Τα γεγονότα της 24ης Σεπτεμβρίου, όπου σκοτώθηκαν τρεις Σέρβοι και ένας αξιωματικός της αστυνομίας του Κοσόβου, αφήνουν βαριά τη σκιά τους στο Κόσοβο και τη Σερβία. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι, μια ομάδα από 30 ένοπλους άνδρες εντοπίστηκε γύρω από μοναστήρι κοντά στο χωριό Μπάνισκα στο βόρειο Κόσοβο και στη συνέχεια κατέφυγε στο μοναστήρι, αφού περικυκλώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις.
Ο πρωθυπουργός Κούρτι χαρακτήρισε το γεγονός ως «τρομοκρατική ενέργεια», επιρρίπτοντας ευθύνες στην κυβέρνηση της Σερβίας. Το Πατριαρχείο Σερβίας δήλωσε ότι ένοπλοι εισέβαλαν στο μοναστήρι της Μπάνισκα, την ώρα που πραγματοποιούσε προσκυνηματική επίσκεψη μια ομάδα πιστών από το Νόβι Σαντ της βόρειας Σερβίας. Σύμφωνα με τις αρχές του Κοσόβου, ύστερα από πολύωρη ανταλλαγή πυροβολισμών, η αστυνομία του Κοσόβου εκκένωσε το μοναστήρι από αλλότρια στοιχεία και συνέλαβε πέντε Σέρβους. Ο υπουργός Εσωτερικών του Κοσόβου Dželjalj Svečlja επεχείρησε μάλιστα να εμπλέξει και τη Ρωσία στην υπόθεση αφήνοντας αιχμές για υποψίες του Κοσόβου προς αυτήν την κατεύθυνση.
Από την άλλη, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς επικέντρωσε στο ότι η KFOR, η ειρηνευτική δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο, έκανε τα στραβά μάτια στη φονική επίθεση της αστυνομίας του Κοσόβου. Ο πρόεδρος της Σερβίας μίλησε για οδόφραγμα που έστησαν Σέρβοι στο χωριό Μπάνισκα μετά το οποίο ακολούθησε η φονική επίθεση της αστυνομίας του Κοσόβου υπό το απαθές βλέμμα της ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ. Ο Βούτσιτς απέδωσε επίσης ευθύνες στον Κούρτι, λέγοντας ότι «η μόνη του επιθυμία είναι να μας παρασύρει σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ και αυτό είναι το μόνο που κάνει όλη μέρα». Μίλησε επίσης για εμπλοκή των νατοϊκών δυνάμεων, καθώς οι Σέρβοι στην Μπάνισκα «περικυκλώθηκαν πλήρως σε μια ώρα και 20 λεπτά», το οποίο «έγινε προφανώς σε συνεργασία με τις διεθνείς δυνάμεις». «Έγινε μια βάναυση επίθεση εναντίον τους. Αναρωτηθήκαμε γιατί δεν το έκανε η KFOR, θα υπήρχαν πολύ λιγότερα θύματα. Έδωσαν όμως στον Κούρτι μια «λευκή επιταγή», όπως λένε, να αντιμετωπίσει τους τρομοκράτες και να σκοτώσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους», κατέληξε ο Βούτσιτς, ο οποίος ζήτησε στη συνέχεια σε συνομιλία του με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν να αναλάβει η KFOR την προστασία του σερβικού πληθυσμού στο βόρειο Κόσοβο, ώστε να αποχωρήσουν οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας του Κοσόβου.
Σημειωτέον ότι η βία στο βόρειο Κόσοβο έχει κλιμακωθεί το τελευταίο διάστημα ύστερα από τη μη εφαρμογή της δέσμευσης της κοσοβαρικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε Ένωση των Δήμων του βορείου Κοσόβου, όπου πλειοψηφούν οι Σέρβοι. Όταν προκηρύχτηκαν δημοτικές εκλογές χωρίς προηγούμενη εφαρμογή της δέσμευσης, οι Σέρβοι αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μποϊκοτάζ των εκλογών, ενώ οι σχετικές συνομιλίες με διαμεσολάβηση των ευρωπαϊκών θεσμών απέτυχαν λόγω της απροθυμίας της Πρίστινα να τηρήσει το δικό της μέρος των δεσμεύσεων.
