Ο Εμίλ Μπολίνγκο δεν είναι σίγουρος πόσο μπορεί να αντέξει αυτός και άλλοι κάτοικοι της Γκόμα, στα ανατολικά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Αυτή η μεγάλη πόλη της περιοχής, με περίπου δύο εκατομμύρια κατοίκους, έχει αποκοπεί από τις φάρμες που την τρέφουν εδώ και αρκετές ημέρες, αναφέρει το BBC.
Είναι το τελευταίο επεισόδιο σε μια αναζωπύρωση των μαχών που έχει δει δεκάδες χιλιάδες να προστίθενται στα σχεδόν επτά εκατομμύρια που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στη χώρα λόγω πολλαπλών συγκρούσεων.
Αντάρτες του κινήματος M23 που ηγείται η εθνική ομάδα των Τούτσι εμποδίζουν τους δύο βασικούς δρόμους προς την Γκόμα από το βορρά και τη δύση και εμποδίζουν τη διέλευση των προϊόντων.
«Φοβόμαστε μήπως πεινάσουμε εάν ο [στρατός του Κονγκό] δεν απελευθερώσει κανέναν από τους κύριους δρόμους πολύ σύντομα. Μπορείτε να νιώσετε τον πανικό εδώ… οι άνθρωποι είναι πολύ φοβισμένοι», είπε ο κ. Μπολίνγκο στο BBC.
Ο πληθυσμός της Γκόμα έχει διογκωθεί τις τελευταίες ημέρες με ανθρώπους να τρέχουν από τους προελαύνοντες μαχητές.
Το Σάκε, μια πόλη 25 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Γκόμα, δέχτηκε επίθεση την Τετάρτη.
«Έπαθα έναν τραυματισμό στη λεκάνη που προκλήθηκε από σκάγια», είπε ο Μουντέκε Καντούνταο στο BBC από το κρεβάτι του νοσοκομείου στην Γκόμα, όπου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση.
Ο 25χρονος οδηγός ταξί είπε ότι μια οβίδα εκτοξεύτηκε από τους αντάρτες από έναν λόφο με θέα στην πόλη την Τετάρτη.
«Στεκόμουν πίσω από μια καμπίνα και υπήρχαν πολλοί άλλοι άνθρωποι εκεί και εκεί εξερράγη», είπε.
«Φοβόμαστε γιατί ξέρετε ότι ο πόλεμος συνεχίζεται και συνεχίζεται, δεν έχει νόημα. Περιμένουμε να δούμε αν τελειώσει για να επιστρέψουμε στα σπίτια μας”.
Ο Λορέν Κρεσί, από τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC), δήλωσε στο BBC από το κρατικό Νοσοκομείο Bethsaida στη Γκόμα ότι ο αριθμός των ασθενών είχε αυξηθεί την Τετάρτη: «Ήταν πραγματικά μια μαζική απώλεια. Ήμασταν πριν 80 ασθενείς στο θάλαμο, και τώρα έχουμε 130 ασθενείς, οπότε είναι πραγματικά δύσκολο να το διαχειριστούμε».
Για πολλούς ανθρώπους είναι μια τραγική περίπτωση déjà vu.
«Για πόσο καιρό θα ζούμε έτσι; Κάθε τόσο φεύγουμε», είπε ο Πασκάλ Μπασάλι στο BBC αφότου έφτασε στην Γκόμα. Ο κόσμος μπαίνει με τα πόδια, με μηχανάκια και μίνι λεωφορεία.
Η Αλίν Ομπένι είπε ότι ήταν στενοχωρημένη κατά την άφιξή της στην πόλη: «Έχουμε φύγει με άδεια χέρια όπως μας βλέπετε – χωρίς φαγητό, χωρίς ρούχα – χρειαζόμαστε βοήθεια με στέγη και φαγητό».
Καθώς η σύγκρουση πλησιάζει, φέρνει πίσω μνήμες από το 2012, όταν οι αντάρτες κατέλαβαν την παραλίμνια πόλη για 10 ημέρες προτού την εγκαταλείψουν μετά από διεθνή πίεση.
