Η επίσκεψη του ακροδεξιού προέδρου της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι στην Ιταλία και οι εγκάρδιες συναντήσεις που είχε με τη νεοφασίστρια πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και την κυβέρνησή της, αλλά και η «συμφιλίωσή του» με τον (Αργεντινό) Πάπα Φραγκίσκο, μπορεί να πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, ακόμη και στα ιταλικά ΜΜΕ, όμως η σημειολογία της υπερβαίνει κατά πολύ την απλή οικονομική διάσταση του ταξιδιού του και την διπλωματική διαπίστωση των Wahlvervandtschaften (εκλεκτικών συγγενειών) μεταξύ τους.
Ο ιδιόρρυθμος Αργεντινός «αναρχοκαπιταλιστής» ηγέτης, πέρα από τις αλεκτωρομαχικές δηλώσεις του στα ΜΚΔ «τρέμετε κομμουνιστές» για την επικείμενη σύνοδο των δύο κορυφαίων ακροδεξιών ηγετών στις αντίστοιχες ηπείρους τους, δεν θέλησε να εκτεθεί πολύ στα μέσα ενημέρωσης. Πλην μίας συνέντευξης σε ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο, όπου εξέθεσε εκ νέου τους εξωφρενικούς ακροδεξιούς του ιδιωματισμούς, δε θέλησε -ίσως και για να μην εκθέσει και τη Μελόνι, που πασχίζει να ακροβατήσει μεταξύ έσωθεν νεοφασισμού και έξωθεν μετριοπάθειας- να δώσει την καθιερωμένη δημόσια συνέντευξη Τύπου ή να κάνει άλλες δηλώσεις στα μέσα ενημέρωσης. Χωρίς μολαταύτα τούτο να σημαίνει πως και πάλι δεν άφησε να ξεχυθεί το αυθόρμητο ταμπεραμέντο του στις συναντήσεις που είχε με την ομογάλακτό του Πρωθυπουργό και τον (μέχρι πρότινος εχθρό του και κομμουνιστή) Ποντίφικα.
Άλλωστε με τον Πάπα Μπεργκόλιο θα έπρεπε να δείξει συμβιβαστική στάση, μιας και μία από τις αφορμές του ταξιδιού του στη Ρώμη ήταν και η αναγόρευση της πρώτης Αργεντινής αγίας από το Βατικανό -μία χρυσή ευκαιρία για να επιδείξει τον πατριωτισμό και τη θρησκευτική του αφοσίωση, όπως επιτάσσεται στο εγχειρίδιο κάθε καλού λαϊκιστή ηγέτη. Αίφνης, ο «Ιησουίτης που προωθεί τον κομμουνισμό», ο «εκπρόσωπος του Κακού στον Οίκο του Θεού», ο «ανόητος», και τα όσα χειρότερα, με τα οποία είχε περιλούσει τον Ποντίφικα ο Μιλέι, λησμονήθηκαν όταν εξελέγη και δόθηκαν οι εξηγήσεις πως τέτοιου είδους ακρότητες συνηθίζονται στις προεκλογικές εκστρατείες και πλέον το χειροφίλημα στον Πάπα Φραγκίσκο ήταν η επισφράγιση της άφεσης αμαρτιών και το αναγκαίο για τη δημοσιότητά του χρίσμα.
Βέβαια, τη μερίδα του λέοντος στις συνομιλίες του Μιλέι στη Ρώμη είχε το οικονομικό κομμάτι, αφού στο ταξίδι του τον συνόδευε και η υπουργός Οικονομικών Ντιάνα Μονδίνο. Μάλιστα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος του El loco («Ο τρελός», όπως κατονομάζεται και ακόμη αυτο-χαρακτηρίζεται ο Μιλέι) μετά την αποχώρησή του, παρέμεινε στη Ρώμη κάποιες ημέρες, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί ο κύκλος των συναντήσεων και να ενισχυθεί ο βιομηχανικο-εμπορικός άξονας Ρώμης-Μπουένος Άιρες. Μία σχέση που επικυρώνει την κοινή οικονομική φιλοσοφία (πέρα από τα διμερή συμφέροντα) των δύο ηγετών, που ορίζεται από την άνευ ορίων στήριξη του ιδιωτικού τομέα και τη συρρίκνωση της όποιας κρατικής πρόνοιας. Μία φιλοσοφία που στην Αργεντινή εκφράζεται με το κατακλυσμιαίο υπερνομοσχέδιο Omnibus, που καταργεί το κράτος και ξεπουλά κάθε πλουτοπαραγωγική του πηγή. Ενώ στην Ιταλία εκφράζεται με τη δημοσιονομική λιτότητα, τις φοροαπαλλαγές στο κεφάλαιο και τη βιομηχανία, την κρατική βοήθεια στην επεκτατική πολιτική του κεφαλαίου σε ενέργεια, αγροτοδιατροφική και πολεμική βιομηχανία κλπ, τον οικονομικό και διοικητικό διαχωρισμό πλούσιων-φτωχών επαρχιών (autonomia differenziata) κλπ. Οι δύο τούτες πολιτικές επαναβεβαιώθηκαν μέσα στην αμοιβαιότητά τους, επικυρώνοντας μάλιστα σε διεθνές επίπεδο τον απορρυθμιστικό προγραμματισμό του Μιλέι, μέσω της Ιταλίας, ενός σημαντικού διεθνώς εμπορικού παίκτη.
