Το 2022 είχε απαγορευτεί στον Σέρβο τενίστα Νόβακ Τζόκοβιτς να αγωνιστεί στο Australian Open και στο US Open, επειδή δεν είχε εμβολιαστεί ενάντια στον κορονοϊό. Αρκετοί είχαν προεξοφλήσει ένα πρόωρο τέλος στην καριέρα του. Όμως το 2023 ο Νόβακ Τζόκοβιτς επανήλθε δυναμικά, κατακτώντας και τα δύο τουρνουά από τα οποία είχε αποκλειστεί, δηλαδή τόσο το Australian Open όσο και το US Open και πετυχαίνοντας το 24ο Grand Slam, αριθμό που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ, καθώς είναι 4 Grand Slam παραπάνω από αυτά του Ρότζερ Φέντερερ και του Ραφαέλ Ναδάλ.
«Σερβικό μάμπα»
«Είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα ο Τζόκοβιτς σηκώνεται ξανά στα πόδια του και παλεύει σαν να μην έγινε τίποτα. Είναι μια σερβικού τύπου νοοτροπία, που γεννήθηκε από την ανάγκη να μεγαλώσει μέσα στον πόλεμο», έγραψε ο γερμανικός τύπος μετά την εντυπωσιακή νίκη στη Νέα Υόρκη επί του κατά εννέα χρόνια νεώτερου Ρώσου τενίστα Ντανίλ Μεντβέντεφ. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου σετ στον τελικό της Νέας Υόρκης, ο Νόβακ Τζόκοβιτς είχε φανεί εντελώς εξαντλημένος, κατόρθωσε όμως να φύγει με τη νίκη με 3-0 σετ.
Ο Νόβακ Τζόκοβιτς δεν παρέλειψε να αναφέρει κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων τη στενή φιλία του με τον αδικοχαμένο σε δυστύχημα ελικοπτέρου μπασκετμπολίστα Κόμπι Μπράιαντ, ο οποίος είχε το προσωνύμιο «Μάμπα», επειδή μπορούσε, όπως και ο Τζόκοβιτς, να κερδίσει ακόμη και ματς που φαίνονταν εντελώς χαμένα, «δαγκώνοντας» αναπάντεχα τους αντιπάλους. Ο γερμανικός τύπος αποδίδει τώρα στον Τζόκοβιτς τον χαρακτηρισμό του «σερβικού μάμπα».
Τα ρεκόρ του Τζόκοβιτς
Με το τελευταίο του κατόρθωμα ο Νόβακ Τζόκοβιτς θεωρείται πλέον αναμφήριστα ως ο GOAT (Greatest Of All Times) του τένις και ίσως ο καλύτερος ατομικός αθλητής αυτή τη στιγμή σε όλα τα αθλήματα βάσει των επιδόσεών του. Με τα 24 τρόπαια Grand Slam ο Νόβακ Τζόκοβιτς έχει ισοφαρίσει το ρεκόρ της Μάργκαρετ Κορτ για τον αριθμό τροπαίων μεγάλων τουρνουά στην ιστορία του τένις. Έχοντας κερδίσει και το Australian Open και το Ρολάν Γκαρός φέτος, ο Τζόκοβιτς είναι ο πρώτος παίκτης που κέρδισε τρία μεγάλα τουρνουά σε μία σεζόν σε τέσσερις περιπτώσεις (2011, 2015, 2021, 2023). Ο Τζόκοβιτς συνεχίζει να οικοδομεί πλεονέκτημα έναντι του Ραφαέλ Ναδάλ στον αγώνα για μεγάλους τίτλους, καθώς διαθέτει πλέον 69 τρόπαια. Όταν κάνουμε λόγο για «μεγάλο τίτλο», εννοούμε έναν συνδυασμό πρωταθλημάτων Grand Slam, τροπαίων στα τουρνουά Final Masters και χρυσών μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Αγώνες σε ατομικούς αγώνες. Ο Τζόκοβιτς θριάμβευσε σε τέσσερις παρόμοιες διοργανώσεις τη φετινή σεζόν, γιατί εκτός από τρία Grand Slam κέρδισε και το Masters στο Σινσινάτι. Αυτή μάλιστα είναι η ενδέκατη χρονιά που ο Σέρβος σταρ κατακτά τουλάχιστον τέσσερις «Μεγάλους Τίτλους». Ο 36χρονος τενίστας κερδίζει έναν «μεγάλο τίτλο» σε κάθε 3,1 τουρνουά, ενώ λ.χ. ο Ραφαέλ Ναδάλ σε κάθε 3,5 και ο Ρότζερ Φέντερερ σε κάθε 4,4. O Νόβακ Τζόκοβιτς έχει κερδίσει το Australian Open δέκα φορές, το οποίο συνιστά ρεκόρ, το Γουίμπλεντον επτά φορές (μία φορά λιγότερη από τον Φέντερερ), το US Open τέσσερις φορές, δηλαδή μία λιγότερη από τον Φέντερερ, τον Πιτ Σάμπρας και τον Τζίμι Κόνορς και το Ρολάν Γκαρός τρεις φορές (εν προκειμένω, ο Ναδάλ έχει ένα συγκλονιστικό ρεκόρ 14 τίτλων).
