Η Βρετανίδα χορεύτρια, χορογράφος και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Τζόαν Χάρα (Joan Jara), χήρα του Χιλιανού τραγουδιστή, συνθέτη, σκηνοθέτη και ποιητή, ήρωα του χιλιανού λαού, Βίκτορ Χάρα, πέθανε στο Σαντιάγο, την Κυριακή, σε ηλικία 96 ετών, δύο εβδομάδες πριν ο δολοφόνος του συζύγου της εκδοθεί από τις ΗΠΑ στη Χιλή.
Η Τζόαν Χάρα έγινε σύμβολο της αντιδικτατορικής πάλης στη Χιλή, για την αδιάκοπο αγώνα της να λάμψει η αλήθεια και η δικαιοσύνη για τον σύζυγό της, ο οποίος βασανίστηκε φρικτά και δολοφονήθηκε τις πρώτες ημέρες του πραξικοπήματος του Αουγκούστο Πινοτσέτ.
Joan Jara, British dancer and human rights activist, dies aged 96 https://t.co/hxaBI8F884
— Guardian news (@guardiannews) November 13, 2023
Κατά την εξορία της στην Βρετανία, η Τζόαν έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για τη φρίκη που εκτυλίσσονταν στη Χιλή υπό το αιματηρό καθεστώς του Πινοτσέτ.
Το 2016, ήταν βασική μάρτυρας στην πολιτική δίκη εναντίον του πρώην αξιωματικού του Χιλιανού στρατού Πέδρο Μπαριέντος, ο οποίος τελικά κρίθηκε υπεύθυνος για τον φρικτό θάνατο του Βίκτορ Χάρα.
Τη Δευτέρα, εκατοντάδες πενθούντες συγκεντρώθηκαν στο Centro de Danza Espiral, μια σχολή χορού που ίδρυσε η Τζόαν με τον πρώτο της σύζυγο, τον Χιλιανό χορογράφο Πατρίσιο Μπάνστερ, όπου η σορός της τέθηκε σε δημόσιο προσκύνημα πριν από την ταφή την Τετάρτη.
Este es el ambiente en la despedida de Joan Jara. Cientos de personas asisten al velorio de la gran artista y compañera del cantautor Victor Jara, en Compañía de Danza Espiral. Huérfanos 2120, Barrio Yungay pic.twitter.com/ShzLrbAjKB
— PIENSAPRENSA 337,5 mil Seguidores (@PiensaPrensa) November 14, 2023
Ο πρόεδρος της Χιλής, Γκάμπριελ Μπόριτς, την επαίνεσε ως «μια γυναίκα που αγωνίστηκε μισό αιώνα για τη δικαιοσύνη και μας αφήνει μια άφθαρτη κληρονομιά στις τέχνες και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Η Καμίλα Βαλιέχο, εκπρόσωπος της κυβέρνησης είπε: «Ο αγώνας και η αντίστασή σας για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση θα μείνουν για πάντα στις μνήμες μας».
Ο πρόεδρος της Κολομβίας, Γκουστάβο Πέτρο, αποχαιρέτησε τη Τζόαν Χάρα με μια ανάρτηση στο Χ, πρώην Twitter: «Η ισόβια σύντροφος του Βίκτορ Χάρα, του τραγουδιστή που δολοφονήθηκε από τη δικτατορία, φεύγει. Η Τζόαν Χάρα πέθανε. Ας ελπίσουμε κάπου εκεί, να ξανασυναντηθούν. Ελπίζω, με κάποιο τρόπο, αυτό που έσπασε βίαια η δικτατορία, να ανασυσταθεί».
Se va la compañera de toda la vida de Víctor Jara, el cantor asesinado por la dictadura. Joan Jara ha muerto.Ojalá allá en algún lugar, se junten de nuevo. Ojalá, de alguna manera, lo que quebró violentamente la dictadura, se reconstituya https://t.co/IiVcHpczQs
— Gustavo Petro (@petrogustavo) November 13, 2023
Η Τζόαν Άλισον Τέρνερ γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 20 Ιουλίου 1927 και μετακόμισε στη Χιλή στα μέσα της δεκαετίας του 1950 για να εμφανιστεί ως σολίστ στο Εθνικό Μπαλέτο της Χιλής.
