«Το τραγούδι μου έρχεται από τη σκαλωσιά
για να φτάσει στα αστέρια.
Το τραγούδι βγάζει νόημα
όταν χτυπάει στις φλέβες
εκείνου που θα πεθάνει τραγουδώντας,
τις πραγματικές αλήθειες»
Βίκτορ Χάρα, Manifesto
Κάποτε, στη μακρινή από εμάς Χιλή, υπήρξε ένας κομμουνιστής τροβαδούρος που έγραφε τραγούδια για την εργατική τάξη, για την ειρήνη, για να σταματήσει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για τη μεγάλη υπόθεση να αλλάξει αυτή η σκληρή και ανυπόφορη κοινωνία μας, αλλά και για τον έρωτα και την αγάπη, όπως κάθε Λατίνος μουσικός που σέβεται τον εαυτό του.
Ο Βίκτορ Χάρα τραγουδούσε για τον σοσιαλισμό σε όλο του το μεγαλείο, για τον σοσιαλισμό έτσι όπως τον φαντάστηκαν οι ποιητές της εργατιάς.
Ο Βίκτορ Χάρα ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής, ενώ υποστήριξε τον αριστερό πρόεδρο Σαλβαντόρ Αλιέντε από την πρώτη στιγμή που άκουσε τον πύρινο λόγο αυτού του οραματιστή γιατρού να μιλάει για τη χειραφέτηση της εργατιάς και των αυτοχθόνων της Χιλής.
Στάθηκε δίπλα του, ως μέλος της προσωπικής φρουράς του Σαλβαντόρ Αλιέντε από την αρχή μέχρι το οδυνηρό τέλος, τη σφαγή της ελεύθερης Χιλής, την ημέρα του αμερικανοκίνητου στρατιωτικού πραξικοπήματος του Αουγκούστο Πινοτσέτ που ανέτρεψε την κυβέρνηση του δημοκρατικά εκλεγμένου Αλιέντε.
Εκείνη την αποφράδα ημέρα που το σκοτάδι σκέπασε τις καρδιές των αγωνιστών παγκοσμίως, την πρώτη 11η Σεπτεμβρίου, αυτή του 1973, που χαράχτηκε ανεξίτηλα στην ιστορία των ΗΠΑ, την ημέρα που οι βόμβες έπεφταν σαν το χαλάζι στο Παλάτσιο ντε Λα Μονέδα και ο πρόεδρος που τόλμησε να αλλάξει για λίγο τους ρυθμούς του κόσμου, έπεφτε νεκρός φωνάζοντας:
«Ζήτω η Χιλή! Ζήτω ο Λαός! Ζήτω η Εργατική Τάξη!»
Την ημέρα του πραξικοπήματος, ο Βίκτορ Χάρα πιάνεται αιχμάλωτος από τις στρατιωτικές αρχές οι οποίες έχουν ξεκινήσει ένα ανελέητο πογκρόμ εναντίον των μελών του Uninad Popular, του κόμματος του Σαλβαντόρ Αλιέντε, όπως και όλων των κομμουνιστών και προοδευτικών ανθρώπων της χώρας. Ο Χάρα μεταφέρεται μαζί με άλλους 5.000 κρατούμενους στο Στάδιο του Σαντιάγκο, ένα γήπεδο το οποίο μέσα σε λίγες ώρες μετατράπηκε σε έναν τόπο σφαγής αγωνιστών, μεταξύ αυτών έμελλε να είναι και ο Βίκτορ Χάρα.
Μάλιστα, αυτόπτες μάρτυρες που επιβίωσαν από εκείνη τη νύχτα του μακελειού, κατέθεσαν πως ο Χάρα βασανίστηκε με αδιανόητο μίσος από τους στρατιωτικούς ανθρωποφύλακές του, βασανίστηκε χωρίς κανένα έλεος, οι τελευταίες ώρες του σπουδαίου τροβαδούρου υπήρξαν ανείπωτα μαρτυρικές.
Μάλιστα, οι βασανιστές του Χάρα έσπασαν όλα τα δάχτυλα των χεριών του, αυτών των μαγικών χεριών που έπαιζαν κιθάρα ξεσηκώνοντας τον λαό, που πρόσφεραν μόνο τέχνη και όνειρα.
Ένας από τους βασανιστές του πέταξε μια κιθάρα. Και κοιτώντας τα σμπαραλιασμένα του χέρια, με φρικτή κυνικότητα του είπε:
«Παίξε τώρα, αν μπορείς!»
Το πτώμα του βρέθηκε μερικές ημέρες αργότερα, με τραύματα από 44 σφαίρες. Ήταν μόλις 40 ετών.
