Οι Ευρωεκλογές του Ιουνίου έχουν θέσει στο επίκεντρο, για μια ακόμα φορά, το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD). Μια πιθανή μελλοντική Γερμανία υπό το AfD θα άλλαζε ριζικά το τοπίο στην Ευρώπη και τον παγκόσμιο Βορρά, λόγω της κεντρικότητας που κατέχει το γερμανικό κράτος στην πορεία και το μέλλον των διατλαντικών θεσμών (Ε.Ε. και ΝΑΤΟ).

Βέβαια μια τέτοια εξέλιξη έχει μικρές πιθανότητες να πραγματοποιηθεί, καθώς τα καθιερωμένα κόμματα του ατλαντισμού και τα λεγόμενα κόμματα του κατεστημένου, η Χριστιανοδημοκρατική και Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CDU/CSU), το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι (FDP), θα μπορούσαν να συνασπιστούν μεταξύ τους.

Ωστόσο, η ένταση που κυριαρχεί μεταξύ της λογικής του μπλοκ (ΝΑΤΟ) και των υπερεθνικών ευρωπαϊκών πολιτικών (Ε.Ε.), της ιεραρχίας και της πειθαρχίας από τα πάνω προς τα κάτω (top-down), από τη μία πλευρά, και των τάσεων επανεθνικοποίησης των συμφερόντων και της κρατικής και λαϊκής κυριαρχίας, της αναρχίας από τα κάτω προς τα πάνω (bottom-up), από την άλλη, καθιστά άξια λόγου και προσοχής τη δυναμική του συγκεκριμένου κόμματος.

Στις γραμμές που ακολουθούν εξετάζω τις βασικές θέσεις του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Ρωσία και την Κίνα.

Ένα από τα κεντρικότερα σημεία της εξωτερικής πολιτικής του AfD είναι η κριτική του στάση απέναντι σε μια πορεία περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ειδικά όσον αφορά τον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Το κόμμα απορρίπτει την ιδέα της δημιουργίας ευρωστρατού, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια εξέλιξη θα υπονόμευε την εθνική κυριαρχία και τα συμφέροντα των κρατών, και ισχυρίζεται ότι η εθνική άμυνα πρέπει να διασφαλίζεται από τα ίδια τα ευρωπαϊκά κράτη. Επίσης, στρέφεται εναντίον της Συμφωνίας Σένγκεν, την οποία κρίνει ως αποτυχημένη και ως αναποτελεσματικό μέσο ελέγχου των εξωτερικών συνόρων, και ισχυρίζεται ότι η φύλαξη των συνόρων πρέπει να αποτελεί αποκλειστικά εθνική και όχι ευρωπαϊκή υπόθεση. Ωστόσο, η προστασία τους θα πρέπει να εμποδίζει όσο το δυνατόν λιγότερο την ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων και αγαθών. Επιπλέον, στέκεται κριτικά απέναντι στην κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ), δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στο ΝΑΤΟ ως κεντρικό πυλώνα της ευρωπαϊκής άμυνας, επισημαίνοντας την ανάγκη για στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ισότιμη βάση, τονίζοντας όμως παράλληλα ότι ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου θα πρέπει να γίνει ξανά μια καθαρά αμυντική συμμαχία (κριτική σε ό,τι αφορά το παρελθόν και τους πολέμους κυρίως σε Αφγανιστάν και Ιράκ) και η περιοχή αρμοδιότητας και επιχειρήσεών του θα πρέπει να παραμείνει στα όρια της επικράτειας των κρατών της συμμαχίας (προειδοποίηση για το μέλλον: Κίνα).

Γενικότερα, οι θέσεις του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» σχετικά με την Ε.Ε., στην ήπια μορφή τους, κινούνται αυστηρά μέσα στο πλαίσιο της λογικής του διακυβερνητισμού (intergovernmentalism) και εναντίον κάθε μορφής νεολειτουργισμού (neofunctionalism) ή φεντεραλισμού/ομοσπονδισμού (federalism), επικρίνοντας τους υπερεθνικούς θεσμούς. Στην πιο ριζοσπαστική τους μορφή μιλάνε για Dexit, δηλαδή για αποχώρηση και έξοδο της Γερμανίας από την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη και για τη δημιουργία μιας νέας ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας συμφερόντων. Στο οικονομικό πλαίσιο επιδιώκεται η επιστροφή εξ ολοκλήρου στη Γερμανία του κρατικού γερμανικού χρυσού που υπάρχει αποθηκευμένος στο εξωτερικό. Από το 2013, που ξεκίνησε ο επαναπατρισμός του χρυσού, 367 τόνοι έχουν επιστρέψει και μεταφερθεί στη Φρανκφούρτη -177 από το Παρίσι και 190 από τη Νέα Υόρκη.

Ενώ το AfD βλέπει τις ΗΠΑ ως τον βασικό, ισχυρότερο και πλέον σημαντικό σύμμαχο της Γερμανίας, θεωρεί παράλληλα ότι δεν μπορεί να υπάρξει σταθερότητα, ειρήνη και τάξη στην Ευρώπη δίχως τη συνεργασία με τη Ρωσία και δίχως την επίτευξη μιας ισορροπίας μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας.

