Παραμένει η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού στη Σερβία ύστερα από την αμφισβήτηση των εκλογικών αποτελεσμάτων του Δεκεμβρίου 2023 και την καλλιέργεια σκηνικού «έγχρωμης επανάστασης» στο Βελιγράδι.
Αυτό που κατεξοχήν χαρακτηρίζει τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς είναι ο πραγματισμός και η θέλησή του να μπορεί να ελίσσεται, προβαίνοντας σε εμπορικές συμφωνίες με την Κίνα και αξιοποιώντας τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της Σερβίας με τη Ρωσία, ενώ ταυτοχρόνως συναινεί υπογείως με βασικές δυτικές απαιτήσεις για την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Σε κρίσιμα ψηφίσματα στον ΟΗΕ, η Σερβία δεν έχει τηρήσει φιλορωσική στάση, αλλά έχει εμμέσως ευθυγραμμιστεί με τη Δύση, αποφεύγοντας, ωστόσο, να προβεί σε κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, οι οποίες ασφαλώς θα έβλαπταν θανάσιμα την σερβική οικονομία. Παρ’ όλη την πολιτική ελιγμών, ωστόσο, του Βούτσιτς, η συλλογική Δύση δεν είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι η Σερβία δεν ακολουθεί την υπόλοιπη Ευρώπη στην πολιτική των κυρώσεων και για αυτό στήνει ένα σκηνικό πολιτικής αμφισβήτησής του με αφορμή κατηγορίες για παρατυπίες στις τελευταίες εκλογές του Δεκεμβρίου 2023.
Το μεγαλύτερο διακύβευμα είναι βεβαίως η αναγνώριση του Κοσόβου, το οποίο έχει εξελιχθεί σε μείζον σταυροδρόμι λαθρεμπορίου και διακίνησης ναρκωτικών τόσο από τη Μέση Ανατολή όσο και από τη Λατινική Αμερική με κατεύθυνση την κεντρική και δυτική Ευρώπη, αλλά και τη χώρα μας. Η ενασχόληση με παράνομες δραστηριότητες διευκολύνεται και από την οικονομική αστάθεια και την υψηλή ανεργία. Ο προβληματικός αυτός χαρακτήρας του Κοσόβου αντικατοπτρίζεται στην αντίστροφη πορεία που έχει λάβει η πορεία διεθνούς αναγνώρισης της χώρας, καθώς 24 χώρες έχουν αποσύρει την αναγνώρισή τους. Για τους Σέρβους στο Βόρειο Κόσοβο το μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι η κυβέρνηση του Κοσόβου έχει απαγορεύσει την κυκλοφορία του σερβικού δηναρίου με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λάβουν κοινωνικά επιδόματα και ασφαλίσεις, γεγονός που έχει επισύρει ακόμη και την κριτική Ευρωπαίων αξιωματούχων και του πρέσβη των Ηνωμένων Πολιτειών Jeff Hovenier. Τουλάχιστον 31.586 Σέρβοι κάτοικοι του Βορείου Κοσόβου πλήττονται άμεσα από το γεγονός ότι δεν έχουν πρόσβαση στα εν λόγω επιδόματα και η επιβίωσή τους τίθεται σε κίνδυνο. Η μονομερής αυτή ενέργεια της κυβέρνησης του Κοσόβου έχει προβληματίσει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που σκέφτονται ακόμη και την επιβολή κυρώσεων σε σχέση με κεφάλαια από το πακέτο για την ανάπτυξη των Δυτικών Βαλκανίων, που αφορούν σε επενδύσεις σε υποδομές, ενώ ο ζητούμενος στόχος είναι η δημιουργία 2000 θέσεων εργασίας.
Οι Σέρβοι στο Βόρειο Κόσοβο βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση ιδιαίτερα μετά την απαγόρευση εισαγωγής αγαθών από τη Σερβία από τις 25 Δεκεμβρίου 2023, η οποία έχει φέρει σε απελπισία κυρίως τους επιχειρηματίες της περιοχής. Η κρατική αυτή παρέμβαση καθηλώνει την ανάπτυξη, καθώς οι εισαγωγές ορισμένων αγαθών από τη Σερβία ήταν απαραίτητες, ώστε να υπάρξουν στη συνέχεια εξαγωγές επεξεργασμένων προϊόντων. Υπάρχει, ωστόσο, μια μεροληπτική στάση ενάντια στους Σέρβους και από τους διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο Κόσοβο και αποφεύγουν το βόρειο μέρος της χώρας.
