Σε κοινή ανακοίνωση προχώρησαν Σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων σχολείων του Δήμου Αθηναίων, αντιτιθέμενοι στα σχέδια της δημοτικής αρχής να τοποθετηθούν κάμερες γύρω από σχολεία, όπως ήδη έχει ξεκινήσει να συμβαίνει.
Στην ανακοίνωση τους παραθέτουν ποικίλα επιχειρήματα κατά του σχεδίου, το οποίο φαίνεται να παραβιάζει τα ατομικά δικαιώματα των μαθητών.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΟΥ 7ου ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΜΕΡΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΊΑ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΜΑΣ
Έκπληξη και συναίσθημα ανασφάλειας κι εν τέλει απογοήτευσης μας προκάλεσε η απόφαση των αρμοδίων οργάνων του Δήμου Αθηναίων να τοποθετήσουν κάμερες στο 16ο γυμνάσιο, το σχολείο το οποίο γειτνιάζει με το σχολείο μας και συναποτελούν το σχολικό συγκρότημα της Πανόρμου και Λαρίσης. Το ίδιο μάθαμε ότι συνέβη στο 56ο που συστεγάζεται με το 18ο ΔΣ και 40ο νηπιαγωγείο, στην Αχαΐας.
Κι εύλογα διερωτόμαστε, εάν της παραπάνω απόφασης προηγήθηκε η απαιτούμενη από τον νόμο συζήτηση-διαβούλευση κι ενημέρωση του Συλλόγου Γονέων του 16ου Γυμνασίου, καθώς και του Συλλόγου Διδασκόντων.
Οι ιθύνοντες μιλούν για απαραίτητη κίνηση για λόγους ασφαλείας από τους ΄΄εξωσχολικούς΄΄. Εμείς το θεωρούμε ιδιαιτέρως υποκριτικό, όταν την ίδια στιγμή ο αρμόδιος Δήμος δεν διαθέτει τα απαιτούμενα κονδύλια για τις σοβαρές ελλείψεις του σχολείου σε κτιριακό και υλικοτεχνικό εξοπλισμό, αλλά ξοδεύει χρήματα σε κάμερες.
Πολλώ δε μάλλον, είναι υποκριτικό, γιατί στο θέμα της ασφάλειας του κτηρίου υπάρχουν λύσεις, τις οποίες καταθέτουν κατά καιρούς οι Σύλλογοι Γονέων, όπως να στελεχωθούν τα σχολεία με φύλακες, να εγκατασταθεί επαρκής φωτισμός, να τοποθετηθούν κλειδαριές ασφαλείας, απαραβίαστα παράθυρα και πόρτες, να τοποθετηθεί συναγερμός με αισθητήρες στοχευμένα σε πόρτες και σε παράθυρα που μπορούν να παραβιαστούν κλπ.»
Οι Σύλλογοι μας στέκονται απέναντι στην παραπάνω πρακτική του Δήμου. Οι γονείς και κηδεμόνες όλων των παιδιών δεν θέλουμε σχολεία-φυλακές με κάμερες και παιδιά που προαυλίζονται υπό παρακολούθηση. Οι γονείς και κηδεμόνες όλων των παιδιών δεν θέλουμε τα παιδιά μας να αντιπαθούν και τελικά να αποστρέφονται το σχολείο που τα παρακολουθεί με κάμερες και τους στερεί την πηγαία ελευθερία τους. Ο Σύλλογος μας δηλώνει την κατηγορηματική αντίθεσή του στην τοποθέτηση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης στα σχολεία μας, για τους εξής λόγους:
- Ρητά το άρθρ. 204 παρ. 8 εδ. 1 ν. 4610/2019 ορίζει: «Η καταγραφή ήχου ή εικόνας με συστήματα βιντεοεπιτήρησης εγκατεστημένα σε χώρους των δημόσιων σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των μονάδων αυτών, απαγορεύεται». (Ακόμη και στις περιπτώσεις που κατ’ εξαίρεση ο νόμος επιτρέπει στους αρμόδιους Δήμους την καταγραφή ήχου ή εικόνας στους χώρους των παραπάνω δημόσιων σχολικών μονάδων για λόγους φύλαξης των σχολικών κτιρίων και μόνον, ταυτόχρονα θέτει αυστηρές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της εξαίρεσης αυτής (:το σύστημα μπορεί να λειτουργεί μόνο κατά το χρόνο μη λειτουργίας των σχολικών μονάδων, ενώ επιπλέον πρέπει να υπάρχει πλήρης συμμόρφωση με το εν ισχύ νομικό πλαίσιο της προστασίας των προσωπικών δεδομένων (βλ. Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679( ΓΚΠΔ) και ν. 4624/2019))
- Άλλωστε το Σύνταγμά μας κατοχυρώνει ως θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα τόσο το δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, άρθρ. 5, όσο και τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, άρθρ.7, καθώς και το δικαίωμα του πολίτη στην προστασία των προσωπικών δεδομένων που το αφορούν, άρθρ. 9Α.
