Οι εισβολείς στη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου δεν έχουν κατορθώσει να κάμψουν τη δυναμική αντίσταση των υπερασπιστών του κυρίως ναού της Αγίας Λαύρας. Πλέον ο προϋπολογισμός που είχε υπολογιστεί από τους επιδρομείς για την ομάδα νομικών εταιρειών που εποπτεύουν την επιχείρηση αρχίζει να εξαντλείται, καθώς οι αρχικοί υπολογισμοί ήταν για μια γρήγορη κατάληψη, ενώ η σκληρή αντιπαράθεση έχει διαρκέσει ήδη 7 μήνες. Το ότι η Λαύρα του Κιέβου, η οποία ανήκει στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία υπό τον μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο, δεν αλώνεται, όπως θα επιθυμούσε το πολιτικό καθεστώς της Ουκρανίας, έχει σημασία και για τα άλλα μοναστήρια και ναούς του Κιέβου, καθώς έπεται συνέχεια σε όλα αν καταληφθεί η Λαύρα. Ο τρόπος αντίστασης των μοναχών της Λαύρας είναι η καθημερινή προσευχή και ορθοστασία με μαζική προσέλευση των πιστών, προκειμένου να εμποδίζεται η βίαιη κατάληψη. Πέρα, όμως, από τον φόβο για την αρπαγή δεν λείπουν και οι βανδαλισμοί όπως αυτός της 20ης Σεπτεμβρίου στην ιερά πηγή των Δακρύων της Θεοτόκου, όπου μάλιστα ζωγραφίστηκαν ναζιστικά σύμβολα, προκειμένου να θιγούν οι αντιφασιστικές ευαισθησίες των πιστών.
Σε ανακοινωθέν της η Ιερά Σύνοδος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπογραμμίζει ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, με ευθύνη του Υπουργείου Πολιτισμού και Πολιτικής Πληροφόρησης, στην Αγία Λαύρα Κοιμήσεως Θεοτόκου των Σπηλαίων του Κιέβου είναι «ντροπή και ανομία». Είναι απαγορευμένη η είσοδος των πιστών στην Κάτω Λαύρα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προσκυνήσουν τα άφθαρτα και θαυματουργά λείψανα των οσίων Πατέρων των Σπηλαίων, γεγονός που προκαλεί σοκ στους Χριστιανούς που προσέρχονται από όλον τον πλανήτη για το προσκύνημα. Η πολιτική του Υπουργείου είναι τα ιερά λείψανα να χαρακτηριστούν από κοινού με κειμήλια και εικόνες ως «μουσειακά εκθέματα» με αποτέλεσμα να απονευρωθεί ο προσκυνηματικός χαρακτήρας του λίκνου της πίστης όλων των ανατολικών Σλάβων και να μπορούν και να αποσπαστούν διοχετευόμενα σε αλλότριους μουσειακούς χώρους. Το ανακοινωθέν της Συνόδου καταλήγει ότι η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία αφήνει όλη την ελπίδα της στον Θεό, «ο Οποίος από την εποχή του ιδρυτή της Λαύρας του οσίου Αντωνίου των Σπηλαίων έχει επανειλημμένα και εξαιρετικά συγκρατήσει τα σχέδια των παραβατών του μοναστηριού και έχει προστατεύσει όσους κατοικούν σε αυτή».
Στο μεταξύ αίσθηση έχει προκαλέσει η δημοσκόπηση που ανάρτησε στο κανάλι του στο Telegram o ηγέτης της εθνικιστικής ριζοσπαστικής οργάνωσης «S-14» Ευγένιος Καράς, η οποία παροτρύνει σε απαγχονισμό όσων βουλευτών δεν συναινέσουν στην απαγόρευση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο. Στην εν λόγω «δημοσκόπηση» που ψήφισαν 54,5 χιλιάδες χρήστες το 98% ήταν υπέρ της θανάτωσης βουλευτών που θα υποστήριζαν την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία με προτροπές για πυροβολισμό, «ξυλοφόρτωμα» και «βιασμό» για όσους βουλευτές δεν συμφωνήσουν με την απαγόρευση. Λίγες μέρες πριν ο Πρόεδρος του Ουκρανικού Κοινοβουλίου Ρουσλάν Στέφαντσουκ είχε παραδεχθεί ότι, αν τεθεί στο κοινοβούλιο το ζήτημα της απαγόρευσης της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, θα είναι δύσκολο να μαζευτούν οι 226 ψήφοι που είναι απαραίτητες για να επικυρωθεί το εν λόγω νομοσχέδιο με εμπνευστή τον πρωθυπουργό Ντενίς Σμιχάλ.