Η πολιτική κρίση στη Σερβία συνεχίζεται, καθώς το δημοτικό συμβούλιο του Βελιγραδίου δεν έχει ακόμη συγκροτηθεί ύστερα από τις τελευταίες εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση και η πρώτη του σύγκληση έχει αναβληθεί για την 1η Μαρτίου, αντί για τις 19 Φεβρουαρίου όπως προβλεπόταν, καθώς το κυβερνών κόμμα δεν έχει αποσπάσει τη ζητούμενη αυτοδυναμία. Στις εκλογές της 17ης Δεκεμβρίου το κυβερνών κόμμα έλαβε 49 έδρες και μαζί με το Σοσιαλιστικό Κόμμα ως εταίρο θα μπορούσε να φτάσει τις 54 έδρες, δηλαδή 2 λιγότερες από την αυτοδυναμία, ενώ το αντιπολιτευόμενο κόμμα «Η Σερβία ενάντια στη βία» έλαβε 43 έδρες. Ο συνασπισμός «Nada» έλαβε 7 έδρες και το κόμμα «Εμείς η Φωνή του Λαού» του Μπράνιμιρ Νεστόροβιτς έλαβε 6 έδρες, ολοκληρώνοντας μία αμφίρροπη εκλογική μάχη. Το γεγονός αυτό προσφέρει στο αντιπολιτευόμενο κόμμα «Η Σερβία ενάντια στη Βία» την ευκαιρία να εμμένει στο αίτημα για επανάληψη των εκλογών. Βουλευτές του έχουν καταφύγει σε ακτιβιστικές πρακτικές αμφισβήτησης της νομιμότητας των τελευταίων εκλογών. Ως προς αυτό, η κυβέρνηση Βούτσιτς φέρεται να ακολουθεί μία παρελκυστική τακτική, καθώς δεν επιθυμεί διαμάχες στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης να συμβάλουν σε μια ευρύτερη κοινωνική ένταση, η οποία θα αφορά και στο εθνικό επίπεδο. Εξάλλου μία προοπτική του να αναγκαστεί να καταστήσει το νεαρό κόμμα «Εμείς η Φωνή του Λαού» εταίρο του θεωρείται ως εξαιρετικά επικίνδυνη.
Από την άλλη, πάντως, το κόμμα «Εμείς η Φωνή του Λαού» έχει γίνει μία δεξαμενή ψήφων λαϊκής διαμαρτυρίας σε πατριωτική κατεύθυνση, όντας έτσι κοντά σε ένα μέρος των ευαισθησιών του κυβερνώντος κόμματος, σε αντίθεση με το αντιπολιτευόμενο κόμμα «Η Σερβία ενάντια στη Βία», το οποίο επιχειρεί να καναλιζάρει τα αποτελέσματα της κυβερνητικής φθοράς σε μια κατεύθυνση φιλοδυτική, σε ό,τι μάλιστα αφορά στα γεωπολιτικά διακυβεύματα του Κοσόβου και της στάσης προς τη Ρωσία. Είναι βεβαίως κρίσιμο και το ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν επιλέξει να λάβουν το μέρος της αντιπολίτευσης ως προς την καταγγελία του εκλογικού αποτελέσματος. Δεν είναι ωστόσο σαφές αν η στάση αυτή των ευρωπαϊκών θεσμών θα λάβει τη μορφή μιας προσπάθειας δυναμικής ανατροπής της σερβικής κυβέρνησης με περαιτέρω καλλιέργεια κλίματος «έγχρωμης επανάστασης» ή αν πρόκειται περισσότερο για μια πίεση προς τον Βούτσιτς να ευθυγραμμιστεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση στις κυρώσεις προς τη Ρωσία και να αναγνωρίσει το Κόσοβο. Πάντως σε μια ιδιαιτέρως φορτισμένη αποστροφή ο πρόεδρος της Σερβίας σύγκρινε τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το τελεσίγραφο της Αυστροουγγαρίας προς τη Σερβία το 1914.
Στο μεταξύ η συλλογική Δύση έχει βρει τον ήρωά της στο πρόσωπο του Κροάτη πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς, που ηγείται του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος της Κροατίας, το οποίο ακολουθεί τη γερμανική χριστιανοδημοκρατική παράδοση. Στον Πλένκοβιτς πιστώνεται ότι έχει κατορθώσει να επηρεάσει τη χώρα του προς την κατεύθυνση μιας συγκριτικής αποδοχής των μεταναστών, αλλά και η γενικότερη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας. Ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» στην ευρύτερη κεντρική Ευρώπη είναι βεβαίως η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, η οποία ακολουθεί μία κυριαρχιστική και νατιβιστική πολιτική, επιδοτώντας γενναία τις οικογένειες, που έχουν πάνω από δύο παιδιά, ενώ διαφοροποιείται από τις ντιρεκτίβες των Βρυξελλών, τόσο ως προς τη στάση έναντι της Ρωσίας, όσο και ως προς το μεταναστευτικό. Η στάση της κυβέρνησης Όρμπαν θεωρείται ότι ενδυναμώνει τη θέση της κυβέρνησης Βούτσιτς στη Σερβία, εν όψει μάλιστα του ρόλου που θα έχει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς μέσα στο 2024.