Ως προς τη σχέση του με τους άλλους δύο σημαντικότερους τενίστες, ο Νόβακ Τζόκοβιτς έχει ρεκόρ 27-23 έναντι του Ρότζερ Φέντερερ και 30-29 έναντι του Ραφαέλ Ναδάλ. Αξιοθαύμαστη είναι επίσης η ικανότητα του Νόβακ Τζόκοβιτς να κερδίζει τίτλους σε μεγάλη ηλικία. Ο Τζόκοβιτς έγινε στα 36 χρόνια και 111 ημέρες ο γηραιότερος τροπαιούχος στην ιστορία του US Open, ενώ τον Ιούνιο είχε γίνει ο γηραιότερος νικητής του Ρολάν Γκαρός. Όταν ο Κάρλος Αλκαράθ κέρδισε το τουρνουά Γουίμπλεντον πολλοί αναρωτήθηκαν μήπως είχε πάρει αυτός τη σκυτάλη, όμως ο Σέρβος τενίστας τους διέψευσε δυόμιση μήνες αργότερα. «Όσοι περισσότεροι συμμετέχουν στη διαμόρφωση του τένις τόσο το καλύτερο» δήλωσε ο Τζόκοβιτς για τον νεαρό αντίπαλό του. «Μερικές φορές αναρωτιέμαι τι χρειάζομαι, πόσο ακόμα μπορώ να το κάνω αυτό, έχω αυτές τις ερωτήσεις στο μυαλό μου, αλλά ξέρω ότι είμαι ακόμα εδώ και δεν θέλω να εγκαταλείψω το άθλημα όσο ακόμα βρίσκομαι στο κορυφαίο επίπεδο», ήταν η απάντηση του Τζόκοβιτς στις σκέψεις για την προχωρημένη ηλικία του.
Υπερασπιστής της αυτοδιάθεσης του σώματος
Η τεχνητή κρίση στην καριέρα του Τζόκοβιτς προέκυψε το 2022 οπότε αρνήθηκε να εμβολιαστεί για τον κορονοϊό, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αγωνιστεί στη Μελβούρνη και τη Νέα Υόρκη. Επίσης, ένας τραυματισμός του είχε στερήσει το US Open του 2019, ενώ το 2021 τον απέκλεισε ο Ντανίλ Μεντβέντεφ. Σημειωτέον ότι ο χορηγός του τουρνουά US Open ήταν η εταιρεία Moderna, γνωστή για τα εμβόλιά της κατά του κορονοϊού. Μάλιστα τα καλύτερα στιγμιότυπα του ματς δείχνονται με την ένδειξη «Τhe best shot brought to you by Moderna», όπου όμως η αγγλική λέξη «shot» μπορεί να σημαίνει το στιγμιότυπο, τη «λήψη», αλλά και τη «δόση» του εμβολίου, κατά το διαφημιστικό λογοπαίγνιο. Μόνο που τα καλύτερα «στιγμιότυπα-δόσεις» ανήκαν στον εμβληματικό (θεωρούμενο ως) αντιεμβολιαστή Νόβακ Τζόκοβιτς, ο οποίος έχει λάβει τα προσωνύμια «No-Vax» δηλαδή «χωρίς εμβόλιο» αντί για το μικρό του όνομα «Νόβακ», καθώς και «Τζόκερ/Τζοκέροβιτς», αντί για «Τζόκοβιτς», από την ταινία του Τοντ Φίλιπς για τον προκλητικό αντιήρωα που υπονομεύει το καπιταλιστικό σύστημα με τον Χοακίν Φίνιξ στον ομώνυμο ρόλο.
