Η απροθυμία της διοίκησης των εμπορικών τραπεζών στην Ελλάδα να αυξήσουν τα εξαιρετικά ισχνά επιτόκια καταθέσεων των νοικοκυριών εκτόξευσε φέτος την αύξηση των κερδών τους κατά 59% φθάνοντας το πρώτο εννεάμηνο του 2023 τα 6,335 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η Τράπεζα της Ελλάδος σε στοιχεία που παραθέτει κατά τη δημοσιοποίηση της ενδιάμεσης έκθεσής της επισημαίνει ότι αφενός το μέσο επιτόκιο καταθέσεων στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον 1% χαμηλότερο από το αντίστοιχο της ευρωζώνης, αφετέρου αξιοποιούν πλήρως τις αυξήσεις επιτοκίων που ανακοίνωνε επί μήνες φέτος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα  πολλαπλασιάζοντας τα κέρδη τους.

Ειδικότερα, τα επιτόκια αυξήθηκαν το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023 στις καταθέσεις προθεσμίας και παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα στις καταθέσεις διάρκειας μίας ημέρας. Το μέγεθος των αυξήσεων υπολειπόταν σημαντικά αυτού των επιτοκίων νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος και των επιτοκίων της αγοράς χρήματος στη ζώνη του ευρώ.

Το μεσοσταθμικό επιτόκιο στις καταθέσεις προθεσμίας των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο το πρώτο δεκάμηνο του 2023 σε 1,5%, περίπου κατά 140 μονάδες βάσης (μ.β.), υψηλότερα έναντι της ίδιας περιόδου του 2022, ενώ στις καταθέσεις διάρκειας μίας ημέρας (λογαριασμοί τρεχούμενοι, όψεως και ταμιευτηρίου) αυξήθηκε οριακά κατά 3 μονάδες βάσης.

Από την άλλη, τα επιτόκια τραπεζικής χρηματοδότησης προς Μη Χρηματοπιστωτικές Επιχειρήσεις αυξήθηκαν σημαντικά το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, καθώς ως επί το πλείστον πρόκειται για επιτόκια κυμαινόμενα, άμεσα συνδεδεμένα με κάποιο επιτόκιο αναφοράς (π.χ. Euribor 3 μηνών).

Στην πλειονότητά τους οι αυξήσεις επιτοκίων κυμάνθηκαν μεταξύ 150 και 290 μ.β. Έτσι, το μεσοσταθμικό επιτόκιο επιχειρηματικών δανείων ανήλθε κατά μέσο όρο σε 5,8% το πρώτο δεκάμηνο του 2023, έναντι μέσης τιμής 3,2% το ίδιο δεκάμηνο του 2022.

Με λίγα λόγια, οι τράπεζες αύξησαν τα επιτόκια στα δάνεια, περιορίζοντας τη διαφορά από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, αλλά αυγάτισαν τα κέρδη τους, κρατώντας χαμηλά τα επιτόκια των καταθέσεων.

Η Τράπεζα της Ελλάδος προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί οι τράπεζες απαξιούν να αυξήσουν τα επιτόκια για να προσελκύσουν καταθέτες, απαντά ότι έχουν πλούσια ρευστότητα και μεγάλη διαθεσιμότητα καταθέσεων, κάτι που αποτυπώνεται και στην αναλογία των δανείων προς τις καταθέσεις, καθώς οι καταθέσεις υπερβαίνουν κατά πολύ τα δάνεια.

Εμμέσως, δηλαδή, η Τράπεζα της Ελλάδος παραδέχεται τη δημιουργία μονοπωλίου στον χρηματοπιστωτικό τομέα (που έγινε υπό την πίεση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2009 και τις υποδείξεις των δανειστών της Γερμανίας και της λεγόμενης Τρόικας) κάνοντας λόγο για «υψηλή συγκέντρωση στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα» που πλέον αποτελεί «διαρθρωτικό παράγοντα που περιορίζει την  μετάδοση των μεταβολών των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας» στα επιτόκια καταθέσεων των νοικοκυριών.

Τι άλλο μπορεί δηλαδή να περιμέναμε από τις τράπεζες και την υποτιθέμενη «ελεύθερη αγορά»;