Ανταπόκριση από το Μπουένος Άιρες
Η βραδιά της 19ης Νοεμβρίου ήταν ιστορική για την Αργεντινή. Γύρω στις 20.30 (τοπική ώρα) ο υποψήφιος των Περονιστών για την προεδρία, Σέρχιο Μάσα επικοινώνησε με τον αντίπαλό του, ανεξάρτητο ακροδεξιό υποψήφιο Χαβιέρ Μιλέι, για να τον συγχαρεί για τη σαρωτική του νίκη. Με ποσοστό άνω του 55% ο Χαβιέρ Μιλέι επιβεβαίωσε τις δημοσκοπήσεις και θα αναλάβει την προεδρία της Αργεντινής Δημοκρατίας στις 10 Δεκεμβρίου.
Ο νέος πρόεδρος έχει υποσχεθεί θεραπεία-σοκ για την οικονομία της χώρας: Ιδιωτικοποιήσεις των πάντων εκτός της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, κατάργηση συνδικάτων, πλήρης απελευθέρωση της αγοράς και ασφαλώς η ναυαρχίδα των επιλογών του οικονομολόγου και τηλεπαρουσιαστή Μιλέι, η δολαριοποίηση της οικονομίας με διασύνδεση δολαρίου-πέσο, με ισοτιμία ένα προς ένα. Σενάριο καταστροφικό για την ασθμαίνουσα οικονομία της χώρας, καθώς, ανάμεσα στα άλλα, θα αφαιρέσει κάθε δυνατότητα ευέλικτης δημοσιονομικής πολιτικής, όπως προειδοποιεί πλειάδα οικονομολόγων. Ο ίδιος ο Μιλέι, ο οποίος έλαβε τη στήριξη της κεντροδεξιάς παράταξης και του πρώην προέδρου Μάκρι, έχει δηλώσει σε κάθε τόνο πως η δολαριοποίηση είναι μια επιλογή από την οποία δεν πρόκειται να υποχωρήσει, παρά τις προειδοποιήσεις και παρά την ανυπαρξία αποθεματικού δολαρίων στην Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής, βασική προϋπόθεση υλοποίησης της επιλογής αυτής. Τα δολάρια στην Αργεντινή βρίσκονται κάτω από τα στρώματα.
Στο πολιτικό επίπεδο ο Χαβιέρ Μιλέι υποστηρίζει μέχρι κεραίας την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και του Ισραήλ, είναι σφοδρός πολέμιος της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά ταυτόχρονα ενάντιος στο δικαίωμα άμβλωσης, υπέρμαχος της οπλοκατοχής, οραματίζεται μια αγορά για ανθρώπινα όργανα, την οποία ιδανικά θα ήθελε να επεκτείνει (όταν η κοινωνία είναι έτοιμη) και σε αγοραπωλησία παιδιών ενώ, καθόλου παραδόξως, αυτός και η υποψήφια αντιπρόεδρος του είναι απολογητές της δικτατορίας Βιντέλα. Ίσως θα έπρεπε σε αυτό το σημείο, να πάψουμε να χαρακτηρίζουμε την πολιτική του Μιλέι ως ακροδεξιά, αλλά να την ονοματίζουμε ως αυτό που είναι: φασιστική.
Αλλά πώς έφτασε σε αυτό τη σημείο η Αργεντινή;
Μια δύσκολη νύχτα και μια πρώτη ανάγνωση
Οι γραμμές αυτές γράφονται υπό τον ήχο των πυροτεχνημάτων και επευφημιών υποστηρικτών του Μιλέι. Το μισό Μπουένος Άιρες σήμερα πανηγυρίζει και το άλλο μισό έχει λουφάξει. Η μέρα όμως ξεκίνησε πολύ διαφορετικά.
Το στρατόπεδο του Μάσα εμφανιζόταν ολοένα και πιο αισιόδοξο την τελευταία εβδομάδα. Με μια ομολογουμένως καλή εμφάνιση στο debate την προηγούμενη Κυριακή, υπήρχε η γενική πεποίθηση πως ο υποψήφιος των Περονιστών θα συσπείρωνε όλους τους πολίτες που ανησυχούσαν για μια ενδεχόμενη δημοκρατική εκτροπή (περισσότερα για την προεκλογική κατάσταση έχουμε γράψει εδώ). Το μεγάλο όπλο του πρώην υπουργού Οικονομίας Μάσα (και συνυπεύθυνου, με μια σειρά αστοχιών, για τη δεινή κατάσταση της χώρας που μαστίζεται από έναν πληθωρισμό 143%) δεν ήταν ούτε τα πεπραγμένα του, ούτε το πολιτικό του σχέδιο για την αλλαγή της χώρας: ήταν η αντί-Μιλέι ψήφος, όπλο που πάντα εκπυρσοκροτεί κατά του χειριστή του, όπως μάθαμε και στην Ελλάδα τον Ιούνιο.