Τη στιγμή που το υπερφιλόδοξο σχέδιο του Μιλέι να διαλύσει τον κρατικό μηχανισμό, προβλέπει το ξεπούλημα τουλάχιστον 40 κρατικών εταιρειών και οντοτήτων της Αργεντινής, το Made in Italy των Ματέι-Μελόνι προϋποθέτει φθηνές πρώτες ύλες και υπηρεσίες εις βάρος των Ιταλών εργαζομένων και αγροτών. Είναι φυσικό οι σχεδιασμοί τους να τέμνονται. Στην Αργεντινή, ο κατάλογος των προς εκποίηση εταιρειών άλλωστε ουκ έστι ευκαταφρόνητος: περιλαμβάνει την αεροπορική εταιρεία Aerolineas Argentinas, την AySA (κρατική υπηρεσία διανομής νερού), την τράπεζα Nacion, την Casa de la Moneda (νομισματοκοπείο), την εταιρεία πετρελαίου YPF, την Ferrocarriles Argentinos, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Telam, την Correo argentino (ταχυδρομεία) και την κρατική οπλοβιομηχανία. Άλλωστε, οι οικονομίες στα δύο κράτη είναι βαθιά αλληλένδετες και ανάλογες με τους στενούς δεσμούς διαχρονικά λόγω της αθρόας ιταλικής μετανάστευσης -που και στα χρόνια της κρίσης αναζωπυρώθηκε- προς την Αργεντινή. Ενδεικτικό είναι πως κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2022, η Ιταλία αντιπροσώπευε, παγκοσμίως, τον 10ο προμηθευτή και τον 21ο πελάτη της Αργεντινής, ενώ ήταν μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στη δεύτερη θέση ως προμηθευτής (μετά τη Γερμανία) και τρίτος πελάτης (μετά την Ισπανία και την Ολλανδία). Την ίδια περίοδο, το διμερές εμπόριο ανήλθε σε 1,36 δισεκ. ευρώ (+36,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021), με τις ιταλικές εξαγωγές στην Αργεντινή να ανέρχονται σε 759 εκατ. ευρώ (+36,6%) και τις ιταλικές εισαγωγές στα 610 εκατ. ευρώ (+36,5%). ), με θετικό εμπορικό ισοζύγιο 149 εκατ. ευρώ.
Γενικά, σχεδόν όλα τα είδη των ιταλικών εξαγωγών κατέγραψαν θετικές μεταβολές, κυρίως δε τα μηχανήματα, τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι ηλεκτρικές συσκευές, τα χημικά προϊόντα και λιπάσματα, ανταλλακτικά και αξεσουάρ για μηχανοκίνητα οχήματα. Από την άλλη πλευρά οι εισαγωγές περιελάμβαναν λάδια και φυτικά και ζωικά λίπη, ψάρια, μαλακόστρακα και μαλάκια και γεωργικά προϊόντα -πρώτες ύλες δηλ. που κατά κόρον ρίχνουν το κόστος στο Made in Italy για του οποίου την προστασία τόσο κομπάζει η Μελόνι. Και που φάνηκε στην κινητοποίηση των αγροτών, πόσο διάτρητο είναι (μιας και από τις όψιμες παροχές οι μόνοι που πάλι επωφελούνται είναι οι λομπίστες των μεγάλων συνεταιρισμών και συνδέσμων της αγροτο-διατροφικής βιομηχανίας Coldireti, που άλλωστε υπαγορεύουν και την πορεία της αγροτικής παραγωγής και των εισαγωγών).
Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι στην Αργεντινή δραστηριοποιούνται πάνω από 250 ιταλικές εταιρείες, οι οποίες στο πνεύμα του outsourcing έχουν μεταφέρει τις εργασίες τους, στερώντας κεφάλαια και θέσεις δουλειάς στην Ιταλια. Μάλιστα, όταν οι 110 από αυτές δραστηριοποιούνται στον άλλοτε κραταιό στην Ιταλία μεταποιητικό τομέα, απασχολώντας περισσότερους από 50.000 εργαζομένους. Και μάλιστα σε τομείς που κάποτε στο ιταλικό έδαφος ήταν οι κύριοι εργοδότες: από τη Fiat -FCA, Iveco, Pirelli, στην αυτοκινητοβιομηχανία, τις Enel, Camuzzi Gas στην ενέργεια, τις κατασκευές, τις υποδομές και την ενέργεια-πετρέλαιο (Techint, Ghella, Webuild/Salini Impregilo, Trevi, Mapei, Saipem), τους τομείς τροφίμων και γεωργίας (Ferrero, Fratelli Branca, Campari, Arneg και Arag), τις ασφάλειες (Generali) και τις τηλεπικοινωνίες (Telespazio). Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ο ετήσιος κύκλος εργασιών των εταιρειών της Αργεντινής με ιταλικά κεφάλαια (είτε από εταιρείες που συμμετέχουν απ’ ευθείας, είτε σε κοινοπραξίες με ξένες επιχειρήσεις) ανέρχονται περίπου στα 11 δισεκατομμύρια ευρώ.
Είναι εν κατακλείδι, φυσιολογικό ο Μιλέι να έχει σε πρώτη θέση για την εφαρμογή του εκτεταμένου προγράμματός του για πλήρη αποκρατικοποίηση την Ιταλία, η κυβέρνηση της οποίας και το βιομηχανικό-χρηματοοικονομικό κεφάλαιο που τη στηρίζει, να επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση των κερδών τους με μία εξωστρέφεια που θα μειώνει τα κόστη παραγωγής και σε πρώτες ύλες, υπηρεσίες, μισθούς και φόρους, που υπόσχεται τούτην την ώρα το Omnibus νομοσχέδιο, το νέο Ελδοράδο, που υπόσχεται στους Ιταλούς ο ακροδεξιός ηγέτης στην Αργεντινή. Ακόμη κι εάν είναι ακόμη στα χαρτιά (και λόγω των μαζικών λαϊκών κινητοποιήσεων στη χώρα). Μία χρυσοφόρος συμφωνία, όπως αυτή που κυοφορείται με την Ιταλία, ίσως μπορεί να δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα στον Μιλέι για να αρχίσει να υλοποιεί την απορρύθμισή του.
Ούτως ή άλλως, τούτο φαίνεται πως έχει αρχίσει να δρομολογείται. Καθώς στη μεγάλη δεξίωση-φόρουμ που διοργανώθηκε από τον σύλλογο ιταλών βιομηχάνων Confindustria με την αιγίδα των υπουργείων Εξωτερικών και Οικονομίας της Ιταλίας την περασμένη Τρίτη και με την παρουσία της ηγεσίας της Simest, της επενδυτικής τράπεζας που είναι υπεύθυνη για τη στήριξη ιταλικών εταιρειών στο εξωτερικό, συμμετείχαν 40 σημαντικοί Αργεντίνοι επιχειρηματίες, συνοδευόμενοι από τη Μονδίνο. Βέβαια, παρά τις νότες αισιοδοξίας, ένθεν και ένθεν, για τις επενδυτικές δυνατότητες, το υπερφιλελεύθερο πρόγραμμα του Μιλέι δημιουργεί επιπλέον βάρη στις οικονομικές προοπτικές της Αργεντινής. Οι οποίες κι από μόνες της δεν είναι και τόσο ρόδινες δεδομένου του υψηλού πληθωρισμού 143%, με το νόμισμά της έχει καταρρεύσει και, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, με τους τέσσερις στους δέκα Αργεντινούς να είναι ήδη φτωχοί. Το έθνος έχει επίσης ένα δυσθεώρητο δημοσιονομικό έλλειμμα, ένα εμπορικό έλλειμμα 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς και τον βρόχο του χρέους 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς το ΔΝΤ, με 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια να οφείλονται σε πολυμερείς και ιδιώτες πιστωτές έως τον Απρίλιο. Επίσης αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η οικονομία της να συρρικνωθεί κατά 2,8% φέτος, σημαντικά κάτω από το +2,8% της αρχικής εκτίμησης τον Οκτώβριο.
