Με την εισβολή του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας και την εξελισσόμενη εθνοκάθαρση ενάντια στους Παλαιστίνιους, τα βλέμματα μας στράφηκαν στη συλλογική Δύση, αναμένοντας την αντίδρασή της. Ξεπερνώντας και τον χειρότερο εαυτό του, ο πυρήνας του λεγόμενου «φιλελεύθερου και δημοκρατικού» κόσμου έδειξε μια σοκαριστική αδιαφορία για την εξόντωση του παλαιστινιακού λαού και τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττει το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας. Πολιτικοί που κατηγορούσαν τη Ρωσία για βομβαρδισμούς νοσοκομείων, τώρα όχι απλά σφυρίζουν ανέμελα για το αλ-Σίφα, αλλά δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα, προμηθεύοντας μάλιστα το Ισραήλ με όπλα, χρήματα και διπλωματικό κεφάλαιο.
Πέρα από την εγγενή πεποίθηση της Δύσης πως οι χριστιανικές, λευκές ζωές αξίζουν περισσότερο από τις υπόλοιπες, υπάρχουν σοβαροί γεωπολιτικοί λόγοι πίσω από τη συμπεριφορά του «Δημοκρατικού Κόσμου». Το Ισραήλ αποτελεί προκεχωρημένο φυλάκιο και λειτουργεί ως τοποτηρητής σε μια ασταθή περιοχή- έχοντας μάλιστα το ρόλο του αναχώματος στο Ιράν. Και σε έναν κόσμο που αλλάζει γοργά, με δυνάμεις να απειλούν δυνητικά τη μονοπολικότητα, η Δύση δεν είναι έτοιμη να χάσει μάχες. Αλλά τι θα συμβεί αν ανοίξει περαιτέρω η βεντάλια των μετώπων και οι ΗΠΑ (ως «φιλελεύθερος ηγεμόνας») εξαναγκαστούν ή επιλέξουν να αφήσουν τον παλιό σύμμαχο μόνο; Αυτό σίγουρα θα ήταν ένα εξαιρετικά δυσμενές σενάριο για το περικυκλωμένο από εχθρούς Ισραήλ. Με αυτό στο μυαλό μας, αναβαθμίζεται τόσο η σημασία των μαζικών κινητοποιήσεων ενάντια στις βαρβαρότητες στη Γάζα (αυξάνοντας το εσωτερικό πολιτικό κόστος στήριξης στο Ισραήλ), αλλά μας υπογραμμίζει και τη σημασία των διπλωματικών κινήσεων του Ισραήλ.
Πρώτος στόχος βέβαια του Τελ Αβίβ είναι ο πυρήνας του Δυτικού Κόσμου, οι αναπτυγμένες οικονομίες των ΗΠΑ και της Ε.Ε., των οποίων τη στήριξη των κυβερνήσεων λαμβάνει ήδη (και εδώ είναι και η δική μας ευθύνη). Αλλά σε δεύτερο επίπεδο, το Ισραήλ στοχεύει και στον Παγκόσμιο Νότο και ιδίως στις παρυφές του Δυτικού Κόσμου, δηλαδή τη Λατινική Αμερική.
Αν η στήριξη του κέντρου της Δύσης έχει τεράστια σημασία για το Ισραήλ στο σήμερα, η στήριξη ή όχι της Λατινικής Αμερικής εκπροσωπεί κατά κύριο λόγο την επόμενη ημέρα. Οι κοινωνίες αυτές δεν είναι γερασμένες και είναι δυναμικές, προορισμένες να παίξουν ρόλο στη μελλοντική διαμόρφωση των ισορροπιών παγκοσμίως. Το ερώτημα ακόμη είναι σε «ποια κατεύθυνση;» και η απάντηση φαίνεται να έχει διχάσει την ήπειρο. Καθώς οι κοινωνίες αυτές ακόμη πειραματίζονται, πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα: ανάμεσά τους και το Ισραήλ.