Η M23, που δημιουργήθηκε ως παρακλάδι μιας άλλης ομάδας ανταρτών, άρχισε να λειτουργεί το 2012 φαινομενικά για να προστατεύσει τον πληθυσμό των Τούτσι στα ανατολικά της ΛΔ Κονγκό, ο οποίος παραπονέθηκε εδώ και καιρό για διώξεις και διακρίσεις. Εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών είπαν ότι η ομάδα υποστηρίζεται από τη γειτονική Ρουάντα, της οποίας ηγούνται επίσης οι Τούτσι, κάτι που ο Κιγκάλι έχει επανειλημμένα αρνηθεί.
«Όλοι γνωρίζουμε ότι ο λόγος αυτού του πολέμου είναι οικονομικός. Η Ρουάντα συνεχίζει… τα τελευταία 25 χρόνια… λεηλατεί τους ορυκτούς μας πόρους», είπε ο υπουργός Επικοινωνιών του Κονγκό Πάτρικ Μουγιάγια στο BBC, προτρέποντας το Ηνωμένο Βασίλειο να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στη Ρουάντα για να διευκολύνει την κατάσταση.
Υπάρχουν τώρα φόβοι ότι η M23 – μακράν η πιο οργανωμένη, πειθαρχημένη και καλά εξοπλισμένη από τις πολλές ομάδες πολιτοφυλακής στην περιοχή – θα μπορούσε να καταλάβει την Γκόμα για άλλη μια φορά.
Ο πρόσφατα επανεκλεγμένος πρόεδρος του Κονγκό Φέλιξ Τσισεκέντι είπε πέρυσι ότι «οι Κονγκολέζοι πρέπει να μάθουν να μας εμπιστεύονται, η Γκόμα δεν θα πέσει ποτέ». Επανέλαβε την υπόσχεση, στην ίδια την πόλη, κατά την προεκλογική εκστρατεία τον Δεκέμβριο.
Έχοντας πρόσβαση σε μεγάλες πόλεις εξόρυξης που προμηθεύουν μέταλλα και ορυκτά με υψηλή ζήτηση, όπως χρυσό, κασσίτερο και κολτάν, η Γκόμα έχει γίνει ένας ζωτικός οικονομικός κόμβος. Οι οδικές και αεροπορικές συνδέσεις της και το γεγονός ότι διαθέτει μια τεράστια ειρηνευτική βάση του ΟΗΕ, έχουν προσελκύσει πλήθος επιχειρήσεων, διεθνών οργανισμών και διπλωματικών προξενείων.
Ως εκ τούτου, η Γκόμα είναι ένας πολύτιμος στρατηγικός στόχος, αλλά η M23 λέει ότι δεν θέλει να το καταλάβει και διατηρεί ότι βρίσκεται σε άμυνα και όχι επίθεση.
«Αν δείτε τη στρατιωτική ισχύ της M23, θα μπορούσαν να πάρουν την Γκόμα αν ήθελαν, αλλά αυτό θα μπορούσε να τους φέρει πολλά προβλήματα», δήλωσε ο Ουάνσφορ Σεματούμπα, αναλυτής της ΛΔ Κονγκό στο thinktank International Crisis Group.
Οι αντάρτες μπορεί απλώς να επιδεικνύουν τις δυνατότητές τους, και επίσης να σκέφτονται το 2012 και τη διεθνή κακομεταχείριση που ακολούθησε την κατάληψη της Γκόμα τότε.
Στον απόηχο της αποχώρησής της υπέστη μια σειρά από βαριές ήττες στα χέρια του στρατού του Κονγκό που υποστηρίχθηκε από μια πολυεθνική δύναμη που την είδε να εκδιώχνεται από τη χώρα. Στη συνέχεια, οι μαχητές της M23 συμφώνησαν να ενσωματωθούν εκ νέου στον στρατό με αντάλλαγμα τις υποσχέσεις ότι οι Τούτσι θα προστατεύονταν.
Όμως, το 2021, η ομάδα πήρε ξανά τα όπλα, λέγοντας ότι οι υποσχέσεις είχαν αθετηθεί.
Αναδύθηκε από τα ορεινά δάση στα σύνορα μεταξύ ΛΔ Κονγκό, Ρουάντα και Ουγκάντα και πλησίασε πιο κοντά στην Γκόμα καταλαμβάνοντας εκτάσεις εδάφους.
Έχουν συμφωνηθεί εκεχειρίες, αλλά όλες έχουν καταρρεύσει, με την κυβέρνηση και την M23 να αλληλοκατηγορούνται.