Την ευθύνη για την ένοπλη σύρραξη έχει αναλάβει από σερβικής πλευράς ο πολιτικός Μίλαν Ραντόιτσιτς, πρώην αντιπρόεδρος του κόμματος «Σερβική Λίστα» στο Κόσοβο, ο οποίος παρουσιάστηκε σε αστυνομικό τμήμα της Σερβίας και έδωσε κατάθεση. Ο Ραντόιτσιτς επέμεινε ότι μόνος του προέβη σε στρατολογία και εξοπλισμό των Σέρβων που ενεπλάκησαν με την αστυνομία του Κοσόβου, προκειμένου «να ενθαρρύνει τον σερβικό λαό για να αντισταθεί στο καθεστώς τρόμου που επέβαλε ο Κούρτι». Προέβη πάντως σε παραίτηση από τη θέση του στο κόμμα «Σερβική Λίστα». Από την πλευρά του το υπουργείο Εσωτερικών του Κοσόβου δήλωσε ότι θα ζητήσει την έκδοση όλων όσοι συμμετείχαν στα επεισόδια, συμπεριλαμβανομένου και του Ραντόιτσιτς, επισημαίνοντας ότι τα ανευρεθέντα πυρομαχικά έχουν παραχθεί στη Σερβία στο διάστημα 2021-2022. Αν και η παραδοχή Ραντόιτσιτς ότι ενεργούσε μόνος έχει ως προφανή σκοπό την απαλλαγή της επίσημης σερβικής ηγεσίας από ευθύνες, δεν έχει αποδειχθεί επαρκώς η εμπλοκή της τελευταίας στα γεγονότα, ούτε η γνώση της.
Τα δύσκολα, όμως, για τη Σερβία θα αρχίσουν, μόλις ξεκινήσει η δίκη του Ραντόιτσιτς, πιθανόν και με πιέσεις από τη Δύση. Ο Βούτσιτς επέμεινε σε συνέντευξη στο CNN ότι όλοι όσοι έχουν εμπλακεί σε εγκληματική δραστηριότητα θα αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των πράξεών τους ενώπιον της σερβικής δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένου και του Μίλαν Ραντόιτσιτς, ο οποίος βρίσκεται σε σερβικό έδαφος και έχει ήδη αναλάβει τις ευθύνες του. Προσέθεσε πάντως ότι οι Σέρβοι του Κοσόβου ήθελαν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, καθώς βρίσκονταν σε μεγάλη πίεση από τις αρχές του Κοσόβου. Ο Βούτσιτς έθεσε το ερώτημα «ποιος ωφελείται» (cui bono), δηλώνοντας ότι η Σερβία δεν έχει κανένα συμφέρον από εντάσεις στο Κόσοβο, αλλά αντιθέτως ζημιώνεται από αυτές, τη στιγμή που είναι αυτή που έχει κάνει όλες τις παραχωρήσεις, χωρίς να λάβει αντίστοιχα οφέλη, όπως την Ένωση των Σερβικών Δήμων για την οποία έχει δεσμευτεί η Πρίστινα, αλλά δεν την έχει ουδέποτε εφαρμόσει. Αρνήθηκε επίσης ότι έχουν αυξηθεί οι σερβικές δυνάμεις στα σύνορα, όπως καταγγέλλουν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιμένοντας ότι πρόκειται για το σύνηθες επίπεδο δυνάμεων. Ύστερα από ευρωπαϊκές και αμερικανικές προειδοποιήσεις για μέτρα εναντίον της, η Σερβία απέσυρε ορισμένα από τα στρατεύματά της από τα σύνορα και ο Βούτσιτς δήλωσε ότι η χώρα του «δεν θέλει πόλεμο».