Παρέμεινε για να διδάξει χορό στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, όπου γνώρισε τον Βίκτορ Χάρα το 1960.
Το ζευγάρι παντρεύτηκε και, με τον Βίκτορ έναν αφοσιωμένο κομμουνιστή στενά συνδεδεμένο με τη λαϊκή κυβέρνηση Unidad του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαντόρ Αλιέντε, μεγάλωσε δύο μικρές κόρες.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, το πραξικόπημα που ο Χάρα είχε προβλέψει καιρό πριν, εκτελέστηκε με την υποστήριξη των ΗΠΑ και το ζευγάρι άκουσε τα τελευταία λόγια του Αλιέντε που μεταδίδονταν από το προεδρικό μέγαρο της Χιλής.
Ο Βίκτορ έφυγε για το πανεπιστήμιο με άλλους υποστηρικτές του Αλιέντε όπου συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο Estadio Chile, ένα μικρό σκεπασμένο στάδιο στο κέντρο του Σαντιάγο.
Εκεί βασανίστηκε, ξυλοκοπήθηκε και τελικά δολοφονήθηκε στα αποδυτήρια κάτω από το στάδιο στις 16 Σεπτεμβρίου.
Me enviaron este video del velorio de Joan Jara pic.twitter.com/T7FTsozkb2
— Benjamin Alvarez (@BenjAlvarez1) November 14, 2023
Πυροβολήθηκε 44 φορές πριν το σώμα του πεταχτεί στο δρόμο.
Η Τζόαν ειδοποιήθηκε από περαστικούς και χρειάστηκε να ανασύρει το σώμα του συζύγου της ανάμεσα από ένα σωρό πτωμάτων που είχαν πεταχτεί σε ένα νεκροτομείο του Σαντιάγο.
Έφυγε στο Ηνωμένο Βασίλειο με τις δύο μικρές κόρες της, άλλαξε το επώνυμο της σε Χάρα και ξεκίνησε τον αγώνα για την διεθνή ευαισθητοποίηση σχετικά με την τραγωδία που είχε πέσει στη Χιλή.
Η Τζόαν τελικά επέστρεψε στη Χιλή στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά την επιστροφή της Χιλής στη δημοκρατία το 1990, δημιούργησε το Fundación Víctor Jara για να αγωνιστεί για δικαιοσύνη.
Της απονεμήθηκε η χιλιανή υπηκοότητα το 2009 από την κυβέρνηση της Μισέλ Μπασελέτ για το έργο της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ρόλο της στην ανοικοδόμηση της χιλιανής δημοκρατίας.
For 50 years, she fought for justice for her slain husband, folk singer Victor Jara. Joan Jara did everything to keep the memory of her love alive. Today, at 96 years old, she passed away. In this clip, she narrates how she heard about her husbands death. May she rest peacefully. pic.twitter.com/KI1DvOuUwW
— Boris van der Spek (@BorisvanderSpek) November 12, 2023
Το 2021, η Τζόαν Χάρα τιμήθηκε με το εθνικό βραβείο τεχνών της Χιλής.
Ενώ συνέχιζε το εξέχον έργο της στις τέχνες στη Χιλή, η Χάρα μπόρεσε να έρθει σε επαφή με μάρτυρες που ήταν παρόντες στο στάδιο, το οποίο μετονομάστηκε σε Στάδιο Βίκτορ Χάρα, και να συγκεντρώσει μαρτυρίες από τη δολοφονία του συζύγου της.
Η έρευνα για τον θάνατο του Βίκτορ άνοιξε ξανά το 1999 και το 2016, ένα δικαστήριο στην πολιτεία Ορλάντο των ΗΠΑ έκρινε τον Μπαριέντος υπεύθυνο για τα βασανιστήρια και την εδολοφονία του Βίκτορ Χάρα, υποχρεώνοντάς τον να πληρώσει 28 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στην οικογένεια.
Το 2018, οκτώ ακόμη πρώην αξιωματικοί καταδικάστηκαν σε 15 χρόνια φυλάκιση σε σχέση με τη δολοφονία του Χάρα.