Η δολαριοποίηση της οικονομίας και τα μεγάλης διάρκειας ομόλογα, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το χρέος, δε μοιάζει να επαρκούν για να αποφευχθεί η καταβαράθρωση της οικονομίας (όπως είχε γίνει και επί προεδρίας του Κάρλος Μένεμ, οπότε η υποτιθέμενη σταθερότητα, που βασίσθηκε στην συγκέντρωση του πλούτου και την ανισομερή αύξηση του ΑΕΠ, επιτεύχθηκε εις βάρος των λαϊκών στρωμάτων και του κοινωνικού κράτους). Ωστόσο, τούτη ακριβώς είναι η χρησιμότητα ηγετών όπως ο Μιλέι, η Μελόνι, ο Όρμπαν, ο Μπολσονάρου κλπ. Χρησιμεύουν ως «προσωρινές λύσεις» στο σύστημα για να εφαρμοσθούν όσα ακραία μέτρα αποτυγχάνει η παραδοσιακή δεξιά και τα οποία οδηγούν στην κοινωνική αγανάκτηση. Αυτήν την αγανάκτηση βοηθούν να εκτρέψουν τέτοιου είδους κόμματα κι ηγέτες. Εξωθώντας τη μισαλλόδοξη πλευρά του φιλελευθερισμού στο έπακρό της, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν (αποδεδειγμένα) το οικονομικο-πολιτικό του πρόγραμμα.
Στην ουσία μάλιστα το αναβαπτίζουν. Γιατί, όπως το απέδειξε η Ιστορία περίτρανα στην Αργεντινή κι εν μέρει στην Ιταλία, η οξύτητα και η βιαιότητα των απόψεών τους ουσιαστικά κάνουν την, ίσαμε τότε ήταν ξορκισμένη, ανηλεή και κερδοσκοπική διάσταση του νεο-φιλελευθερισμού (που τόσο η Μελόνι όσο ήταν στην αντιπολίτευση, αλλά και ο Μιλέι με άλλον τρόπο πιο «αναρχοκαπιταλιστικό») να φαίνεται πιο ελκυστικότερη (ιδίως όταν την εφαρμόζει μία αριστερή παράταξη, Pd υπό Ντράγκι στην Ιταλία, Φερνάντες-Κίρτσνερ στην Αργεντινή) και αποκαθαρμένη. Επιπλέον (και βλέπε Ιταλία) ο μερικός προστατευτισμός (ουσιαστικά του κεφαλαίου) στην οικονομία και το εμπόριο, που καλύπτεται από τον μανδύα του «πατριωτισμού», βελτιώνοντας αναιμικά το άμεσο βιοτικό επίπεδο -είτε μέσω περικοπών σε εισφορές για την κοινωνική τους πρόνοια, είτε μέσω κλιμακωτών φοροαπαλλαγών, που ευνοούν πάντα τους πλουσιώτερους- μολονότι διαιωνίζει την ίδια εκμετάλλευση και κερδοσκοπία δεν κάνει ορατό πως αυτός ο προστατευτισμός δεν είναι παρά μία (ξορκισμένη κατά τ’ άλλα) κρατική παρέμβαση για να εξυπηρετηθεί η κλυδωνιζόμενη ιδιοτέλεια των επιχειρήσεων από τον διεθνή ανταγωνισμό.
