των Μακκαβαίων στην Παλαιά Διαθήκη. Στο δεύτερο από αυτά, τον Αντίοχο Δ´ Επιφανή, τεθηριωμένο τῇ ψυχῇ τον ανεβάζει, μυσάρχη οἰόμενο ἀπὸ τῆς ὑπερηφανείας του τον κατεβάζει. Να μην πούμε τι λένε τα υπόλοιπα βιβλία τώρα για άλλους Έλληνες ηγεμόνες της περιοχής…
Εν πάση περιπτώσει, το έργο αυτό έμελε να επαναληφθεί ξανά δυο χιλιάδες χρόνια αργότερα σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα στην Ευρώπη, όταν αυτή απαυδισμένη από το Εβραϊκό Ζήτημα αποφάσισε να το «λύσει» με μια Τελική Λύση. Και, τι ειρωνεία, το ίδιο έργο θα ξαναπαιζόταν για μια ακόμα φορά στην γη των Μακκαβαίων, αλλά αυτή τη φορά με τους Παλαιστίνιους στον ρόλο που κάποτε κρατούσαν οι Εβραίοι. Για κάποιο λόγο ο ιμπεριαλισμός τη βρίσκει ανά τους αιώνες να σκορπίζει τους κατοίκους της Χαναάν στις τέσσερις άκρες του πλανήτη.
Όπως και αν έχει, οι Ιουδαίοι έγιναν οριστικά περιπλανώμενοι το 69 μΧ, όταν οι λεγεώνες του Τίτου (του «μεγαλόψυχου») κατάφεραν επιτέλους να καταστείλουν την μακρόχρονη ανταρσία τους, ισοπεδώνοντας την Ιερουσαλήμ και τον Ναό, αναγκάζοντας όσους κατοίκους της πόλης δεν σφαγιάστηκαν να διασκορπιστούν στα πέρατα του ρωμαϊκού κόσμου. Κάτι αιώνες αργότερα, έμελλε να γίνουν θύματα διακρίσεων στην Μεσαιωνική Ευρώπη, όντας περίπου σαν τους Ρομά, περιπλανώμενοι τεχνίτες, που έκαναν τις απαγορευμένες για τους λευκούς δουλειές. Για παράδειγμα, στην γειτονιά της Βενετίας που βρίσκεται πίσω από την όπερα Λα Φενίτσε (που χτίστηκε φυσικά πολύ αργότερα), ζούσαν οι Εβραίοι της πόλης. Εκεί έκαναν τις δουλειές που δεν μπορούσαν να κάνουν οι πολίτες της Γαληνοτάτης: ήταν σιδεράδες και επίσης αργυραμοιβοί. αφού οι ευγενείς του Μεσαίωνα απαγορευόταν να ασχολούνται με χρήμα και να δανείζουν με τόκο (η μεσαιωνική ισχύς βρισκόταν στην άκρη του ξίφους, όχι στο πορτοφόλι). Κανά δυο αιώνες αργότερα όμως, όταν ο τραπεζίτης αναδύθηκε ως η σημαντικότερη φιγούρα του καπιταλισμού, οι Εβραίοι του Γκέτο (αυτό είναι το όνομα της βενετσιάνικης γειτονιάς που έμεναν οι Εβραίοι) κατηγορήθηκαν για τα πλούτη τους, λες και αυτοί είχαν διαλέξει να ασχοληθούν με μια βρομερή ως τότε δουλειά. Να θυμίσουμε ότι το βρομερό επάγγελμα του τραπεζίτη το εξασκούσε και ο Σεξπηρικός Σάιλοκ, ο μοβόρος τσιφούτης στον «Έμπορο της Βενετίας».
