Σε ένα μικρό νησί στα ανοιχτά της Καραϊβικής του Παναμά, περίπου 300 οικογένειες μαζεύουν τα υπάρχοντά τους προετοιμάζοντας μια δραματική αλλαγή. Γενιές Gunas που έχουν μεγαλώσει στο Gardi Sugdub σε μια ζωή αφιερωμένη στη θάλασσα και τον τουρισμό θα το ανταλλάξουν την επόμενη εβδομάδα με το στέρεο έδαφος της ηπειρωτικής χώρας, αναφέρει το Associated Press.
Φεύγουν οικειοθελώς – περίπου.
Οι Gunas του Gardi Sugdub είναι οι πρώτες από τις 63 κοινότητες κατά μήκος των ακτών της Καραϊβικής και του Ειρηνικού του Παναμά που κυβερνητικοί αξιωματούχοι και επιστήμονες αναμένουν ότι θα αναγκαστούν να μετεγκατασταθούν λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας τις επόμενες δεκαετίες.
Μια πρόσφατη μέρα, οι ιθαγενείς κάτοικοι του νησιού κωπηλατούσαν ή πετάχτηκαν με εξωλέμβιες μηχανές για να ψαρέψουν. Παιδιά, άλλα με στολές και άλλα με τα πολύχρωμα τοπικά υφάσματα που ονομάζονταν «μόλας», φλυαρούσαν καθώς περνούσαν μέσα από τα στενά χωματόδρομα στο δρόμο τους προς το σχολείο.
«Είμαστε λίγο λυπημένοι, γιατί θα αφήσουμε πίσω τα σπίτια που ξέρουμε όλη μας τη ζωή, τη σχέση με τη θάλασσα, που ψαρεύουμε, που κάνουμε μπάνιο και που έρχονται οι τουρίστες, αλλά η θάλασσα βουλιάζει το νησί σιγά σιγά», είπε η Ναντίν Μοράλες, 24 ετών, που ετοιμάστηκε να μετακομίσει με τη μητέρα, τον θείο και τον φίλο της.
Ένας αξιωματούχος του υπουργείου στέγασης του Παναμά είπε ότι ορισμένοι άνθρωποι αποφάσισαν να μείνουν στο νησί μέχρι να μην είναι πλέον ασφαλές, χωρίς να αποκαλύψει έναν συγκεκριμένο αριθμό. Οι αρχές δεν θα τους αναγκάσουν να φύγουν, είπε ο αξιωματούχος υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει το θέμα.
Το Gardi Sugdub είναι ένα από τα περίπου 50 κατοικημένα νησιά στο αρχιπέλαγος της επικράτειας Guna Yala. Έχει μόνο περίπου 366 μέτρα μήκος και 137 μέτρα πλάτος. Από ψηλά, είναι περίπου ένα αγκαθωτό οβάλ που περιβάλλεται από δεκάδες κοντές αποβάθρες όπου οι κάτοικοι δένουν τις βάρκες τους.
Κάθε χρόνο, ειδικά όταν οι ισχυροί άνεμοι φουσκώνουν τη θάλασσα τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, το νερό γεμίζει τους δρόμους και μπαίνει στα σπίτια. Η κλιματική αλλαγή δεν οδηγεί μόνο σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας, αλλά θερμαίνει επίσης τους ωκεανούς και ως εκ τούτου τροφοδοτεί ισχυρότερες καταιγίδες.
Οι Γκούνα προσπάθησαν να ενισχύσουν την άκρη του νησιού με βράχους, πασσάλους και κοράλλια, αλλά το θαλασσινό νερό συνεχίζει να έρχεται.
«Τελευταία, έχω δει ότι η κλιματική αλλαγή είχε σημαντικό αντίκτυπο», είπε η Μοράλες. «Τώρα η παλίρροια φτάνει σε επίπεδο που δεν έφτανε πριν και η ζέστη είναι αφόρητη».
Η αυτόνομη κυβέρνηση της Γκούνα αποφάσισε πριν από δύο δεκαετίες ότι έπρεπε να σκεφτούν να φύγουν από το νησί, αλλά εκείνη την εποχή ήταν επειδή το νησί είχε πολύ κόσμο. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επιτάχυναν αυτή τη σκέψη, είπε ο Εβέλιο Λόπεζ, ένας 61χρονος δάσκαλος στο νησί.