Το πτώμα συγκρατούμενού του, του Λιτρέ Κιρόγκα, 33 ετών, διευθυντή του συστήματος φυλακών και επίσης μέλους του ΚΚ Χιλής, βρέθηκε με σημάδια από βασανιστήρια κοντά σε αυτό του Βίκτορ Χάρα και άλλων τριών πολιτικών κρατούμενων σε εκταφή που διατάχθηκε να γίνει το 2009.
Η ιστορία, έπειτα, για τον ταραγμένο τόπο της Χιλής, είναι γνωστή. Η χούντα του Πινοτσέτ σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας προσπάθησε να εγκαθιδρύσει τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό στη χώρα της Λατινικής Αμερικής και να καταστείλει κάθε θύλακα αντίστασης. Ο τόπος γέμισε από νεκρούς ανθρώπους, με χιλιάδες τα πτώματα που πετάχτηκαν από τις αρχές της χούντας στη θάλασσα και στην έρημο της Ατακάμα.
Χιλιάδες οι βασανισμένοι, οι τσακισμένοι σωματικά και ψυχικά, οι φυλακισμένοι. Ακόμα και σήμερα, πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα, οι οικογένειες ψάχνουν τους συγγενείς τους, ψάχνουν ακόμα και τα παιδιά τους τα οποία άρπαξε η δικτατορία για να τους εκδικηθεί.
Η σύζυγος του Βίκτορ Χάρα, η Τζόαν, δεν σταμάτησε ποτέ να ψάχνει τους βασανιστές και δολοφόνους του συζύγου της. Για πενήντα χρόνια η Τζόαν έψαχνε, δεν άφηνε την πληγή να κλείσει, αναμόχλευε την επίμονη μνήμη που οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις πάσχιζαν με κάθε τρόπο να σφραγίσουν. Κρατούσε τη μνήμη του Χάρα, τη μνήμη της ελεύθερης Χιλής ζωντανή.
Και η Τζόαν Χάρα, μαζί με όλους όσους συνέχισαν να αγωνίζονται για την απόδοση δικαιοσύνης, νίκησε.
Χθες, στις 29 Αυγούστου του 2023, σχεδόν 50 χρόνια από την επέτειο του πραξικοπήματος που στοίχισε τη ζωή σε τόσους ανθρώπους και υπήρξε βαρύτατο πλήγμα για την ιστορία της Δημοκρατίας, οι επτά πρώην στρατιωτικοί της χούντας του Αουγκούστο Πινοσέτ που κατηγορούνται για τη δολοφονία του Βίκτορ Χάρα, καταδικάστηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής.
Καταδικάστηκαν με πολλά χρόνια καθυστέρηση, λίγο πριν την εκπνοή της δικής τους ζωής. Ηλικιών μεταξύ 73 και 85 ετών, ελεύθεροι ως αυτή την αμετάκλητη καταδίκη τους, οι επτά πρώην στρατιωτικοί θα εκτίσουν ποινές διάρκειας 8 ως και 25 ετών κάθειρξης.
Ένας από τους πρώην στρατηγούς, μάλιστα, αυτοκτόνησε λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της δικαστικής απόφασης και προτού οδηγηθεί στη φυλακή, ανακοίνωσε η εισαγγελία. Όταν αστυνομικοί μετέβησαν στο σπίτι του για να τον οδηγήσουν στη φυλακή, ο στρατηγός ε.α. Ερνάν Τσακόν, 85 ετών, «πήρε όπλο το οποίο έστρεψε στον εαυτό του», αυτοπυροβολήθηκε και πέθανε ακαριαία, εξήγησε στον Τύπο ο εισαγγελίας Κλαούντιο Σουάσο.
La Corte Suprema chilena ha condenado en forma definitiva a siete exmilitares del Ejército como autores del asesinato del cantautor Víctor Jara en la víspera de que se cumplan, el próximo 16 de septiembre, 50 años de su crimenhttps://t.co/tQX201ppUp
— EL PAÍS (@el_pais) August 29, 2023
Δικαιοσύνη. Για αυτή τραγουδούσε ο Βίκτορ Χάρα, και επιτέλους, μετά από μισό αιώνα, τη βρήκε.
Ο λαός θα θυμάται πάντα τους αγωνιστές του. Και ο Χιλιανός λαός δεν ξέχασε ποτέ εκείνον τον αγωνιστή τρυφερό κιθαρίστα με τα λαμπερά μάτια, το πλατύ χαμόγελο και τη μεγάλη καρδιά που μέσα του χωρούσε όλους τους ανθρώπους.
Ο Βίκτορ Χάρα δεν θα σταματήσει ποτέ να μας εμπνέει, όπως και κάθε αγωνιστής που βγήκε από τα σπλάχνα της εργατικής τάξης και για έδωσε τη ζωή του για τον λαό, για το ψωμί και την ελευθερία. Πράγματα τόσο απλά, και όμως, τόσο σπουδαία.