Όπως δήλωσε στο «Κοσμοδρόμιο» ο Τόμας (32 ετών, κτηνίατρος) ψήφισε τον Μάσα ως τη λιγότερο κακή λύση και πως «όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα δεν είμαι ευχαριστημένος». Για να αντιμετωπίσει το αδιέξοδο, εκμυστηρεύτηκε πως αυτός και οι φίλοι του πίνουν κρασιά από το πρωί (κόντρα στην ποτοαπαγόρευση που ισχύει για την ημέρα εκλογών, μια απαγόρευση δύσκολα εφαρμόσιμη στον λαό του Μπόρχες). Η εκλογική μάχη ήταν το θέμα των ημερών σε κάθε τραπέζι, με το κλίμα πολωμένο και τους Πορτένιος (όπως ονομάζονται οι κάτοικοι του Μπουένος Άιρες) να ζητούν πιστοποιητικά πολιτικών φρονημάτων από τους συνομιλητές τους: ή ήσουν μαζί τους ή εναντίον τους. Το αυτό ισχύει κυρίως για τους υποστηρικτές του Μάσα – οι υποστηρικτές του Μιλέι δεν ήταν τόσο εκδηλωτικοί και από αυτό όμως ξεχώριζαν.
Ο Νάτσο (35, σύμβουλος IT), εξίσου απρόθυμος ψηφοφόρος των Περονιστών, ανησυχεί κυρίως για την πόλωση που έχει παρατηρηθεί στην κοινωνία της Αργεντινής («Με τρομάζουν οι πιθανές κοινωνικές συγκρούσεις που έρχονται») και δεν πιστεύει πως μια κυβέρνηση Μιλέι θα μακροημερεύσει. Στον αντίποδα από τα ελάχιστα άτομα που δήλωσαν στο «Κοσμοδρόμιο» πως ψήφισαν για τον Μιλέι ήταν η Κριστίνα (45): «Δεν αντέχουμε άλλο, κάθε μέρα κάνω αγώνα δρόμου για να βρω πού θα ψωνίσω σε προσφορά φαγητό. Η χώρα χρειάζεται αλλαγή. Δεν ξέρω τι να πιστέψω για τον Μιλέι, δεν νομίζω πως θα κάνει κάτι ακραίο – ξέρω όμως τι να πιστέψω για τον Μάσα. Όχι άλλο Περονισμό, ας δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο».
Η αλήθεια είναι πως η χώρα χρειάζεται επειγόντως αλλαγή πορείας: αυτό ήταν και το μήνυμα των εκλογών. Ο Περονισμός ηττήθηκε κατά κράτος. Δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να καταλάβουμε πως όλοι αυτοί που νιώθουν ότι τα προβλήματά τους δεν επιλύονται και οι φωνές τους δεν εισακούγονται, θέλησαν να τον τιμωρήσουν και ελλείψει άλλης επιλογής πυροβόλησαν τα πόδια τους. Ακόμη και παραδοσιακά προπύργια των Περονιστών υπερψήφισαν τον Μιλέι ή η διαφορά ήταν μικρή, όπως στην περίπτωση των νοτίων εργατικών συνοικιών της πρωτεύουσας. Στους υποστηρικτές του Μιλέι και των ανορθόδοξων πολιτικών του, θα βρει κανείς και τμήματα της μικροαστικής τάξης που ζουν με τον φόβο της ταξικής καθίζησης ή και μεγάλα τμήματα της νεολαίας που νιώθουν ότι δεν υπάρχει μέλλον στη χώρα. Ο Πάμπλο (23 ετών, φοιτητής Χημικών Μηχανικών) βρέθηκε να πανηγυρίζει για τη νίκη του Μιλέι, παρομοιάζοντάς τον με λιοντάρι που θα καθαρίσει το Προεδρικό Μέγαρο από τους τσαρλατάνους.