Σχεδιάζει να μετακομίσει με συγγενείς του στη νέα τοποθεσία στην ηπειρωτική χώρα που ανέπτυξε η κυβέρνηση με κόστος 12 εκατομμύρια δολάρια. Τα τσιμεντένια σπίτια βρίσκονται σε ένα πλέγμα από πλακόστρωτα δρομάκια λαξευμένα από την καταπράσινη τροπική ζούγκλα λίγο περισσότερο από 2 χιλιόμετρα από το λιμάνι, όπου μια βόλτα οκτώ λεπτών με βάρκα τα μεταφέρει στο Gardi Sugdub.
Το να φύγουμε από το νησί είναι «μια μεγάλη πρόκληση, γιατί περισσότερα από 200 χρόνια του πολιτισμού μας προέρχεται από τη θάλασσα, οπότε η έξοδος από αυτό το νησί σημαίνει πολλά πράγματα», είπε ο Λόπεζ. «Φεύγοντας από τη θάλασσα, τις οικονομικές δραστηριότητες που έχουμε εκεί στο νησί, και τώρα θα είμαστε σε στέρεο έδαφος, στο δάσος. Θα δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα».
Ο Στίβεν Πάτον, διευθυντής του προγράμματος φυσικής παρακολούθησης του Ινστιτούτου Smithsonian στον Παναμά, είπε ότι η επικείμενη κίνηση «είναι άμεση συνέπεια της κλιματικής αλλαγής μέσω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας».
«Τα νησιά είναι κατά μέσο όρο μόλις μισό μέτρο πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και καθώς αυτό το επίπεδο ανεβαίνει, αργά ή γρήγορα οι Gunas θα πρέπει να εγκαταλείψουν όλα τα νησιά σχεδόν σίγουρα μέχρι το τέλος του αιώνα ή νωρίτερα».
«Όλες οι ακτές του κόσμου επηρεάζονται από αυτό με διαφορετικές ταχύτητες», είπε ο Πάτον.
Οι κάτοικοι μιας μικρής παράκτιας κοινότητας στο Μεξικό μετακόμισαν στην ενδοχώρα πέρυσι αφού οι καταιγίδες συνέχισαν να τους αφαιρούν τα σπίτια. Οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να αναλάβουν δράση, από την ιταλική λιμνοθάλασσα της Βενετίας μέχρι τις παράκτιες κοινότητες της Νέας Ζηλανδίας.
Μια πρόσφατη μελέτη της Διεύθυνσης Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος του Παναμά, με την υποστήριξη πανεπιστημίων στον Παναμά και την Ισπανία, υπολόγισε ότι μέχρι το 2050, ο Παναμάς θα έχανε περίπου το 2,01% της παράκτιας επικράτειάς του λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας.
Ο Παναμάς εκτιμά ότι θα δαπανήσει περίπου 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια για τη μετεγκατάσταση των 38.000 περίπου κατοίκων που θα αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη άνοδο της στάθμης της θάλασσας, δήλωσε η Λίγκια Κάστρο, διευθύντρια κλιματικής αλλαγής για το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Στο Gardi Sugdub, οι γυναίκες που φτιάχνουν τις περίτεχνα κεντημένες μόλα που φορούσαν οι γυναίκες Guna τις κρεμούν έξω από τα σπίτια τους όταν τελειώσουν, προσπαθώντας να τραβήξουν το βλέμμα των επισκεπτών τουριστών.
Το νησί και άλλα κατά μήκος της ακτής έχουν επωφεληθεί εδώ και χρόνια από τον τουρισμό όλο το χρόνο.
Ο Μπραουσίλιο ντε λα Όσα, αναπληρωτής γραμματέας του Carti, του λιμανιού που βλέπει στον Gardi Sugdub, είπε ότι σχεδίαζε να μετακομίσει με τη γυναίκα, την κόρη, την κουνιάδα και την πεθερά του. Κάποιοι συγγενείς της συζύγου του θα μείνουν στο νησί.
Είπε ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για όσους μετακινούνται θα είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής της μετακίνησης από τη θάλασσα στην ενδοχώρα, παρόλο που η απόσταση είναι σχετικά μικρή.
«Τώρα που θα είναι στο δάσος ο τρόπος ζωής τους θα είναι διαφορετικός», είπε.