Ο Νόβακ Τζόκοβιτς είναι γνωστός για το πείσμα του και φαίνεται ότι ο προηγούμενος αποκλεισμός του από τα δύο τουρνουά της Αυστραλίας και των ΗΠΑ τον παρότρυνε να τα κερδίσει, και μάλιστα εν προκειμένω «μέσα στο σπιτάκι» της Moderna, αν μας επιτρέπεται να μεταφέρουμε μια ποδοσφαιρική ορολογία στο αριστοκρατικό άθλημα του τένις. Η δέσμευση του Τζόκοβιτς για την ελευθερία αυτοδιάθεσης των πολιτών φάνηκε μεταξύ άλλων από το ότι εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού είχε διοργανώσει τουρνουά τένις στην πόλη Ζάνταρ, για να ενθαρρύνει τον κόσμο να νιώθει κανονικά.
Ο Νόβακ Τζόκοβιτς έχει εκφράσει πώς αισθάνθηκε να αντιμετωπίζεται ως ο «νούμερο ένα κακός στον κόσμο» (villain of the world), όταν ρίσκαρε την αθλητική του καριέρα, προκειμένου να αρνηθεί το εμβόλιο για τον κορονοϊό. Η σύλληψη και η στέρηση της ελευθερίας του στην Αυστραλία τον Ιανουάριο του 2022 ήταν μια εμπειρία που τον σφράγισε, καθώς μοιράστηκε το ίδιο κέντρο κράτησης με πρόσφυγες και μετανάστες, γενικά τους αποκλεισμένους του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας. Στη συνέχεια του απαγορεύτηκε η συμμετοχή στο Australian Open και στο US Open του 2022, τα δύο τουρνουά στα οποία επανήλθε ως νικητής το 2023. Σε συνέντευξη με τον συναθλητή του Τζον Μάκενρο, ο Νόβακ Τζόκοβιτς διευκρίνισε ότι δεν είναι ακριβώς «αντιεμβολιαστής» με τη στενή έννοια, καθώς δεν είναι ενάντια στη χρήση των εμβολίων για όποιον την επιθυμεί, αλλά είναι υπέρ της ελευθερίας επιλογής. Τόνισε ότι σε πολλούς ανθρώπους δεν δόθηκε αυτή η ελευθερία επιλογής και ότι ο ίδιος δεν ήθελε να βρίσκεται σε αυτή τη θέση, ήθελε να δείξει ότι η ελευθερία είναι σημαντικότερη από μια οποιαδήποτε καριέρα, και μάλιστα η ελευθερία της αυτοδιάθεσης του σώματός μας. «Ήθελα απλά να παίξω τένις, να νιώσω την αθλητική άμιλλα, γιατί αυτό είναι που κάνω καλά στη ζωή μου […] Όμως μου συμπεριφέρθηκαν σαν να είμαι ο νούμερο ένα κακός του πλανήτη».
Παρομοίως, σε συνέντευξη στο BBC, ο Νόβακ Τζόκοβιτς ξεκαθάρισε ότι η στάση του οφειλόταν απλά και μόνο στη δέσμευσή του για τη σημασία της προσωπικής αυτονομίας και της ελευθερίας επιλογής σε ό,τι σχετίζεται με το σώμα μας. Το αυτεξούσιο για το σώμα του είναι για τον Τζόκοβιτς σημαντικότερο από τον οποιοδήποτε τίτλο. Υπάρχουν βεβαίως στην περίπτωση του Νόβακ Τζόκοβιτς και πιο συγκεκριμένες παράμετροι, όπως η πολύ ειδική δίαιτά του, οι ρυθμοί του ύπνου του και το γενικότερο ευ ζην του, στα οποία αποδίδει μεταξύ άλλων την αθλητική επιτυχία του και δεν ήθελε να τα δει να επηρεάζονται από το εμβόλιο.
Οι θρησκευτικές διαστάσεις της Νοβακομανίας
Στη Σερβία πάντως ο Νόβακ Τζόκοβιτς είναι όχι μόνο ένα εθνικό σύμβολο, αλλά σχεδόν ένα θρησκευτικό έμβλημα, μια μορφή του μεσσιανικού, ιδίως μάλιστα καθώς «μετά ανόμων ελογίσθη» κατά την πρόσφατη περιπέτεια σύλληψης και κράτησής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από τον κρίσιμο αγώνα έγιναν στη Σερβία προσευχές και ακολουθίες από κληρικούς και πιστούς με αίτημα την επιτυχία του, θυμίζοντας τις αρχέγονες χριστιανικές παραδόσεις για τους «τροπαιοφόρους» αγίους που αγωνίζονται οι ίδιοι στον «καλόν αγώνα» ή βοηθούν τους ευνοούμενούς τους.