Ο Εβραίος που πίνει το αίμα παιδιών ήταν ένα σύνηθες μοτίβο στην μεσαιωνική Ευρώπη. Οι διώξεις των Εβραίων δεν ήταν τόσο συχνές. Ήταν βασικά θρησκευτικής φύσης, συνήθως είχαν την μορφή της εκδίωξης των Εβραίων από τις πόλεις και τη δήμευση της περιουσίας τους, εφόσον δεν δέχονταν να εκχριστιανιστούν. Ο μεγάλος διωγμός των Εβραίων της Ισπανίας ήταν ο λόγος που στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρήκαν καταφύγιο οι σεφαραδίτες που μιλούσαν λαντίνο. Μερικοί, οι conversos δέχτηκαν να αλλαξοπιστήσουν, για να γλιτώσουν τις θρησκευτικές διακρίσεις. Ο Θωμάς της Τορκεμάδα, ο πρώτος Μέγας Ιεροεξεταστής του Tribunal del Santo Oficio de la Inquisición, του Δικαστηρίου Εξετάσεων της Ιεράς Έδρας, άλλως γνωστού και ως Ισπανικής Ιεράς Εξετάσεως, ήταν απόγονος conversos. Ένα από τα κύρια καθήκοντά του ήταν να διευκρινίζει αν οι conversos ήταν αληθινοί χριστιανοί ή marranos, κρυπτο-Ιουδαίοι αιρετικοί. Φαίνεται πως είχε μεγάλη επιτυχία σε αυτό το ιερό καθήκον, προς μεγίστην δόξαν Κυρίου.
Δεν ζούμε πια στον Μεσαίωνα
Ο Φρειδερίκος Ένγκελς, γράφοντας για τον αντισημιτισμό το 1890, έλεγε ότι «είναι ενδεικτικός μιας καθυστερημένης κουλτούρας, το οποίο είναι ο λόγος που θα βρεθεί μόνο στην Πρωσία, την Αυστρία και τη Ρωσία. Όποιος επιδιδόταν στο τσαλαβούτημα στον αντισημιτισμό, είτε στην Αγγλία ή στην Αμερική, απλά θα γελοιοποιούνταν, ενώ στο Παρίσι η μόνη εντύπωση που δημιουργείται από τα γραπτά του Μ. Drumont, κατά πολύ πιο πνευματώδους από των Γερμανών αντισημιτών, είναι εκείνη ενός διάττοντα αστέρα». Ο Ένγκελς μας λέει εδώ ότι ο μεσαιωνικός αντισημιτισμός, γνώρισμα πια των οπισθοδρομικών αυτοκρατοριών της Ανατολής, έπνεε τα λοίσθια. Αυτό που δεν περίμενε βέβαια, επηρεασμένος από τον Διαφωτισμό και τον ανθρωπισμό, ήταν ότι ο καπιταλισμός θα εφεύρισκε ένα νέο είδος αντισημιτισμού, τάξεις μεγέθους ισχυρότερο από τον φτωχό και άτεχνο μεσαιωνικό. Ναι, η φωτισμένη Δύση θα εύρισκε τελικά τον δρόμο για την πρόοδο και το ξεπέρασμα των μεσαιωνικών προκαταλήψεων! Θα κατασκεύαζε νέες και καλύτερες…
Ο ύστερος βιομηχανικός καπιταλισμός έφερε μαζί του ένα νέο είδος μίσους που, αν και χρησιμοποιούσε τους παλιούς μύθους (οι Εβραίοι συνέχισαν επομένως να πίνουν το αίμα παιδιών), τους έθετε σε ένα νέο πολιτικό και όχι θρησκευτικό πλαίσιο, το οποίο θα αποκρυσταλλωνόταν στα τέλη του 19ου αιώνα με την ανάδυση της μοντέρνας ακροδεξιάς και του φασισμού, μια κορύφωση του ανθρώπινου πνεύματος που δεν χρωστάμε τόσο στους Ιταλούς ή τους Γερμανούς όσο στους Βρετανούς, που συνεισέφεραν τον θεωρητικό ρατσισμό της αποικιοκρατίας και τους Γάλλους που συνεισέφεραν μια πολιτική εκλέπτυνση αντάξια ενός λαού που παράγει χίλια εξακόσια είδη τυριού: ο φασισμός είναι μια «αντικαπιταλιστική» ακροδεξιά που συνδέει με κομψή επιδεξιότητα εξοργισμένους μικροαστούς (τον κομματικό μηχανισμό) με λούμπεν περιθώριο (τα τάγματα εφόδου).