- Περαιτέρω, το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (ΕΣΔΑ) ορίζει μεταξύ άλλων ότι «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής του ζωής…..», το δε άρθρο 10 ρυθμίζει ως θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα την ελευθερία της έκφρασης.
- Η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού, όπως κυρωμένη ισχύει στη χώρα μας ορίζει ρητά στο άρθρ. 14 παρ. 1: «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται το δικαίωμα του παιδιού για ελευθερία σκέψης, συνείδησης….». Επιπλέον, ρητά ορίζει στο άρθρο 16: «Κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψής του. 2. Το παιδί δικαιούται να προστατεύεται από το νόμο έναντι τέτοιων
επεμβάσεων ή προσβολών».
Και ναι μεν υπό αυστηρές προϋποθέσεις και προς αποτροπή άμεσου επικείμενου κινδύνου για εύλογο χρονικό διάστημα μπορεί κατ΄ εξαιρεση να περιοριστεί υπό όρους η προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών με την τοποθέτηση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης, ωστόσο το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι εάν οι παραπάνω θεμελιώδεις ελευθερίες- ατομικά δικαιώματα και προστασία προσωπικών δεδομένων των παιδιών μας και μαθητών των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάμπτονται στο όνομα της «φύλαξης των σχολικών κτηρίων» από τον αρμόδιο Δήμο και με την αιτιολογία της λειτουργίας των καμερών, εκτός ωρών λειτουργίας των σχολείων.
Η απάντηση που έχουν ήδη δώσει τα ελληνικά Ανώτατα Δικαστήρια και οι Ανεξάρτητες Αρχές, που εφαρμόζουν τη σχετική νομοθεσία είναι αρνητική: Ο Άρειος Πάγος έχει κρίνει ότι «η τοποθέτηση καμερών ακόμη και αν δεν λειτουργούν θέτει τους πολίτες υπό έλεγχο και αδικαιολόγητο περιορισμό της ελευθερίας τους, ως εκδήλωσης της ακωλύτου αναπτύξεως της προσωπικότητας τους και τους παρεμποδίζει στην ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνικής δραστηριότητας τους, αφού και μόνο η αίσθησή τους ότι 3 βρίσκονται υπό παρακολούθηση είναι ικανή να επηρεάσει την συμπεριφορά τους» (ΑΠ 163/2020). Περαιτέρω, η αρμόδια Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει επανειλημμένα κρίνει ότι ο κίνδυνος να περιορισθεί η ανάπτυξη της έννοιας της ελευθερίας των ατόμων μπορεί να υφίσταται ακόμη και αν οι συσκευές βιντεοεπιτήρησης βρίσκονται εκτός λειτουργίας, διότι δημιουργείται το αίσθημα ότι είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται ο πολίτης υπό παρακολούθηση, ενώ ο κίνδυνος αυτός ενδέχεται να είναι υψηλός, καθότι οι προσωπικές και κοινωνικές επιπτώσεις από την ύπαρξη των καμερών και του αισθήματος της συνεχούς παρακολούθησης στα θεμελιώδη δικαιώματα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής των φυσικών προσώπων που κινούνται στο συγκεκριμένο χώρο είναι άγνωστες (αποφάσεις 77/2009, 60/2021, 10/2022). Επιπλέον, η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έχει κρίνει ότι, κατά περίπτωση, η ύπαρξη εγκατεστημένων καμερών σε συγκεκριμένο χώρο δημιουργεί στο κοινό την εύλογη πεποίθηση ότι αυτές λειτουργούν, με όσες συνέπειες προκαλεί η αίσθηση αυτή (ανάμεσα στις οποίες και το “chilling effect”,που ορίζεται ως «η οικειοθελής (ακόμη και αυτόματη) προσαρμογή της συμπεριφοράς του προσώπου εξαιτίας του γεγονότος της παρακολούθησης (βλ. απόφαση 23/2021 της Αρχής).