Η M23 έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι εξακολουθεί να θέλει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την Κινσάσα.
«Ζητήσαμε τον διάλογο για να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα ειρηνικά», δήλωσε στο BBC ο εκπρόσωπος της M23 Λόρενς Κανιούκα. «Πολλοί κύκλοι πολέμου… δεν επιλύουν τις βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης. Η ίδια η κυβέρνηση του Κονγκό δεν το θέλει αυτό, θέλει να ξεκινήσει έναν πόλεμο και να σκοτώσει ακόμη περισσότερους ανθρώπους.»
Ο Πρόεδρος Τσισεκέντι είπε ότι οι συνομιλίες είναι «εκτός συζήτησης».
«Ένα πράγμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο είναι ότι εμείς ως κυβέρνηση, δεν θα διαπραγματευτούμε ποτέ με την M23. Η M23 δεν υπάρχει. Είναι η Ρουάντα που ενεργεί με την μαριονέτα της», δήλωσε ο υπουργός Επικοινωνιών του στο BBC.
Πέρυσι, μια δύναμη της Ανατολικής Αφρικής, η οποία βρισκόταν στη ΛΔ Κονγκό για να βοηθήσει στην προστασία των αμάχων και στην ασφάλεια των περιοχών από τις οποίες είχαν αποσυρθεί ένοπλες ομάδες, εγκατέλειψε τη χώρα κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης.
Την αναχώρησή του τον Δεκέμβριο ακολούθησε το τέλος της τελευταίας εκεχειρίας και η πρόσφατη άνοδος της δραστηριότητας από την M23.
Ο Πρόεδρος Τσισεκέντι ελπίζει ότι μια νοτιοαφρικανική δύναμη που έφτασε πρόσφατα στη θέση της θα έχει μεγαλύτερη επιτυχία καθώς έχει εντολή να επιτεθεί σε ομάδες ανταρτών.
Ζήτησε επίσης από τη μεγάλη δύναμη του ΟΗΕ στη χώρα, γνωστή ως Monusco, να φύγει. Έγινε ολοένα και πιο αντιδημοφιλής για την αποτυχία της να τερματίσει τη σύγκρουση κατά τη διάρκεια της 25ετούς ανάπτυξής της.
Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο αφού ο πρόεδρος του Κονγκό απείλησε τον Δεκέμβριο ότι θα κηρύξει πόλεμο στη Ρουάντα εάν οι αντάρτες επιτεθούν ξανά.
Σε μια προφανή απάντηση στα σχόλια, ο πρόεδρος της Ρουάντα Πολ Καγκάμε είπε τον Ιανουάριο ότι υπερασπιζόμενοι τη χώρα του «θα πολεμήσουμε σαν άνθρωποι που δεν έχουν τίποτα να χάσουν».
Εν τω μεταξύ, η Ναταλία Τοράν, από την ιατρική φιλανθρωπική οργάνωση Médecins Sans Frontières (MSF), προειδοποίησε ότι η εντατικοποίηση των μαχών σε «διαφορετικές περιοχές και σε διαφορετικά μέτωπα» από τα μέσα Ιανουαρίου έχει καταστροφικές επιπτώσεις σε έναν ήδη ευάλωτο πληθυσμό.
«Βρισκόμαστε σε μια περιοχή που είναι ήδη επιρρεπής στην εξάπλωση διαφορετικών επιδημιών. Εργαζόμαστε ήδη τον τελευταίο χρόνο για τη χολέρα ή την ιλαρά και φοβόμαστε… [ένα] νέο κύμα επιδημιών πρόκειται να εκτιναχθεί ξανά », είπε στο BBC.
Αναλογιζόμενος τις μάχες, ο κάτοικος της Γκόμα, ο κ. Μπολίνγκο, πρόσθεσε: «Εμείς είμαστε αυτοί που υποφέρουμε».
Ο κ. Μπασάλι, ο οποίος έφυγε από το Σάκε με τη σύζυγό του και τα εννέα παιδιά του, συμφώνησε: «Οι άνδρες πεθαίνουν, τα παιδιά πεθαίνουν, οι γυναίκες πεθαίνουν, αυτοί που πολεμούν πεθαίνουν, γιατί; Προσευχόμαστε ώστε η χώρα μας να είναι ειρηνική».