Κατά κάποιον διεστραμμένο τρόπο ο γερο-Ένγκελς είχε δίκιο. Γιατί ήταν ακριβώς όταν έγραφε ότι ο μεσαιωνικός αντισημιτισμός επέπρωτο να εξαφανιστεί, τη δεκαετία του 1890, που αναδύθηκε ο σύγχρονος λυσσασμένος αντισημιτισμός, ο οποίος θα εξαφάνιζε τον αρχαίο ομόλογό του. Η γαλλική ακροδεξιά ξεπήδησε από την υπόθεση Ντρέιφους· αυτός ήταν ένας εβραϊκής καταγωγής αξιωματικός στον οποίο οι κατάλευκοι ευγενείς του επιτελείου φόρτωσαν την κατηγορία της επί χρήμασι κατασκοπίας υπέρ των Γερμανών, κατασκοπία που είχαν οι ίδιοι διαπράξει έναντι αδράς αμοιβής (τα χρέη πολλοί εμίσησαν, τις καταχρήσεις ουδείς). Η υπεράσπιση του Ντρέιφους από τους διανοούμενους, που τότε συγκροτήθηκαν και αυτοί ως κοινωνική κατηγορία, εξηγεί από την μία τον δομικό αντιδιανοουμενισμό και από την άλλη τον βαθύ αντισημιτισμό της ακροδεξιάς.
Τότε δημιουργήθηκε ο Αιώνιος Εβραίος, ένας φανταστικός χαρακτήρας που έπαιζε διπλό ρόλο: από την μία είναι ο ιδανικός «άλλος», ένας στόχος μεταβίβασης του μίσους που νοιώθει ο καταπιεσμένος και από την άλλη είναι ο μεταφυσικός φορέας του Κακού, του χρήματος δηλαδή που καταστρέφει με τα δάνεια τον τίμιο βιοτέχνη. Η ακροδεξιά ανακάλυψε ότι είναι πολιτικά επικερδές να σιχαίνεται το μεγάλο κεφάλαιο, δεδομένης της καταστροφικής του σχέσης με μεγάλο τμήμα των λαϊκών στρωμάτων. Αλλά αυτή η αντισυστημική απέχθεια ξάφνου γίνεται συστημικότατη, αν το κεφάλαιο είναι «διεθνές», δηλαδή εβραϊκό. Με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια: και λυσσασμένη αντιπολίτευση και εποικοδομητική συμπολίτευση. Ο σοσιαλισμός, που τότε ήταν μια επικίνδυνη για το σύστημα λέξη, θα γινόταν πολύ πιο ακίνδυνος και φιλικός στο σύστημα, αν μπροστά έμπαινε η μικρή λεξούλα «εθνικός». Η ακροδεξιά απαιτεί έτσι από την δεξιά να της αδειάσει την γωνιά για να εφαρμόσει την ίδια ακριβώς πολιτική, μόνο πολύ πιο αυταρχικά, φυλακίζοντας λ.χ. τους (σκέτους, όχι εθνικο-) σοσιαλιστές και σκοτώνοντας τις μειονότητες. Επιπλέον επιδεικνύει το πόσο σοσιαλιστική είναι διώχνοντας το μισητό εβραϊκό κεφάλαιο από όλα τα πόστα εξουσίας, αλλά κρατώντας το «εθνικό» (που σημαίνει όχι εβραϊκό) κεφάλαιο. Μπίνγκο.
Έτσι λοιπόν οι Γάλλοι πρόδρομοι φασίστες εκείνης της εποχής ανακάλυψαν τον τρόπο άσκησης πολιτικής δια της θεωρίας συνωμοσίας. Για παράδειγμα, αυτό που σήμερα το λέμε «μεγάλη αντικατάσταση», είναι η θεωρία που λέει ότι το μεγάλο τραπεζικό κεφάλαιο, το οποίο είναι διεθνιστικό και εβραϊκό (οι Ρότσιλντ τότε, ο Σόρος σήμερα) χρηματοδοτεί καραβιές από άθλιους μετανάστες. Τότε ήταν Εβραίοι από την Ρωσική Αυτοκρατορία που προσπαθούσαν να φτάσουν στη Δύση και ειδικά τις ΗΠΑ, ενώ τώρα είναι Ασιάτες ή Αφρικανοί μετανάστες παλεύουν να πάνε στην Ευρώπη και Μεξικάνοι στις ΗΠΑ. Σκοπός αυτών των βαρβαρικών ορδών, το να αντικαταστήσουν τους ντόπιους πληθυσμούς με φτηνά εργατικά χέρια, να καταστρέψουν τη θρησκεία τους, να σβήσουν το ένδοξο παρελθόν τους. Κλείστε τα σύνορα! Γυναίκες, κάντε παιδιά γιατί αυτοί γεννοβολάνε σαν τα κουνέλια! Άντρες, πάρτε τα όπλα, καταταχτείτε! Η Γαλλία στους Γάλλους (και όχι τους Εβραίους)!
