Το Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2024 το Ισραήλ βομβάρδισε ένα συγκρότημα κατοικιών στη Δαμασκό, σκοτώνοντας για ακόμα μια φορά υψηλόβαθμους αξιωματούχους των υπηρεσιών πληροφοριών του Ιράν. Στη «σκάλα» της κλιμάκωσης πρόκειται για ένα ακόμα σκαλί προς τα «πάνω». Μπορούμε με ασφάλεια να πούμε πως πλέον οι δύο χώρες πολεμούν άμεσα και όχι δι’ αντιπροσώπων, πλην όμως χτυπώντας η μία την άλλη στο έδαφος τρίτων κρατών. Βήμα-βήμα, η ευρύτερη περιοχή βιώνει τη διεύρυνση του πολέμου, με τις αποικιακές δυνάμεις από τη μια (ΗΠΑ, Ισραήλ, Βρετανία κλπ.) και τον «άξονα της αντίστασης» από την άλλη, με τη Ρωσία και την Κίνα να κλίνουν στρατηγικά προς την πλευρά του τελευταίου.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι το εξής: πότε το Ιράν θα απαντήσει με τρόπο κατακλυσμιαίο και αν δεν το κάνει, γιατί; Η εκτίμησή μας είναι ότι το Ιράν θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει έναν κατακλυσμιαίο πόλεμο με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ σε αυτήν τη συγκυρία. Θα επιλέξει (λογικά και με βάση όσα γνωρίζουμε) μια ενεργητική αναμονή, δηλαδή έναν εντεινόμενο πόλεμο φθοράς εναντίον του Ισραήλ. Πέρα από τους λόγους που ήδη έχουμε αναλύσει και οι οποίοι έχουν να κάνουν με τα τεκταινόμενα στο πεδίο της σύγκρουσης στην Παλαιστίνη και στο Λίβανο υπάρχουν τρεις ακόμα κρίσιμοι λόγοι.
Ο πρώτος και ο σημαντικότερος πιθανός λόγος είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Τόσο το Ισραήλ, όσο η Δύση γνωρίζουν ότι το Ιράν μπορεί σε διάστημα ημερών να εμπλουτίσει ουράνιο σε επίπεδο της τάξης του 90%, ώστε να μπορεί να δημιουργήσει πυρηνικό όπλο. Το Ιράν επίσης διαθέτει πυραύλους μεγάλης εμβέλειας, αλλά και υπερηχητικής ταχύτητας (η γνωστή διαφήμιση «400 δευτερόλεπτα μέχρι το Τελ Αβίβ»). Αυτό το οποίο χρειάζεται είναι περίπου έξι μήνες, σύμφωνα με εκτιμήσεις, προκειμένου να πετύχει την οπλοποίηση του πυρηνικού υλικού σε συνθήκες (αρκετά μεγάλης) μυστικότητας. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, ο διάχυτος και γενικευμένος πόλεμος ελεγχόμενης έντασης συνιστά εν δυνάμει ιδεώδη απόσπαση από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και κάλυψη για αυτό. Με τον πόλεμο να εξελίσσεται στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη, στην Παλαιστίνη, στο Λίβανο, πόσο εύκολο είναι για τις ΗΠΑ και για το Ισραήλ να ελέγξουν με ακρίβεια και κυρίως να παρέμβουν μέσα στο Ιράν, για να παρεμποδίσουν την απόκτηση πυρηνικών όπλων; Όχι πολύ ή μάλλον, καθόλου.
Αντιθέτως και από την άλλη, τη στιγμή που το Ιράν θα ανακοινώσει ότι διαθέτει έστω και μια πυρηνική κεφαλή, η ισραηλινή και αμερικανική ηγεμονία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή θα έχουν τελειώσει, για τα καλά και με πολλούς τρόπους. Η οποιαδήποτε επίθεση στο Ιράν θα είναι στην πραγματικότητα τόσο αδιανόητη, όσο και η όποια αντίστοιχη, στη Βόρεια Κορέα (και ακόμα περισσότερο). Οι ΗΠΑ επιπλέον θα βρεθούν μπροστά στο τεράστιο δίλημμα του να εμπιστευθούν ή όχι τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία ως προς το να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα και αυτές. Η πυρηνική επιβολή του Ισραήλ (όχι μόνο αποτροπή αλλά και διαρκής απειλή), η οποία υφίσταται έως και σήμερα, θα έχει εξισορροπηθεί. Στην πραγματικότητα, η συζήτηση θα έγκειται από τη στιγμή εκείνη και μετά, στο πότε η Χεζμπολάχ θα αποκτήσει μια «βρώμικη», μικρή, πυρηνική βόμβα. Με άλλα λόγια, είναι αρκετά πιθανό ότι πίσω από την ελεγχόμενη αντίδραση του στις επιθέσεις του Ισραήλ, το Ιράν διεξάγει έναν αγώνα δρόμου για την απόκτηση πυρηνικών όπλων.