Φιντέλ Κάστρο ή Ντόναλντ Τραμπ;
Αυτές οι δύο προσωπικότητες φαίνεται να αντικατοπτρίζουν τις δύο τάσεις της ηπείρου. Οι τάσεις αυτές γίνονται γλαφυρές και στην περίπτωση της σφαγής στη Γάζα: οι χώρες του λεγόμενου «ροζ κύματος» (Κολομβία, Βολιβία, Βραζιλία, Μεξικό, Χιλή) έχουν τηρήσει σκληρή στάση έναντι του Ισραήλ, με τρεις μάλιστα να διακόπτουν διπλωματικές σχέσεις (Κολομβία, Βολιβία, Χιλή). Οι χώρες αυτές δεν έχουν μεγάλους εβραϊκούς πληθυσμούς, ενώ η αριστερή και αντιιμπεριαλιστική ιδεολογική κατεύθυνση των κυβερνήσεων τους, επιτάσει τη καταδίκη του Ισραήλ. Το παράδειγμα είχε πρώτος θέσει ο Φιντέλ Κάστρο, καθώς η επαναστατική Κούβα είχε διακόψει πρώτη τις σχέσεις με το Ισραήλ το 1973 – και η σκιά του Φιντέλ πέφτει βαριά ακόμη πάνω στους αριστερούς πολιτικούς της Λατινικής Αμερικής, λειτουργώντας ως αρχέτυπο ηγέτη. Άλλωστε, οι λαοί αυτοί δεν ξεχνούν πως το κράτος του Ισραήλ ήταν βασικός προμηθευτής όπλων των δικτατοριών που τους είχαν επιβληθεί τα προηγούμενα χρόνια (π.χ. στη Χιλή του Πινοσέτ, κόντρα μάλιστα στο εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ).
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως στο πλαίσιο του συνεχούς πολιτικού πειραματισμού στην ήπειρο αυτή, δεν έχουν σχηματοποιηθεί πλήρως οι μηχανισμοί και οι θεσμοί που αναπαράγουν αυτόνομα μια πολιτική κατεύθυνση. Σε αντίθεση με ευρωπαϊκές χώρες ή τις ΗΠΑ, όπου στρατιές γραφειοκρατών έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν μια σταθερότητα σε κομβικές πολιτικές, οικονομικές και κυρίως διπλωματικές κατευθύνσεις, η πολιτική κατεύθυνση των χωρών της Λατινικής Αμερικής θυμίζει το γεφύρι της Άρτας. Ο αριστερός πρόεδρος καλείται να γκρεμίσει ό,τι έκανε ο δεξιός προκάτοχός του και αντίστροφα. Άρα, κάθε εκλογική διαδικασία προκαλεί μια φρενίτιδα παρασκηνιακών κινήσεων από πλήθος παικτών: το διακύβευμα στη Λατινική Αμερική είναι «ή όλα ή τίποτα».
Για τη συλλογική Δύση και το Ισραήλ λοιπόν είναι σημαντικό να έχουν φίλα προσκείμενους προέδρους στις χώρες αυτές, ειδικά υπό το πρίσμα των εξελίξεων το τελευταίο διάστημα. Λογισμικά παρακολούθησης τύπου Predator, κατασκευασμένα από τις υπηρεσίες των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων, έχουν κάνει επιβεβαιωμένα την εμφάνισή τους στην περιοχή, στοχεύοντας δημοσιογράφους και ανεξάρτητους ερευνητές. Αλλά προφανώς η διείσδυση δεν σταματά εκεί.
Προ ολίγων ημερών, ο Ισραηλινός πρεσβευτής στην Βραζιλία, Daniel Zohar Zonshine, προέβαλε τη γνωστή ταινία του ισραηλινού στρατού με θέμα την επίθεση της Χαμάς, σε κλειστό κύκλο Βραζιλιάνων πολιτικών και ανθρώπων με επιρροή. Τιμώμενο πρόσωπο αυτής της εκδήλωσης, καθήμενο δίπλα στον πρέσβη, ήταν ο πρώην πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρου. Μόνο που ο κύριος Μπολσονάρου υπόκειται σε έρευνα της βραζιλιάνικης Δικαιοσύνης, κατηγορούμενος για πλήθος αδικημάτων, με σοβαρότερο βέβαια την απόπειρα ανατροπής εκλογικού αποτελέσματος, με την εισβολή ενόπλων οπαδών του σε κυβερνητικά κτίρια στη Μπραζίλια. Ο Μπολσονάρου δεν έχει πλέον δικαίωμα συμμετοχής σε εκλογές μέχρι το 2030 και η νομιμοποίηση που του προσέφερε το Ισραήλ ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη Βραζιλία, καθώς θεωρήθηκε (και όχι άδικα με δεδομένο το εκρηκτικό κλίμα στη χώρα) ανάμειξη στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως ο νυν πρόεδρος και επικριτής του Ισραήλ, Λούλα ντα Σίλβα, στοχοποιείται ως αντισημίτης από διάφορα κέντρα στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας.