Συνάντηση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεοφίλου με τον Πάπα Φραγκίσκο
Την ίδια στιγμή εντείνεται η εκκλησιαστική διπλωματία σχετικά με το Ουκρανικό. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος επισκέφθηκε το Βατικανό, παρευρισκόμενος στην ανάδειξη του Λατίνου Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Πιτσαμπάλα σε καρδινάλιο και είχε συνάντηση με τον Πάπα Φραγκίσκο. Τόνισε τη θέληση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων να μεσολαβήσει για την επίλυση των σχισμάτων που ταλαιπωρούν την Ορθόδοξη Εκκλησία με αφορμή το Ουκρανικό. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος υπογράμμισε ότι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι η μήτηρ όλων των Εκκλησιών και για αυτό έχει αυξημένο ενδιαφέρον και φροντίδα για τη χριστιανική ενότητα ανά τον κόσμο. Αναφέρθηκε επίσης στην έξαρση της βίας από Ισραηλινές ριζοσπαστικές ομάδες εναντίον των Χριστιανών των Αγίων Τόπων με σκοπό την υπονόμευση του πολυθρησκευτικού χαρακτήρα της περιοχής. Τα εγκλήματα μίσους, οι παράνομες κτήσεις περιουσίας, οι βανδαλισμοί Χριστιανικών χώρων και η αυξανόμενη πίεση αποτελούν σημαντικές απειλές κατά τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο, ο οποίος εξήρε τον ρόλο του Λατίνου Πατριάρχη για την υπεράσπιση της χριστιανικής παρουσίας, αλλά εξέφρασε και την ευγνωμοσύνη του Πατριαρχείου προς τον βασιλέα Αμπντάλλα της Ιορδανίας που είναι θεματοφύλακας της διατήρησης του χριστιανικού και μουσουλμανικού χαρακτήρα της Ιερουσαλήμ εν μέσω των προκλήσεων. Η έμφαση της συνάντησης ήταν η πνευματική αποστολή όλων των Χριστιανών για την ειρήνευση στην Ουκρανία και για την αποφυγή σχισμάτων, για τα οποία το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων εξέφρασε τη μέριμνά του ως μητέρα πασών των Εκκλησιών. Υπενθυμίζεται ότι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, σε αντίθεση με άλλες ελληνόφωνες εκκλησίες, δεν έχει αναγνωρίσει την Αυτοκέφαλη Ουκρανική Εκκλησία (υπό τον μητροπολίτη Επιφάνιο) και διεκδικεί μια ειρηνοποιό μεσολαβητική προσπάθεια για τη θεραπεία των σχισμάτων με βάση τη συνοδική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η περιοδεία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου
Το απόγευμα του Σαββάτου 30 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη Οικουμενική προσευχή στην οποία εκτός από τον Πάπα Φραγκίσκο συμμετείχαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Αρχιεπίσκοπος Καντουαρίας Τζάστιν Ουέλμπι, επικεφαλής της Αγγλικανικής Εκκλησίας, και άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες. Η Οικουμενική προσευχή έχει διοργανωθεί από τη γαλλική μοναστική κοινότητα του Ταϊζέ με αφορμή επικείμενη σύνοδο των Ρωμαιοκαθολικών επισκόπων με θέμα τη συνοδικότητα της Εκκλησίας, με έμφαση στη συμμετοχή πολλών Χριστιανών εταίρων και από άλλες ομολογίες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έφθασε στη Ρώμη, προερχόμενος από περιοδεία σε Φιλανδία, Εσθονία και Ουγγαρία. Στην Εσθονία τέλεσε δοξολογία για την επέτειο των 100 ετών της αναγνώρισης της αυτονομίας της τοπικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Εσθονίας Alar Karis εξήρε τις ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την αναγνώριση αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας υπό τον Μητροπολίτη Επιφάνιο (Ντουμένκο). Στην Ουγγαρία πραγματοποίησε ομιλία σε συνέδριο οικολογικού ενδιαφέροντος και επισκέφθηκε τους υπό ανακατασκευή χώρους του Ορθόδοξου Κέντρου της Εξαρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Βουδαπέστη, καθώς και τον υπό ανέγερση ναό των Τριών Ιεραρχών. Με την περιοδεία αυτή ο Οικουμενικός Πατριάρχης σύσφιξε τους δεσμούς του Οικουμενικού Πατριαρχείου με τις πολιτικές ηγεσίες χωρών της Βαλτικής σε έναν μεταιχμιακό χώρο μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και Ρωσίας, τονίζοντας τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως μητέρας Εκκλησίας που διεκδικεί το δικαίωμα να παραχωρεί αυτονομία ή και αυτοκεφαλία (παρόλο που ο τρόπος χορήγησης της τελευταίας δεν έχει συζητηθεί και οριστεί σε πανορθόδοξη σύνοδο). Εκδηλώθηκε επίσης το ενδιαφέρον του Φαναρίου για την πολύ κομβική μητρόπολη Αυστρίας, εξαρχία Ουγγαρίας και Μεσευρώπης, η οποία βρίσκεται επίσης σε μια καίρια θέση μεταξύ Δυτικής Ευρώπης, Ουκρανίας και Βαλκανίων.
Απέλαση Ρώσων κληρικών από τη Βουλγαρία
Στο μεταξύ ένταση έχει προκληθεί στη Βουλγαρία, καθώς απελάθηκαν από τη χώρα ο επικεφαλής του Αγίου Νικολάου, Μετοχίου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Σόφια και εκπρόσωπος της Ρωσικής Εκκλησίας αρχιμανδρίτης Βασσιανός Ζμέγεφ, ο γραμματέας του Μετοχίου πρωθιερέας Ευγένιος Παβελτσούκ και υπάλληλος του Μετοχίου. Τους επεβλήθη επίσης απαγόρευση εισόδου στη Βουλγαρία για πέντε χρόνια. Στη συνέχεια ο Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος προχώρησε στις 25 Σεπτεμβρίου στον ορισμό κληρικών που ανήκουν στο Πατριαρχείο Βουλγαρίας, για να καλύψουν τις ανάγκες του ναού, επιμένοντας, ωστόσο ότι η πράξη του αφορά αποκλειστικά και μόνο στα πνευματικά ποιμαντικά καθήκοντα και δεν λαμβάνει θέση επί των αποφάσεων των κοσμικών αρχών.
Οι βουλγαρικές αρχές είχαν κατηγορήσει τους κληρικούς ότι εξυπηρετούσαν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ρωσίας, προσπαθώντας να επηρεάσουν κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες στη Βουλγαρία. Η ρωσική πρεσβεία απάντησε ότι η πρωτοφανής απόφαση είναι «αποτέλεσμα ενός σατανικού μυαλού» και ότι η φιλοδυτική κυβέρνηση «έχει προφανώς αναλάβει την αποστολή να θέσει τον ρωσικό και τον βουλγαρικό λαό τον έναν εναντίον του άλλου». Υπενθυμίζεται ότι τον Ιούνιο του 2022 η Σόφια είχε ανακοινώσει την απέλαση Ρώσων διπλωματών. Στη συνέχεια, η Βόρεια Μακεδονία απαγόρευσε την είσοδο στη χώρα στον αρχιμανδρίτη Βασσιανό Ζμέγεβ, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας ανακοίνωσε την απέλαση τριών Ρώσων διπλωματών. Παρατηρείται στα Βαλκάνια το φαινόμενο οι φιλοδυτικές ηγεσίες να προσπαθούν να προκαταλάβουν εκκλησιαστικές εξελίξεις με δυναμικές ενέργειες, με τις εκκλησιαστικές ηγεσίες να προσπαθούν μάλλον να ισορροπήσουν σε σχέση με τις παραδόσεις και τις ευαισθησίες των λαών.