Ειδικότερα, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» επιδιώκει την εξομάλυνση (detente) των σχέσεων με τηΡωσία και θεωρεί ότι η ενσωμάτωση της Μόσχας σε μια συνολική ευρωπαϊκή δομή ασφάλειας είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της ηπείρου, αποτελώντας βασική προϋπόθεση για την επίτευξη διαρκούς ειρήνης στην Ευρώπη. Αυτή η διάθεση μείωσης της πολιτικής έντασης και εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Μόσχα αντανακλάται και στη στάση του AfD απέναντι στο ζήτημα της προσάρτησης της Κριμαίας. Ενώ τα καθιερωμένα κόμματα, ή τα λεγόμενα κόμματα του κατεστημένου (CDU/CSU, SPD, Grünen, FDP), καταδικάζουν ξεκάθαρα την προσάρτηση ως αντίθετη με το διεθνές δίκαιο και υποστηρίζουν τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, το AfD είτε αποσιωπά και υποβαθμίζει, είτε εντάσσει σε μια ιστορική προοπτική ή ακόμη και δικαιολογεί την προσάρτηση. 

Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, παρόλο που τον θεωρεί ως έναν αμερικανικό πόλεμο δι’ αντιπροσώπων εναντίον της Ρωσίας, καταδικάζει την εισβολή της Μόσχας ως παραβίαση του διεθνούς δικαίου και αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτοάμυνας του Κιέβου, ωστόσο είναι εναντίον της αποστολής όπλων και της μετάβασης σε μια οικονομία πολέμου, μιλάει για ιστορική αμνησία και επιθυμεί αποκλιμάκωση και διαπραγμάτευση με τη Ρωσία προκειμένου να επιτευχθεί το τέλος και όχι το πάγωμα του πολέμου, με τη Γερμανία σε ρόλο διαμεσολαβητή. Επιπλέον είναι το μόνο κόμμα που κρατάει ψηλά στην ατζέντα την υπόθεση της δολιοφθοράς των αγωγών Nord Stream, επιδιώκει την επαναλειτουργία του Nord Stream 2, είναι υπέρ της εμβάθυνσης της οικονομικής συνεργασίας με τη Ρωσία και τάσσεται κατά της επιβολής και υπέρ της άρσης των οικονομικών κυρώσεων κατά της Μόσχας (επίσης θεωρεί απαράδεκτη κάθε μορφή αμερικανικών οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Γερμανίας).

Επί της αρχής η γραμμή του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» είναι η εξής: τα εθνικά γερμανικά συμφέροντα διαμορφώνονται στο Βερολίνο και όχι στην Ουάσινγκτον ή το Κίεβο -πόσο μάλλον στις Βρυξέλλες ή την Ταϊπέι.

Και αυτή η παρατήρηση μας φέρνει στη στάση του AfD απέναντι στην Κίνα. Σε ό,τι αφορά το Πεκίνο, ενώ η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» αναγνωρίζει ότι η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας αποτελεί πρόκληση, επιθυμεί τη συνεργασία μαζί της υπό συνθήκες ισότητας και δικαιοσύνης, καθώς θεωρεί ότι κατέχει ιδιαίτερα σημαντική θέση ως εμπορικός εταίρος για τη Γερμανία. Ο επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου του κόμματος Maximilian Krah, ο οποίος είναι Ρωμαιοκαθολικός από την περιοχή της Άνω Λουσατίας στα σύνορα Γερμανίας-Πολωνίας, είχε δηλώσει ότι «οι δυνάμεις κατά της Κίνας στη Γερμανία δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντα της Γερμανίας… Η αποσύνδεση από την Κίνα θα εξυπηρετούσε μόνο τα συμφέροντα της Αμερικής και θα ζημίωνε σοβαρά τη δική μας βιομηχανία» (Αυτή η δήλωση θα μπορούσε να ισχύει στο ακέραιο για τη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και όλων των υπολοίπων κρατών του πλανήτη. Κυρίως τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής εξυπηρετούν οι δυνάμεις εναντίον της Κίνας, παρά τα εθνικά συμφέροντα των κρατών. Ούτε αποτελούν αυτονόητα εθνικές δυνάμεις παρά δυνάμεις που προτεραιοποιούν ή εξυπηρετούν τα αμερικανικά έναντι των εθνικών συμφερόντων, δηλαδή αποτελούν δυτικές δυνάμεις). Βέβαια, ο Maximilian Krah μπορεί να αντιπροσωπεύει μια τάση στο εσωτερικό του AfD που πιθανώς να μην είναι κυρίαρχη. Γι’ αυτό και θα ολοκληρώσουμε με ένα άλλο σημείο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παρ όλες τις επιφυλάξεις σε ζητήματα εμπορίου, επενδύσεων και μεταφοράς τεχνολογίας, το AfD τάσσεται υπέρ της συμμετοχής της Γερμανίας στον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» και θεωρεί ότι η κινεζική στρατηγική με κατεύθυνση από Ανατολή προς Δύση θα πρέπει να συμπληρωθεί από μια γερμανική πρωτοβουλία με κατεύθυνση από Δύση προς Ανατολή, Όμως από που θα περάσει μια τέτοια πρωτοβουλία;

Το ερώτημα αυτό μας φέρνει στις σχέσεις της Γερμανίας (του AfD) με τους κλειδοκράτορες των πυλών της Ευρασίας: τη Μόσχα και την Κωνσταντινούπολη, που θα είναι και το θέμα του επόμενου κειμένου.