Οι παραπάνω κρίσεις της ανεξάρτητης Αρχής συνάδουν και βασίζονται τόσο στην Οδηγία 1/2011 της Αρχής, σύμφωνα με την οποία «η χρήση κάμερας μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των ανηλίκων» και φέρει τον κίνδυνο «να περιορισθεί η ανάπτυξη της έννοιας της ελευθερίας τους, εάν πιστέψουν από μικρή ηλικία ότι είναι φυσιολογικό να παρακολουθούνται μέσω καμερών», όσο και στην οδηγία 3/2019 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ), η οποία αναφέρει ότι «Η βιντεοεπιτήρηση δεν είναι εξ ορισμού αναγκαία εφόσον υπάρχουν άλλα μέσα για την επίτευξη του υποκείμενου σκοπού…
Αν υποτεθεί ότι ο υπεύθυνος επεξεργασίας επιθυμεί να αποτρέψει εγκλήματα εναντίον της ιδιοκτησίας του, αντί να εγκαταστήσει σύστημα βιντεοεπιτήρησης, μπορεί να λάβει εναλλακτικά μέτρα ασφάλειας, όπως π.χ. να περιφράξει την ιδιοκτησία του, να αναθέσει σε προσωπικό ασφαλείας την τακτική περιπολία του χώρου, να προσλάβει φύλακες, να βελτιώσει τον φωτισμό, να τοποθετήσει κλειδαριές ασφαλείας, απαραβίαστα παράθυρα και πόρτες ή να καλύψει τις επιφάνειες με επιστρώσεις ή μεμβράνες προστασίας από γκράφιτι.» Την παραπάνω αναγκαία στάθμιση μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων των παιδιών μας και της ανάγκης φύλαξης των σχολικών μονάδων οφείλει να κάνει η Πολιτεία κι εν προκειμένω ο Δήμος, πριν τοποθετήσει κάμερες στα σχολεία.
Και τότε, είναι βέβαιο ότι η ζυγαριά θα βαρύνει υπέρ της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας των παιδιών και υπέρ του σεβασμού της ιδιωτικής τους ζωής και των προσωπικών τους δεδομένων. Κι αν το επιχείρημα του Δήμου είναι η απειλή ζημίας των -ήδη προβληματικών με πολλές ελλείψεις, που ο Δήμος δεν επανορθώνει επί χρόνια- κτηρίων από «εξωσχολικούς», τότε αφενός γιατί ο Δήμος δεν επιλύει τα προβλήματα με ηπιότερα μέσα που δεν παραβιάζουν τις ελευθερίες και τα προσωπικά δεδομένα των μαθητών (διορισμός νυχτοφύλακων α.19 Ν.1566/1985, επαρκής φωτισμός, συναγερμοί, εγκατάσταση πορτών και παραθύρων ασφαλείας κ.α.) και αφετέρου γιατί μαθαίνουμε ότι κάμερες τοποθετούνται στον προαύλιο χώρο του σχολείου ή ακόμη και μέσα στους διαδρόμους του? Ελπίζουμε να διαψεύσει με κάθε τρόπο την πληροφορία τοποθέτησης βιντεοεπιτήρησης στο εσωτερικό και προαύλιο χώρο σχολείου ο Δήμος, καθώς κάτι τέτοιο θα παραβίαζε ευθέως το Σύνταγμα, την ελληνική νομοθεσία και τα παραπάνω διεθνή κείμενα που έχει κυρώσει η χώρα μας. 4 Σύμφωνα με τα παραπάνω, το σχέδιο του Δήμου για βιντεοεπιτήρηση στα σχολεία πάσχει πρώτα απ’ όλα από άποψη ουσίας, αλλά και από άποψη διαδικασίας, η μη τήρηση της οποίας προκύπτει εύκολα και μόνο από την έλλειψη της συναίνεσης γονέων, κηδεμόνων και διδασκάλων, ως υποκειμένων της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Οι γονείς και κηδεμόνες όλων των παιδιών ΔΕΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΟΜΑΣΤΕ το απόλυτο δικαίωμα των παιδιών μας στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και στο σεβασμό της ιδιωτικότητάς τους. Οι γονείς και κηδεμόνες όλων των παιδιών ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΥΜΕ ότι το μέτρο της βιντεοεπιτήρησης σε σχολεία είναι πριν απ’ όλα αντιδημοκρατικό και αντισυνταγματικό, καθόλου αναγκαίο και πλήρως αναποτελεσματικό για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Οι γονείς και κηδεμόνες όλων των παιδιών θέλουμε τα σχολεία τα απογεύματα μέχρι το βράδυ, να παραμένουν ανοιχτά για άθληση και κοινωνική συναναστροφή των παιδιών και των οικογενειών τους. Ανοιχτά για δραστηριότητες κι εκδηλώσεις του Συλλόγου Γονέων, του ΟΠΑΝΔΑ, φορέων Πρόληψης κ.α.. Ανοιχτά για την κοινότητά μας που χτίζουμε όλοι και όλες μας. Γιατί όταν το σχολείο παραμένει ζωντανό και ενεργό κύτταρο στην γειτονιά καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας, η πρόληψη και λύσεις, έρχονται από μόνες τους.
Παρακαλούμε οι σύλλογοι Γονέων των σχολείων που επιθυμούν να συνυπογράψουν το παρόν έγγραφο να επικοινωνήσουν στο email:[email protected]
Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων του 104ου Δημοτικού Σχολείου Δ. Αθηναίων
Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων του 107ου Δημοτικού Σχολείου Δ. Αθηναίων
Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων του 17ου Δημοτικού Σχολείου Δ. Αθηναίων
Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων του 16ου Δημοτικού Σχολείου Δ. Αθηναίων
Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων του 40ου Δημοτικού Σχολείου Δ. Αθηναίων