Με την ισοτιμία να έχει φτάσει στη μαύρη αγορά τα 950 πέσο ανά ευρώ, την ακρίβεια να χτυπά κόκκινο για τον γενικό πληθυσμό και με βασικές ελλείψεις σε προϊόντα εισαγωγής, η Αργεντινή δεν μπορεί να ισχυριστεί καν πως είναι μπανανία, καθώς σήμερα στο Μπουένος Άιρες είναι δύσκολο να βρεις μπανάνες. Η μεγάλη νίκη του Μιλέι είναι πως κατόρθωσε να προβάλλει τον εαυτό του ως αντισυστημικό απέναντι στον πολιτικό παλαιάς κοπής των Περονιστών, οι οποίοι πήγαν και διάλεξαν τον πιο συστημικό υποψήφιο που μπορούσαν. Ο Μάσα, στην πραγματικότητα, αποτέλεσε μια αντιδημοφιλή επιλογή και στο εσωτερικό των Περονιστών, υπεύθυνος για μια διάσπαση που οδήγησε στην εξουσία τον πρώην πρόεδρο Μάκρι (ο οποίος, υπενθυμίζουμε, στηρίζει σήμερα τον Μιλέι) και επανέκαμψε με την απόσυρση της Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ (η οποία βλεπει τη φυλακή να πλησιάζει, όπως έχει απειλήσει ο Μιλέι), εκφράζοντας τη δεξιά πτέρυγα του κεντροαριστερού κόμματος.
Οι επιπτώσεις για το εσωτερικό της Αργεντινής είναι ολοφάνερες: δύσκολες μέρες περιμένουν τον λαό αυτό, ο οποίος θα χρειαστεί να ξαναβρεί τη μαχητικότητά του. Σήμερα, η υποψήφια αντιπρόεδρος του Μιλέι, Βικτώρια Βισαρουέλ, έδωσε δείγματα γραφής, όταν κατά την άφιξή της στο εκλογικό της κέντρο, βρέθηκε αντιμέτωπη με διαμαρτυρία από συγγενείς εξαφανισμένων της δικτατορίας Βιντέλα αναφορικά με παλαιότερες δηλώσεις της και η απάντησή της ήταν ενδεικτική: «Ταράζεται η γειτονιά με τις φωνές σας, κανονικά θα έπρεπε να χαίρεστε που η κόρη ενός ήρωα των Μαλβινών (αναφορά στον πόλεμο των Φώκλαντς) θα γίνει αντιπρόεδρος». (Υπενθυμίζεται πως ο πόλεμος διεξήχθη υπό το δικτατορικό καθεστώς της Αργεντινής και η έκβασή του επιτάχυνε την πτώση του. Όσο για τον πατέρα της νέας αντιπροέδρου, συμμετείχε στις απόπειρες στρατιωτικών πραξικοπημάτων και επαναφοράς της δικτατορίας, στα τέλη της δεκαετίας του ‘80).
Σε διεθνές επίπεδο, η Αργεντινή αλλάζει επίσης ρότα. Η νέα κυβέρνηση δηλώνει πως συντάσσεται πλήρως με τη συλλογική Δύση και τις επιλογές των ΗΠΑ, εγκαταλείποντας τη θέση της Αργεντινής ως ουδέτερης δύναμης. Ταυτόχρονα, ερωτήματα προκαλούν δηλώσεις του Μιλέι ο οποίος χαρακτήρισε την Κίνα και την Βραζιλία (στενούς οικονομικούς εταίρους της Αργεντινής) ως «κομμουνιστικές» και «ανελεύθερες» χώρες, με τις οποίες η Αργεντινή δεν πρέπει να δεσμούς. Δεδομένη πρέπει να θεωρείται και η ακύρωση της συμμετοχής της χώρας στους BRICS, αλλά και το τέλος των καλών σχέσεων με το Ιράν, κληρονομιά της εποχής Κίρχνερ. Σε μια αποτύπωση των νέων συσχετισμών, τη νίκη Μιλέι χαιρέτησε ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ οι ηγέτες του «ροζ κύματος» έκαναν λόγο για μια στενάχωρη μέρα για τη Λατινική Αμερική, καθώς «ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτελεί απάντηση στα προβλήματα της κοινωνίας».
Με τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου να ξημερώνει πια στο Μπουένος Άιρες, το μόνο βέβαιο είναι πως αυτή η νέα εβδομάδα αποτελεί και την αρχή για ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Αργεντινή. Μένει να δούμε πως θα αντιδράσουν οι αγορές και κυρίως οι κάτοικοι αυτής της ταλαίπωρης χώρας στις αλλαγές αυτές. Για την ώρα ας κρατήσουμε το γεγονός πως ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής, με τις γραφικότητες του, τις φαβορίτες του και τη μονίμως έκπληκτη έκφρασή, φαίνεται να πιστεύει μέχρι κεραίας όλες τις τρομακτικές προτάσεις που εκστομίζει. Η κεντροδεξιά και κέντρα των ΗΠΑ που τον στήριξαν, θεωρώντας μάλλον πως μπορούν να τον ελέγξουν, ίσως για ακόμη μια φορά καταλάβουν πως δεν μπορούν να παίξουν με τη φωτιά. Το έχουμε δει το έργο και το έχουμε πληρώσει ακριβά, πολλές φορές στην πρόσφατη ιστορία.