Λίγο πιο νότια, στην Αργεντινή, η κατάσταση είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Η χώρα περιλαμβάνει μια μεγάλη και δραστήρια εβραϊκή κοινότητα, η οποία και στηρίζει αναφανδόν το Ισραήλ. Βασικό ρόλο στη στήριξη αυτή έπαιξαν και οι δύο βομβιστικές επιθέσεις στην ισραηλινή Πρεσβεία και τον Αργεντινο-Ισραηλινό Σύνδεσμο (1992 και 1994 αντίστοιχα). Οι δύο επιθέσεις με δεκάδες θύματα και εκατοντάδες τραυματίες συγκλόνισαν τη χώρα και γέννησαν μεγάλο κύμα συμπάθειας για το Ισραήλ. Μέχρι και σήμερα δεν είμαστε σίγουροι ποιοι και πώς πραγματοποίησαν τις επιθέσεις, με άτομα κλειδιά να βρίσκονται δολοφονημένα πριν καταθέσουν κρίσιμες πληροφορίες. Διάφορες θεωρίες προκύπτουν, με βασική να θεωρείται η συνεργασία υψηλά ιστάμενων πολιτικών προσώπων με το Ιράν, αλλά σε κάθε περίπτωση τίποτα δεν επιβεβαιώνεται – παράδοξο θα έλεγε κανείς για μια χώρα όπου η Μοσάντ έχει ισχυρή παρουσία όσο σε λίγες. Με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, η Αργεντινή είναι θετικά διακείμενη προς το Ισραήλ, κόντρα μάλιστα και στην πολυπληθή μουσουλμανική μειονότητα του αργεντίνικου Βορρά.
Η Αργεντινή έχει προεδρικές εκλογές στις 19 του μήνα και οι δύο υποψήφιοι (ο κεντροαριστερός Μάσα και ο ακροδεξιός Μιλέι) έχουν ταχθεί κατά της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, υποσχόμενοι τη συμπερίληψή τους στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Η προσπάθεια απόσπασης ψήφων από την εβραϊκή κοινότητα είναι εμφανής και για τους δύο, αλλά το κράτος του Ισραήλ δεν σκοπεύει να ρισκάρει τίποτα: ξεκάθαρα το Ισραήλ στηρίζει τον Μιλέι, ο οποίος αποτελεί σίγουρα πιο αξιόπιστο σύμμαχο για το σιωνιστικό κράτος. O Μιλέι ήταν από τους εκλεκτούς που είδαν τα βίντεο της επίθεσης σε κλειστή προβολή της πρεσβείας, ενώ προ ολίγων ημερών δήλωσε πως υπό την προεδρία του, η αργεντίνικη πρεσβεία θα μεταφερθεί από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ (ένα διπλωματικό no go για τις περισσότερες χώρες). Ταυτόχρονα, ο υποψήφιος πρόεδρος εμφανίζεται με τη παραδοσιακή εβραϊκή κιπά να μελετά την Τορά.
Μαζί με την πολιτική επιρροή που προσπαθεί να ασκήσει το Ισραήλ (δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι), η χώρα έχει εδώ και χρόνια ένα πλάνο επενδύσεων στο γεωγραφικό χώρο της Λατινικής Αμερικής – επενδύσεις οι οποίες προφανώς και θα έχουν πολιτικές απολήξεις. Υπό την προεδρία Μπολσονάρου, το Ισραήλ σε συνεργασία με αναπτυξιακές τράπεζες επένδυσε εκατομμύρια σε κατασκευαστικά έργα στη Βραζιλία, ενώ από το 2014 το Τελ Αβίβ στόχευσε σε συνεργασίες με Χιλή, Κόστα Ρίκα, Μεξικό, Περού και Κολομβία. Τέλος, η εξαγωγή οπλικών συστημάτων αποτελεί μια κερδοφόρα επιχείρηση για το Ισραήλ, η οποία ταυτόχρονα εξαναγκάζει και σε στενούς πολιτικούς δεσμούς, καθώς τα συστήματα αυτά χρειάζονται συντήρηση κλπ.
Η στήριξη του Ισραήλ σε συνδυασμό με τη στήριξη των ΗΠΑ, αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα για την ακροδεξιά στη Λατινική Αμερική. Με τη σειρά της, η επικράτηση της ακροδεξιάς στις αχανείς χώρες της περιοχής, δημιουργεί μια σειρά ανακατατάξεων στους παγκόσμιους συσχετισμούς, πέρα από τη προφανή δυστυχία που φέρει στους πληθυσμούς των χωρών τους. Πάντως δεν μπορεί να μη φέρει ένα χαμόγελο ειρωνείας η συνειδητοποίηση πως η «μόνη δημοκρατία της Μέσης Ανατολής» στηρίζει διαρκώς όλους τους εχθρούς της δημοκρατίας στη Λατινική Αμερική και ένα ελαφρύ χάχανο του πώς η πρωτεύουσα του βιγκανισμού, Τελ Αβίβ, πέρα από οικολογικές βόμβες, προσφέρει και αμέριστη στήριξη στον μεγαλύτερο καταστροφέα του Αμαζονίου, Μπολσονάρου. Τα όρια του (νέο)φιλελευθερισμού, βλέπετε…