Ο δεύτερος πιθανός λόγος είναι η επίπτωση από μια τριγωνική δράση της Υεμένης στις θαλάσσιες περιοχές του Κόλπου, της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ. Οι μέχρι τώρα οικονομικές επιπτώσεις αφορούν περισσότερο την Ευρώπη και λιγότερο τις ΗΠΑ. Ο τριπλασιασμός των ναύλων λόγω του περίπλου της Αφρικής, ωστόσο, μπορεί να έχει σωρευτικές επιπτώσεις, προϊόντος του χρόνου, ιδίως αν επεκταθεί σε περισσότερες περιοχές. Είναι βέβαιο ότι το Ισραήλ δεν θα εξαναγκαστεί σε χρεοκοπία και παράδοση με αυτόν τον τρόπο, όμως η προϊούσα φθορά της οικονομίας του αποτελεί βασικό τρόπο αποσυντονισμού του εσωτερικού του μετώπου και έντασης ενός κύματος φυγής κατοίκων του.
Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με την εξέλιξη των επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Βεβαίως, τα μέσα ενημέρωσης έχουν (πολύ βολικώς) ξεχάσει τον πόλεμο αυτόν, τώρα που τα πράγματα δεν πηγαίνουν καθόλου καλά για την Ουκρανία, την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ (και δεν μπορούν να το κρύψουν). Η διαφθορά στην Ουκρανία, οι ήττες στο μέτωπο, η γελοιότητα του ίδιου του Ζελένσκι και παρεμπιπτόντως ο θάνατος του Αμερικανο-Χιλιανού μπλόγκερ Γκονζάλο Λίρα υπό τα όμματα του Μπάιντεν συνιστούν πραγματική, επικοινωνιακή και ουσιαστική καταστροφή για το σχέδιο των ΗΠΑ στην Ουκρανία. Η επίπτωση από την ήττα του σχεδίου αυτού, εφόσον επέλθει με έναν τρόπο α λα Καμπούλ, θα αποτελέσει γεγονός καταλυτικής σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μια ρωσική επικράτηση στην Ουκρανία θα είναι σοκ για τους Ισραηλινούς, τους Εμιρατιανούς και τους Σαουδάραβες. Πόσο θα μπορεί να εμπιστευθεί κανείς μια δύναμη που θα έχει χάσει στο κέντρο της Ευρασίας και θα έχει καταστρέψει τη σύμμαχό της Ουκρανία, πέραν πάσης αμφιβολίας; Σε αυτήν τη βάση, είναι πρωτοφανώς και εξόφθαλμα τυχοδιωκτικό το γεγονός ότι ο Νετανιάχου μιλά για πόλεμο μέχρι και το 2025, συνθήκη η οποία αν υλοποιηθεί πέρα από έναν πρωτοφανή αριθμό θυμάτων για το Ισραήλ θα σημάνει ενδεχομένως ότι μέχρι τότε η ήττα της Ουκρανίας θα είναι γεγονός.
Με άλλα λόγια, το Ιράν έχει πιθανώς αρκετούς και σημαντικούς λόγους για να επιδείξει έναν ορισμένο βαθμό αυτοσυγκράτησης ή τουλάχιστον όχι κλιμάκωσης πλήρους ισχύος, στο πλαίσιο του πολέμου του με το Ισραήλ. Ίσως το επόμενο διάστημα να δούμε εξελίξεις οι οποίες θα σοκάρουν το Ισραήλ με τρόπους που φοβάται, αλλά δεν μπορεί να αποτρέψει, εξαιτίας και αυτής της ιρανικής αυτοσυγκράτησης.
