Ο αμφιλεγόμενος νόμος για τις νέες τροποποιήσεις στους κανόνες επιστράτευσης στον ουκρανικό στρατό τέθηκε σε ισχύ. Με το νόμο αυτό, οι αρχές στοχεύουν να αναπληρώσουν σημαντικά τα στρατεύματα του στρατού, τα οποία έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες, εισάγοντας μια σειρά από νέους αυστηρούς κανόνες επιστράτευσης.
Οι νέες τροποποιήσεις προκάλεσαν θύελλα αγανάκτησης μεταξύ των Ουκρανών πολιτών σε στρατεύσιμη ηλικία κατά το στάδιο της εισαγωγής του νομοσχεδίου στην Verkhovna Rada (ουκρανικό κοινοβούλιο) στα τέλη του περασμένου έτους. Το πρόβλημα της λιποταξίας, το οποίο είναι οξύ στην Ουκρανία για περισσότερο από δύο χρόνια, έλαβε νέα ώθηση. Πολλοί Ουκρανοί άνδρες που δεν θέλουν να πάνε στο μέτωπο αποφασίζουν να διασχίσουν παράνομα τα σύνορα με κάθε μέσο: από την πλαστογράφηση εγγράφων, το ντύσιμο με γυναικεία ρούχα, μέχρι θανατηφόρα κολύμπι στον ταραχώδη, ορεινό ποταμό Τίσα στα σύνορα με τη Ρουμανία. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ουκρανικής υπηρεσίας συνοριοφυλακής, περίπου 30 πνιγμένα πτώματα έχουν ανασυρθεί μόνο από αυτό το ποτάμι πρόσφατα.
Υπάρχουν επίσης εκείνοι που επιχειρούν να διασχίσουν κολυμπώντας τον ποταμό Bug στα σύνορα με την Πολωνία, να διασχίσουν ορεινά μονοπάτια προς τη Σλοβακία ή την Ουγγαρία και να διασχίσουν τα σύνορα με τη Μολδαβία. Οι συνοριοφύλακες τους πιάνουν κατά εκατοντάδες και τους παραδίδουν στο στρατό, αλλά η ροή των δραπετών που αποφεύγουν τη στράτευση δεν σταματά. Ωστόσο, οι περισσότεροι από τους λιποτάκτες προσπαθούν να κρυφτούν, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, να αλλάξουν τόπο διαμονής ή, αντίθετα, δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους από φόβο μήπως επιστρατευθούν βίαια στους δρόμους από τους στρατιωτικούς.
Νέες απαιτήσεις
Ο νόμος μειώνει σημαντικά τα δικαιώματα των Ουκρανών. Στο εξής, όλα τα υπόχρεα προς στράτευση πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα του στρατού στην Ουκρανία, καθώς και εκείνα που βρίσκονται στο εξωτερικό, πρέπει να ενημερώνουν τα στοιχεία τους στις στρατιωτικές επιτροπές εντός 60 ημερών. Οι παραβάτες θα υπόκεινται σε βαριά πρόστιμα και ενδέχεται να στερηθούν το δικαίωμα οδήγησης. Επιπλέον, όλοι οι άνδρες ηλικίας 18 έως 60 ετών πρέπει να φέρουν ανά πάσα στιγμή στρατιωτική ταυτότητα. Χωρίς αυτό το έγγραφο, οι Ουκρανοί που ζουν στο εξωτερικό δεν μπορούν να λάβουν προξενικές υπηρεσίες ή να παρατείνουν την ισχύ των διαβατηρίων τους. Επιπλέον, οι άνδρες ηλικίας μεταξύ 25 και 55 ετών που έλαβαν δεύτερη ή τρίτη ομαδική αναπηρία μετά τις 24 Φεβρουαρίου 2022, θα πρέπει να υποβληθούν σε δεύτερη ιατρική εξέταση. Μια άλλη διάταξη του νόμου αφορά το δικαίωμα των στρατιωτικών επιτροπών, με ορισμένους περιορισμούς, να κατάσχουν οχήματα από πολίτες για τις ανάγκες των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Ο νόμος προβλέπει επίσης κατηγορίες πολιτών που δεν υπόκεινται σε επιστράτευση. Αυτές είναι οι υπάλληλοι των υπηρεσιών επιβολής του νόμου, οι δικαστές, οι υπουργοί και οι αναπληρωτές τους, οι νομοθέτες και οι βοηθοί τους, οι υπάλληλοι αμυντικών επιχειρήσεων, οι πολύτεκνοι και οι ανύπαντροι πατέρες, καθώς και τα άτομα με επιβεβαιωμένη αναπηρία.
Στις αρχές Απριλίου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψε ήδη μια σειρά νόμων με στόχο την αυστηροποίηση της επιστράτευσης. Ο πρώτος μείωσε την ηλικία επιστράτευσης από τα 27 στα 25 έτη, ο δεύτερος κατήργησε την κατηγορία της «περιορισμένης ικανότητας του ατόμου» (ενν. ΑΜΕΑ) να υπηρετήσει στο στρατό και ο τρίτος προέβλεψε τη δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου των υπόχρεων για στρατιωτική θητεία. Αργότερα, η Verkhovna Rada ψήφισε νομοσχέδια σχετικά με την επιστράτευση των καταδικασθέντων και την ποινική ευθύνη για την άρνηση να υποβληθούν σε ιατρικές εξετάσεις. Στις 17 Μαΐου, ο πρόεδρος υπέγραψε τον νόμο για την κινητοποίηση των καταδίκων.
Έγκριση του νομοσχεδίου
Πέρυσι, με φόντο τις πολυάριθμες απώλειες του ουκρανικού στρατού και τις δυσκολίες με την επιστράτευση, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι 500.000 επιπλέον άτομα θα πρέπει να στρατολογηθούν στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. Η Verkhovna Rada θεώρησε μια τέτοια πρωτοβουλία ουτοπική, καθώς δεν υπάρχουν κονδύλια στον κρατικό προϋπολογισμό για την εκπλήρωση του σχεδίου που ανακοίνωσε ο αρχηγός του κράτους. Παρ’ όλα αυτά, στις 25 Δεκεμβρίου κατατέθηκε στο κοινοβούλιο νομοσχέδιο για τους νέους κανόνες επιστράτευσης. Ο Ουκρανός επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ντμίτρι Λούμπινετς χαρακτήρισε αντισυνταγματικές ορισμένες από τις διατάξεις του εγγράφου. Μετά από έντονες συζητήσεις, οι βουλευτές έστειλαν το νομοσχέδιο πίσω στην κυβέρνηση για αναθεώρηση στις 11 Ιανουαρίου.
Στις 30 Ιανουαρίου, το υπουργικό συμβούλιο καταχώρησε μια νέα έκδοση του σχεδίου νόμου για την επιστράτευση στην Verkhovna Rada και στις 7 Φεβρουαρίου το έγγραφο εγκρίθηκε σε πρώτη ανάγνωση. Περισσότερες από 4.000 τροπολογίες υποβλήθηκαν για τη δεύτερη ανάγνωση και η εξέτασή τους καθυστέρησε μέχρι τις 11 Απριλίου, οπότε το νομοσχέδιο εγκρίθηκε τελικά σε δεύτερη και τελική ανάγνωση. Στις 16 Απριλίου υπογράφηκε από τον Ζελένσκι, την επόμενη ημέρα δημοσιεύτηκε το έγγραφο και σύμφωνα με τη νομοθεσία τίθεται σε ισχύ στις 18 Μαΐου.