Όσα θα συζητηθούν στη δίκη θα επηρεάσουν το βόρειο Κόσοβο, όπου ο Ραντόιτσιτς είναι επιδραστικός στην τοπική κοινωνία. Η δίκη θα σημάνει αναπόφευκτα μια μεγαλύτερη αποξένωση ανάμεσα στον Σέρβο πρόεδρο και τους Σέρβους του Κοσόβου. Επίσης, το να φανεί ότι ο Βούτσιτς δεν μπορεί να ελέγξει παρόμοιες ενέργειες σημαίνει μια μεγάλη απώλεια της αξιοπιστίας του ως διαπραγματευτή και συνομιλητή. Το ερώτημα, λοιπόν, που δημιουργείται είναι ποιος θα ήθελε να απαξιώσει τον Βούτσιτς ως διαπραγματευτή για την επίλυση των ζητημάτων του Κοσόβου. Το ερώτημα είναι επίσης αν θα υπάρξει διεθνής έρευνα για το περιστατικό και ποια ατζέντα θα εξυπηρετήσει. Σε κάθε περίπτωση προκαλείται πολιτική αστάθεια στη Σερβία, η οποία μπορεί να επηρεάσει τη διενέργεια πρόωρων εκλογών, ώστε μια μελλοντική κυβέρνηση να διαχειριστεί το σύνολο των θεμάτων σχετικά με το Κόσοβο. Η πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στη Σερβία σημαίνει ότι η αντιπολίτευση ζητά εκλογές μέχρι το τέλος του έτους, προκειμένου να υπάρξει διαπραγμάτευση για το Κόσοβο από έναν πολιτικό ηγέτη που δεν θα έχει φθαρεί, αλλά και για να σταματήσουν οι εξορύξεις λιθίου από ξένες εταιρείες που ο Βούτσιτς συνεχίζει να ευνοεί. Αλλά περισσότερο από όλα είναι η περίπτωση μιας εθνοκάθαρσης με αφορμή τα γεγονότα στην Μπάνιτσα αυτό που θα έριχνε μία βαριά αβάσταχτη σκιά στην προεδρεία Βούτσιτς.
Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας Μαρία Ζαχάροβα επέρριψε ευθύνες στον Άλμπιν Κούρτι, λέγοντας ότι η θέλησή του για εκκαθάριση της περιοχής από Σέρβους είναι αιτία της κλιμάκωσης της βίας. Η Ζαχάροβα επισήμανε ότι ο πρωθυπουργός του Κοσόβου προσπαθεί να μεταφέρει πίεση από τη Δύση προς τη Σερβία, ώστε αυτή να αναγκαστεί να συναινέσει στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Η πολιτική αυτή φέρνει, κατά την εκπρόσωπο της ρωσικής διπλωματίας, όλα τα Βαλκάνια στο χείλος του γκρεμού. Η αλβανική αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ασχολείται μόνο με τον εκφοβισμό του σερβικού λαού, με μοναδικό σκοπό την εκδίωξή του μέσω βαριά οπλισμένων δυνάμεων. Στο μεταξύ χρονίζει μια ανθρωπιστική καταστροφή λόγω της απαγόρευσης εισαγωγής αγαθών από την κεντρική Σερβία. Η εφαρμογή των συμφωνιών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι η μοναδική λύση, τόνισε η Ζαχάροβα.
Σημειωτέον ότι η αστυνομία του Κοσόβου δεν επέτρεψε στην ευρωπαϊκή δύναμη EULEX να κάνει αυτοψία σχετικά με τους τρεις δολοφονημένους Σέρβους και ο Πέταρ Πέτκοβιτς, πρόεδρος του Γραφείου για το Κόσοβο το αποδίδει στο γεγονός ότι οι εν λόγω, σύμφωνα με μαρτυρίες, είχαν σκοτωθεί εν ψυχρώ. Ειδικά για τον άτυχο Μπόγιαν Μιχάηλοβιτς υπάρχουν ενδείξεις ότι σκοτώθηκε, ενώ ήδη ήταν ξαπλωμένος με τραύματα. Υπάρχουν επίσης κατηγορίες και για φόνο μακρόθεν με σνάιπερς. Η αστυνομία του Κοσόβου δεν επέτρεψε οι πυροβολημένοι τραυματίες να νοσηλευτούν στη σερβική Μιτρόβιτσα, αλλά μεταφέρθηκαν διά της βίας στην Πρίστινα. Η Σερβία είχε επίσης ζητήσει να στείλει δικούς της ειδικούς για αυτοψία, αλλά αυτό δεν επετράπη. Ο Πέταρ Πέτκοβιτς καταλήγει ότι ο ωφελημένος από τα γεγονότα είναι η κυβέρνηση Κούρτι, η οποία θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το γεγονός, για να πραγματοποιήσει μια εθνοκάθαρση στο βόρειο Κόσοβο, ενώ ήδη αυξάνουν τα προσφυγικά κύματα Σέρβων. Αυτή τη στιγμή οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας του Κοσόβου έχουν αποσυρθεί από την Μπάνισκα, αλλά θα αντικατασταθούν από άλλη ομάδα επέμβασης με λιγότερους αστυνομικούς.
Σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο όπου λαμβάνει χώρα μια πρωτοφανής εθνοκάθαρση των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ υπάρχει έντονος κίνδυνος ένα παρόμοιο σενάριο εθνοκάθαρσης να πραγματοποιηθεί στα Βαλκάνια υπό το απαθές ή συναινετικό βλέμμα της Δύσης.
