Η Σχολή Μηχανικής του Ναυτικού της Αργεντινής (ESMA) – μια στρατιωτική σχολή που μετατράπηκε σε μυστικό κέντρο κράτησης και βασανιστηρίων την περίοδο της δικτατορία του Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα – χαρακτηρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς των Ηνωμένων Εθνών σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη του χώρου.
Πάνω από 5.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν πίσω από τους τοίχους αυτού κέντρου βασανιστηρίων. Πολλοί από αυτούς δεν βγήκαν ποτέ ζωντανοί από εκεί μέσα.
«Η Σχολή Μηχανικής του Ναυτικού αποτελεί μια από τις απολύτως χειρότερες πτυχές της κρατικής χρηματοδοτούμενης τρομοκρατίας», είπε ο Πρόεδρος Αλμπέρτο Φερνάντεζ στον Εκπαιδευτικό, Επιστημονικό και Πολιτιστικό Οργανισμό του ΟΗΕ (UNESCO) σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα την Τρίτη.
Ευχαρίστησε την UNESCO για τον χαρακτηρισμό της ESMA ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. «Η μνήμη πρέπει να διατηρηθεί ζωντανή», είπε ο Φερνάντεζ, αναφερόμενος στη «φρίκη» που βιώθηκε στο πρώην σχολείο.
Outgoing President Alberto Fernández said the UNESCO designation would highlight history ‘deniers want to conceal’. https://t.co/q9z7PRo5lE
— Al Jazeera English (@AJEnglish) September 20, 2023
Το 1976, μια στρατιωτική ομάδα ανέτρεψε την Πρόεδρο Ισαμπέλ Περόν, ξεκινώντας μια περίοδο δικτατορίας που κράτησε μέχρι το 1983.
Υπό την ηγεσία της, σημειώθηκαν εκτεταμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς οι στρατιωτικοί ηγέτες προσπάθησαν να εξαλείψουν τη διαφωνία, τον ακτιβισμό και τις κομμουνιστικές και αριστερές πολιτικές θέσεις.
Έως και 30.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι έχασαν τη ζωή τους, με πολλούς από αυτούς να αγνοούνται μέχρι σήμερα. Απλώς εξαφανίστηκαν όσο βρισκόταν υπό στρατιωτική κράτηση και δεν βρέθηκαν ποτέ ξανά.
Έως και 340 κέντρα κράτησης δημιουργήθηκαν σε όλη τη χώρα. Η ESMA, ωστόσο, ήταν από τα πρώτα κτίρια, με κρατούμενους που μεταφέρθηκαν εκεί τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος.
Χτισμένο στην πρωτεύουσα Μπουένος Άιρες, το κέντρο κράτησης μετέτρεψε τη διάταξη του σχολείου σε χώρο φρικτών βασανιστηρίων. Μόνο περίπου 200 κρατούμενοι επέζησαν.
Η ESMA περιείχε ακόμη και ένα μαιευτήριο, όπου έγκυες κρατούμενες γεννούσαν τα παιδιά τους για να τους τα αφαιρέσουν από την πρώτη στιγμή της γέννησής τους. Αυτά τα παιδιά υιοθετήθηκαν συχνά από οικογένειες ευθυγραμμισμένες με τη δικτατορία.
Οι στρατιωτικοί ηγέτες έκαναν προσπάθειες να αποκρύψουν τα εγκλήματα που εκτυλίσσονταν στην ESMA, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τη δικτατορία.
Για παράδειγμα, όταν διεθνείς παρατηρητές έφτασαν το 1979 για να διερευνήσουν τους ισχυρισμούς για την καταφανή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι εργαζόμενοι στην ESMA αφαίρεσαν τη σκάλα που οδηγούσε στο υπόγειο, όπου λάμβανε χώρα μεγάλο μέρος των βασανιστηρίων. Έκτισαν ακόμη και έναν τοίχο για να συγκαλύψουν το κλιμακοστάσιο.
Δεκαετίες αργότερα, το 2007, η ESMA θα επαναπροσδιοριζόταν ως χώρος μνήμης, ανοίγοντας ξανά τις πόρτες στο κοινό για να αφηγηθεί την ιστορία των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώθηκαν στους χώρους της.
Μόλις φέτος, το μουσείο της ESMA απέκτησε ένα αεροπλάνο που χρησιμοποιήθηκε για τη δολοφονία κρατουμένων που κρατούνταν στον χώρο, σε μια πρακτική που ονομάζεται «πτήσεις θανάτου». Οι κρατούμενοι ναρκώνονταν και μέλη του στρατού τους πετούσαν —συχνά ζωντανούς— στη θάλασσα εν μέσω πτήσης, ως μορφή εκτέλεσης.
Οι διοργανωτές του μουσείου ελπίζουν ότι το αεροπλάνο και παρόμοιες εκθέσεις θα βοηθήσουν τις μελλοντικές γενιές να θυμούνται την τραγωδία που εκτυλίχθηκε στην ESMA — και να υπογραμμίσουν τη σημασία της δημοκρατίας.
Η UNESCO πραγματοποιεί αυτήν την περίοδο την 45η εκτεταμένη σύνοδό της στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, όπου προσθέτει περισσότερα μνημεία στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Οι ιθαγενείς τελετουργικοί και ταφικοί τύμβοι στο Οχάιο των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν μεταξύ των νέων προσθηκών που ανακοινώθηκαν την Τρίτη.
Αλλά η συμπερίληψη της ESMA στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς υπογραμμίζει τη σημασία της σε μια εποχή που ορισμένοι πολιτικοί υψηλού προφίλ στην Αργεντινή έχουν κατηγορηθεί ότι αρνούνται τη βαρβαρότητα της στρατιωτικής δικτατορίας.