Βοηθάει το ότι ο Τζόκοβιτς δεν διστάζει να αποδίδει την έκβαση στον Θεό, όπως σε πρόσφατες δηλώσεις του: «Θα απαντήσω με τον πιο ειλικρινή τρόπο για αυτό που νομίζω ότι μεσολαβεί, τον Θεό και τους φύλακες αγγέλους. Σε παρόμοιες στιγμές δεν νιώθω πια τα πόδια μου, δεν νιώθω δύναμη, το έδαφος κάτω από τα πόδια μου γυρίζει, ο ουρανός πάνω από το κεφάλι μου επίσης. Εκείνες τις στιγμές με την πίστη που έχω ελπίζω να γίνει θεία παρέμβαση. Ίσως δεν θα με πιστέψετε, αλλά μου συνέβη τόσες φορές που εξέπληξα ακόμη και τον εαυτό μου πώς ήταν δυνατόν να τα άντεξα όλα αυτά. Αν πιστεύεις ότι ο Θεός και μια ανώτερη δύναμη θα σε βοηθήσουν, αυτό είναι πολύ σοβαρό. Πιστεύω ότι ο Θεός ήταν παρών σήμερα», δήλωσε ο Νόβακ Τζόκοβιτς μετά τον τελικό στο US Open. To δεύτερο σετ ήταν ίσως το δυσκολότερο που έχει κερδίσει απέναντι στον Ντανίλ Μεντβέντεφ που έχει το προσωνύμιο «χταπόδι», γιατί πιάνει όλες τις μπαλιές.
Εκτός από τον Θεό έδωσε ενέργεια στον Τζόκοβιτς η κόρη του Τάρα. «Μου χαμογελούσε κάθε φορά που χρειαζόμουν αυτήν την αθώα παιδική ενέργεια. Την πήρα από αυτήν. Το όνειρό μου ήταν να κερδίσω τουρνουά Grand Slam, ενώ τα παιδιά μου με παρακολουθούν από τις εξέδρες και να είναι αρκετά μεγάλα, για να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει», δήλωσε ο 36χρονος τενίστας.
Η εθνικο-θρησκευτική αυτή διάσταση δηλώνεται από τον Γάλλο συγγραφέα Πατρίκ Μπεσόν στο νέο του βιβλίο με θέμα τον Σέρβο τενίστα: «Ο Νόβακ Τζόκοβιτς δεν είναι ένας τενίστας, είναι ένας ιερέας. Το μπαλάκι είναι ο διάβολος που οι δύο αντίπαλοι στέλνουν ο ένας στον άλλο, ελπίζοντας ότι δεν θα επιστρέψει στη μεριά τους. Στο γήπεδο, ο Σέρβος μοιάζει σαν να επιπλέει, σαν ένα θαυμαστό μπωντλεριανό σύννεφο πάνω από τα ιστορικά δράματα της χώρας του. H Γιουγκοσλαβία ήταν ένα μεγάλο αθλητικό έθνος· σήμερα η Σερβία συνεχίζει να κυριαρχεί στα στάδια: αυτό ίσως είναι σήμερα το νόημα που έχει απομείνει από τη λεγόμενη «Μεγάλη Σερβία». To 2022 συνέβη το δράμα: όντας ανεμβολίαστος ενάντια στον κορονοϊό, απαγορεύτηκε στον Τζόκοβιτς να παίξει τένις. Το γιατί και το πώς αυτού του δραματικού γεγονότος με παγκόσμιες επιπτώσεις θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μία λέξη: Ο Τζόκοβιτς ήταν αρνητής. Αρνητής υποταγής».
Και αυτό το τελευταίο είναι πιθανότατα το οικουμενικό μήνυμα της νίκης του Τζόκοβιτς πέρα από τη λατρεία που απολαμβάνει στην ιδιαίτερη πατρίδα του: Το γεγονός ότι ένας «αρνητής υποταγής», ένας άκαμπτος υπερασπιστής της αυτοδιάθεσης του ανθρώπινου σώματος και της ελευθερίας του πνεύματος κατόρθωσε να πάρει το τρόπαιο ακόμη και σε μία διοργάνωση που χρηματοδοτείτο από την εταιρεία εμβολίων Moderna και διαφήμιζε τα εμβόλιά της.