Από την άλλη, η σύγχρονη ακροδεξιά, όποια και να είναι η μορφή της -είτε μετριοπαθής, πατριωτική και εθνικιστική και θρησκευτική, είτε καθαρά ρατσιστική και φασιστική-, είναι κι αλλού χρήσιμη για το σημερινό χρηματοοικονομικό και πολιτικό σύστημα. Βοηθά να διατηρηθεί (κι έπειτα από καιρό να επανασυγκολληθεί στα κόμματα διαχειριστές του πολιτικο-οικονομικού συστήματος) εκείνο το κομμάτι των ψηφοφόρων που είχε αποκαρδιωθεί από την παραδοσιακή δεξιά και δεν αισθάνεται αρκετά απολίτικο ώστε να οδηγηθεί στην εκλογική και πολιτική απομαχία. Η ακροδεξιά συμβάλλει ώστε να παραμείνει ενεργός μία μεγάλη φέτα από το δεξιό ακροατήριο και να επανακάμψει όποτε οι συνθήκες (συνήθως της κρίσης που γεννούν την ριζοσπαστικοποίηση) εξομαλυνθούν. Άλλωστε, ηγέτες σαν τον Μιλέι, όπως πριν και τον Μπολσονάρου στη Βραζιλία δεν θα ήσαν ικανοί να καταλάβουν την ηγεσία της χώρας ειμή με την συστράτευση των δεξιών κομμάτων στο πλευρό τους κι ιδίως όταν απέναντί τους ήταν κάποιος υποψήφιος της αριστεράς (‘όπως έπραξε ο Μάκρι στην Αργεντινή, ή τα δεξιά κόμματα με τον Μπολσονάρου στη Βραζιλία, κυριολεκτικά την ύστατη στιγμή για να μην κερδίσουν ο Μάσα και ο Αντάντζι αντίστοιχα). Η δεξιά τάξη βρίσκει μέσα στην αφιονισμένη ακροδεξιά μία νέα πίστη και στράτευση σε νέα υποκείμενα που δημιουργούνται για να «αφυπνίσουν» την κοινωνία και να την «καθαρίσουν» από τον κίνδυνο του «ξένου», του «μαλθακού ηθικολόγου διανοούμενου», της «ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας», την επιστημονικο-τεχνολογική συνωμοσία. Τις απειλές εκείνες, που χάρις στην οξύτητα της ακροδεξιάς ρητορείας πιστεύουν ότι απομακρύνουν, βρίσκοντας ανταπόκριση στην ψυχολογική τους ευαλωτότητα και απαντήσεις στην ανύπαρκτη κριτική αντιμετώπιση της πραγματικότητας, που στην ουσία παραμένει αναλλοίωτη σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Οι συντηρητικοί ψηφοφόροι με αυτόν τον τρόπο παραμένουν ενεργοί και πιο πιστοί στην ευρύτερη παράταξη, γιατί πολιτικοποιούνται φανατικότερα και παραμένουν «κουρδισμένοι» απέναντι στους ευκολότερα ριψάσπιδες πολιτικά σοσιαλδημοκράτες και αριστερούς ψηφοφόρους και στην κατάλληλη στιγμή, είτε επανακάμπτουν, είτε χρησιμοποιούνται για να επαναφέρουν τα συντηρητικά κόμματα στο προσκήνιο -όταν αυτά θα έχουν αποκαθαρθεί από το άγος του συστημισμού και της σύμπλευσής τους με το κεφάλαιο. Το οποίο κεφάλαιο, πάλι με τη σειρά του θα έχει αποκαθαρθεί από το όνειδος της εκμετάλλευσης και της κερδοσκοπίας, όταν θα έχει αρχίσει να εφαρμόζει την «τακτική της σταγόνας», το δειλό μοίρασμα κάποιων ψιχίων από τα υπερκέρδη του σε μισθούς. Ενώ όμως θα έχει λεηλατήσει την οικονομία, τους πόρους, τις υπηρεσίες (υγεία -παιδεία στην πρώτη θέση), τις κρατικές επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα. Τούτο φαίνεται ξεκάθαρα στην περίπτωση της Μελόνι, όπου το κόμμα της -με τη βοήθεια και του αμερικανικού και ευρωπαϊκού παράγοντα- κατόρθωσε να ξανασυσπειρώσει τα δεξιά τμήματα της κοινωνίας που κινδύνευαν να αποστρατευθούν πολιτικά μετά την αφυδάτωση του Μπερλουσκονισμού, τη διάψευση του λαϊκισμού του Μπέπε Γκρίλο και την αδυναμία σύμπλευσης με την αποσχιστική λογική του Ματέο Σαλβίνι και της Λέγκας. Διασώζοντας τον παλιό πελατειασμό στον Νότο, τον πατριωτισμό (του Κεφαλαίου πάντα) στον Βορρά -διαχωρίζοντάς τον από τον τοπικισμό της Λέγκας- και ομνύοντας στον φιλελευθερισμό της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, ο νεοφασισμός της Μελόνι έπεισε πως μπορεί να περισώσει τη δεξιά παράταξη από φυγόκεντρες τάσεις που η κερδοσκοπική πολιτική των Βρυξελλών και των ΗΠΑ είχε δημιουργήσει στο παρελθόν.