Στο μεταξύ, στη Ρωσία…
Παρόλα αυτά, η λέξη πογκρόμ είναι ρωσική, από το ρήμα громи́ть (καταστρέφω, διαλύω βίαια). Δεν είναι τυχαία ρωσική. Είναι μια λέξη που πλάστηκε τον 19ο αιώνα, μετά τα πρώτα πογκρόμ της σύγχρονης ιστορίας, τα οποία έγιναν στα εδάφη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, στη «ζώνη κατοίκησης», τις περιοχές δηλαδή που είχε ορίσει η Μεγάλη Αικατερίνη ότι επιτρεπόταν να μένουν Εβραίοι: Βαλτικές χώρες, Πολωνία, Λευκορωσία και Δυτική Ουκρανία. Δηλαδή στις περιοχές όπου κατεξοχήν έλαβε χώρα έγινε το Ολοκαύτωμα (το μέγιστο πογκρόμ της ιστορίας), όπου δόθηκαν οι πιο αιματηρές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και όπου οι ναζί ακόμα και σήμερα έχουν πιστούς ακολούθους.
Το πρώτο σύγχρονο πογκρόμ έγινε στην Οδησσό το 1821, όταν οι Έλληνες της πόλης (το DNA μας, να μην τα ξαναλέμε) βρήκαν την ευκαιρία να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους με τους ανταγωνιστές μικροεμπόρους και τεχνίτες Εβραίους, κατηγορώντας τους ότι αυτοί έφταιγαν που οι Οθωμανοί είχαν σκοτώσει τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε´, μια κατηγορία που προφανώς εντάσσεται στα πλαίσια του ορθού λόγου και της σοφίας που είναι χαρακτηριστικά της φυλής μας. Κάτι παρόμοιο θα γινόταν και το Πάσχα του 1859, όταν μεθυσμένοι ναύτες (με εντελώς ελληνικό DNA, το μεγαλείο της φυλής κλπ.) ισχυρίστηκαν ότι οι Εβραίοι είχαν βεβηλώσει μια εκκλησία. Η ελληνική κοινότητα (η Οδησσός ήταν μια πολύ ελληνική και ταυτοχρόνως πολύ εβραϊκή πόλη) παράτησε το σουβλιστό αρνί και άρχισε να κυνηγάει Εβραίους, προκειμένου να γιορτάσει έτσι το ειρηνικό μήνυμα της μέρας.
Αλλά τα προηγούμενα ήταν ακόμα ταραχές μεταξύ δύο κοινοτήτων με θέμα μεν την οικονομική κυριαρχία, αλλά διατηρώντας έναν αρχαϊκό χαρακτήρα. Το πρώτο πραγματικό πογκρόμ θα γινόταν στην ίδια πόλη το 1871, όταν όλες οι φυλές της Οδησσού (και όχι μόνο Έλληνες) άρχισαν να κυνηγούν και να θανατώνουν Εβραίους. Το πογκρόμ αυτό θα ήταν ένα σημείο καμπής από πολλές πλευρές. Πρώτα σηματοδότησε την αρχή του τέλους της ηγεμονίας της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Το επόμενο πογκρόμ, το 1881 θα γινόταν από Ρώσους και θα περιλάμβανε το κάψιμο και πολλών ελληνικών, εκτός από εβραϊκών, σπιτιών. Δεύτερο θα ήταν η αρχή της αφύπνισης του εβραϊκού σιωνιστικού εθνικισμού, με τον Peretz Smolenskin για πρώτη φορά να αμφισβητεί τη δυνατότητα των Εβραίων να ενσωματωθούν στην χριστιανική κοινωνία και να αρχίσει να θέτει το ζήτημα της αναζήτησης μιας πατρίδας στην Παλαιστίνη. Τρίτο, ήταν ένα πογκρόμ με ταξικά χαρακτηριστικά: οι Εβραίοι ήταν πια η εργατική τάξη της πόλης και γενικά των δυτικών επαρχιών. Λίγα χρόνια αργότερα και στον αντίποδα του σιωνισμού, τα ευρύτατα εβραϊκά στρώματα θα συγκροτούσαν την Bund, δηλαδή την Γενική Εβραϊκή Ένωση στην Λιθουανία, Πολωνία και Ρωσία, πρώτο σοσιαλιστικό κόμμα της εβραϊκής εργατικής τάξης στα εδάφη της Αυτοκρατορίας. Τα μέλη της Bund θα γίνονταν οι κατεξοχήν στόχοι σε όλα τα επόμενα πογκρόμ και ειδικά στα πογκρόμ που ακολούθησαν την αποτυχημένη εξέγερση του 1905. Τα πογκρόμ απόκτησαν έτσι έναν αντισοσιαλιστικό, αντεπαναστατικό χαρακτήρα, συγκροτώντας πρωτοφασιστικά τάγματα εφόδου στη βάση αυτής της ιδεολογίας. Τότε ήταν που, λόγω της μεγάλης συμμετοχής των Εβραίων στα σοσιαλιστικά κόμματα, θα ξεκινούσε ο μύθος του εβραιομπολσεβικισμού, που οι ναζί θα τελειοποιούσαν αργότερα.
Τα πογκρόμ θα μετατρέπονταν σχεδόν σε μια καθημερινή διασκέδαση των ντόπιων προς το τέλος του αιώνα, όταν ο τσαρικός αυταρχισμός ανακάλυψε σε αυτά μια εξαιρετική μέθοδο ιδεολογικού ελέγχου του πληθυσμού σε περίοδο μεγάλης αναταραχής και κρίσης. Η αρχετυπική θεωρία συνωμοσίας θα τυποποιούνταν εκείνη την εποχή μια και καλή στα διαβόητα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» τα οποία ακόμα και σήμερα μας ταλαιπωρούν. Δεν ήταν μόνο ο Κασιδιάρης που διάβασε μέσα στην Bουλή αποσπάσματα από το βιβλίο («ιστορικό ντοκουμέντο» το αποκάλεσε) θέλοντας να δείξει τα αποτελέσματα της παγκόσμιας ανθελληνικής συνωμοσίας: το ελληνικό διαδίκτυο είναι γεμάτο με βίντεο παπάδων που αναλύουν εμβριθώς στο χριστεπώνυμο πλήρωμα το πόσο «προφητικό» είναι αυτό το κατασκεύασμα, που είναι εύκολο να διαπιστωθεί ότι δεν αποτελεί παρά ένα πρόχειρο συμπίλημα από διάφορα κείμενα της εποχής.
Τα πογκρόμ εντάθηκαν μετά τη δολοφονία του τσάρου Αλεξάνδρου Β΄ το 1881 που χρεώθηκε στους Εβραίους, λόγω της δευτερεύουσας συμμετοχής στην ομάδα υποστήριξης μιας εβραιοπούλας. Όλη η περίοδος από το 1881 ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (περίοδος, όχι τυχαία, διαμόρφωσης του φασισμού στην Δυτική Ευρώπη), είναι στιγματισμένη με την νοσηρή ατιμία των πογκρόμ που τα υποδαύλιζε η Οχράνα, η μυστική υπηρεσία του τσάρου. Πάνω από χίλια πογκρόμ έγιναν μόνο στην Ουκρανία, με άγνωστο αριθμό θυμάτων. Η μαζική μετανάστευση Εβραίων, προκειμένου να ξεφύγουν από τη βία, είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ έχουν μια τόσο μεγάλη εβραϊκή κοινότητα. Τα πογκρόμ συνεισέφεραν στην διασκέδαση ενός κατά τα άλλα νωθρού όχλου όχι μόνο με την θανάτωση των Εβραίων και την απαλλοτρίωση ή καταστροφή των σπιτιών τους, αλλά συχνά με τον δημόσιο ακρωτηριασμό και βασανισμό των θυμάτων.
Τα πογκρόμ σταμάτησαν μια κι έξω με τη Ρωσική Επανάσταση το 1917… για να ξεκινήσουν πάλι λίγα χρόνια αργότερα στην Γερμανία. Το πιο γνωστό από αυτά ήταν η Νύχτα των Κρυστάλλων (Kristallnacht) το 1938, μια μάλλον μικρής κλίμακας επιχείρηση, αφού δολοφονήθηκαν λιγότεροι από εκατό εβραίοι και μερικές χιλιάδες φυλακίστηκαν. Οι Γερμανοί, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία θα ξαναπροσπαθούσαν, αρκετές φορές. Τα υπόλοιπα είναι, όπως συνήθως λένε, ιστορία.
Εμείς δεν είμαστε βάρβαροι, αυτοί είναι μετανάστες
Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν σήμανε το τέλος των πογκρόμ, αλλά στην Δύση η κατάσταση ομολογουμένως εξομαλύνθηκε. Ακόμα και στον άγριο Νότο των ΗΠΑ τα περιοδικά λιντσαρίσματα μαύρων (πογκρόμ είναι και αυτά) σταδιακά μειώθηκαν. Οι πόλεμοι στον Τρίτο Κόσμο συνέχισαν να μαίνονται, αλλά τα πογκρόμ έμειναν να θυμίζουν μάλλον το φριχτό παρελθόν, παρά να είναι μια ανάμνηση από το μέλλον. Οπωσδήποτε όμως, το τέλος της ιστορίας το 1989 έφερε τέλος σε αυτήν την βαρετή και στατική ιστορική περίοδο, ανοίγοντας έτσι ένα νέο παράθυρο ελπίδας ότι νέες πρόοδοι στις τεχνολογίες καταδίωξης μειονοτήτων πρόκειται να έρθουν. Στην Αφρική λ.χ. τα πογκρόμ εντάχθηκαν στην στρατηγική των πολεμικών συρράξεων, οι οποίες έγιναν συνώνυμες με εθνοκαθάρσεις και διωγμούς αμάχων. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είμαστε ακόμα λίγο πίσω, αλλά κάνουμε προόδους.
Η θεωρία της Μεγάλης Αντικατάστασης δείχνει τον δρόμο. Οι καραβιές ξένων, «λαθραίων» έρχονται με έναν μόνο σκοπό: είναι αποφασισμένες να μας διώξουν από τα χώματά μας. «Αυτοί είναι ορκισμένοι να μας κάψουνε. Γεμάτα τα πουρνάρια, παντού, αυτό σας λέω παιδιά». Χρειάζεται μια απάντηση από τα κάτω, η κυβέρνηση των ψευτοδεξιών έχει δεμένα τα χέρια. «Οργανωθείτε, βγείτε όλοι να τους μαζέψουμε. Θα μας κάψουνε, αυτό σας λέω μόνο». Τα καθώς πρέπει ειδησεογραφικά σάιτ που έχουν μια λίγο πολύ δεξιά ή κεντροδεξιά τοποθέτηση, με αποτροπιασμό αναφέρουν το συμβάν, ενώ στο βάθος σχεδόν ακούγεται ένας αναστεναγμός ανακούφισης που ο δράστης ήταν Αλβανός. Πράγματι, οι περήφανοι Έλληνες εδώ βρέθηκαν πίσω από τους Αλβανούς (που δεν θα γίνουν Έλληνες ποτέ), αλλά μια βόλτα στα σχόλια στα ίδια καθώς πρέπει και όχι περιθωριακά ή ακροδεξιά σάιτ θα σας πείσει ότι το ελληνικό DNA δεν κοιμάται. Ο ανώνυμος βόρβορος του μισανθρωπισμού ξεχειλίζει .
Όσο υπάρχουν άνθρωποι μπορούμε να ελπίζουμε. Ζούμε στον ύστερο καπιταλισμό, μια εποχή τεχνολογίας, μόρφωσης, αφθονίας και πλούτου χωρίς προηγούμενο. Ζούμε στην καλύτερη εποχή που υπήρξε ποτέ. Είναι μια εποχή που όποτε γίνονται εργασιακές μεταρρυθμίσεις, οι αντίπαλοί τους μιλάνε για εργασιακό Μεσαίωνα. Είμαστε τόσο πεισμένοι για την ανωτερότητα του καπιταλισμού που ο Μεσαίωνας γίνεται το ευγενικό άλλοθι, και μιλάμε για «μεσαιωνικές εργασιακές συνθήκες» για ωράρια και συνθήκες που κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα δεν μπορούσαν ούτε να τα διανοηθούν, ή αν τα ήξεραν θα πίστευαν ότι πρόκειται για κάποια αναπαράσταση της Κόλασης.
Ο Λάιμπνιτς, ένα από τα λαμπρότερα μυαλά της νεωτερικότητας, ήταν ένας άνθρωπος γεμάτος ελπίδες (μάλλον λόγω της άνετης ζωής που ζούσε παρέα με τους ευγενείς πάτρωνές του). Με την ατσάλινη αισιοδοξία του ως όπλο, είχε κάποτε αποδείξει ότι ο κόσμος μας, ο κόσμος που ζούμε, το εδώ και τώρα, είναι ο καλύτερος δυνατός από όλους τους πιθανούς κόσμους. Αν είχε δίκιο, αν αυτό είναι το καλύτερο από όλα τα πιθανά παρόντα, τότε για μια ακόμα φορά, ο Μεσαίωνας μπορεί φοβισμένος να πάει να κρυφτεί.
