Βρισκόμαστε στο Λινάρες, τη μικρή πόλη της Ανδαλουσίας όπου από το 1977 διεξάγεται το ομώνυμο σκακιστικό τουρνουά. Βρισκόμαστε στο 1994, όπου το τουρνουά έχει αποκτήσει ήδη ένα τεράστιο κύρος, αποκαλούμενο το «Γουίμπλεντον του σκακιού». Βρισκόμαστε στον 5ο γύρο του τουρνουά, όπου η 17χρονη Γιούντιτ Πόλγκαρ αντιμετωπίζει τον παγκόσμιο πρωταθλητή Γκάρι Κασπάροβ. Η Πόλγκαρ παίζει με τα λευκά και η παρτίδα είναι μια Σικελική Νάιντορφ (από τις αγαπημένες άμυνες του Γκάρι). Παρότι αργότερα θα αποκληθεί «η σφαγέας της Σικελικής», η Πόλγκαρ έχει χάσει τον έλεγχο της παρτίδας. Τα κομμάτια του Κασπάροβ έχουν καταλάβει ενεργητικές θέσεις και η θέση είναι έως και νικηφόρα. Όμως στην τριακοστή έκτη κίνηση ο παγκόσμιος πρωταθλητής θα πιάσει τον ίππο του στο δ7. Τον μετακινεί στο γ5, όπου τον κρατά για λίγα δευτερόλεπτα. Το πρόσωπο της Πόλγκαρ φωτίζεται, καθώς βλέπει ότι η κίνηση χάνει φορσέ διαφορά και της δίνει ακόμη και το πλεονέκτημα. Ο Κασπάροβ αφήνει για κλάσματα του δευτερολέπτου τον ίππο και αμέσως τον ξαναπιάνει, τον επαναφέρει στο δ7 και ακολούθως στο ζ8, όπου πλέον τον αφήνει κανονικά και πατάει το ρολόι. Η Πόλγκαρ κοιτάζει γύρω της, ο διαιτητής είναι αρκετά κοντά, αλλά δεν κάνει τίποτα. Συνεχίζει να παίζει, χάνει, ρωτάει τον Κασπάροβ αν όντως είχε αφήσει τον ίππο στο γ5, ο πρωταθλητής αρνείται τα πάντα.
Βίντεο: Η ισπανική τηλεόραση για το περιστατικό. Στο βίντεο φαίνεται η επίμαχη στιγμή.
Οι πρωταγωνιστές
Η Πόλγκαρ δεν έχει καν κλείσει τα 18 και είναι ένα από τα μεγάλα ανερχόμενα αστέρια του τουρνουά. Τρία χρόνια πριν έχει γίνει ο νεαρότερος άνθρωπος στον κόσμο που έχει κατακτήσει τον τίτλο του γκραν μετρ, σπάζοντας το αντίστοιχο ρεκόρ του μεγάλου Μπόμπι Φίσερ. Η Πόλγκαρ, που ως γνωστόν μαζί με τις αδερφές της Σοφία και Ζούζα, έμαθαν σκάκι μέσα από ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα εκμάθησης που δημιούργησε ο πατέρας τους Λάζλο, έδειξε από νωρίς ότι είναι μια παίκτρια πρώτης τάξης. Σνομπάροντας τα γυναικεία τουρνουά, έχει από την αρχή στόχο να κυριαρχήσει στο συνολικό σκακιστικό πεδίο. Με ατσάλινα νεύρα σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον θα αναπτύξει μια έντονη ορμή για τη νίκη. Φύσει επιθετική παίκτρια θα δώσει παρτίδες εκπληκτικής συνδυαστικής ικανότητας και ποτέ δεν θα αποφύγει τις περιπλοκές χάριν της ασφάλειας. «Ο Ταλ με φούστα», όπως την είχε αποκαλέσει ο Βασίλι Σμίσλοβ, έρχεται στο Λινάρες μετά από σημαντικές επιτυχίες (2η στη Μαδρίτη πίσω από τον Κάρποβ το 1992, 2η και αήττητη την ίδια χρόνια στο Ρεσέβσκι Μεμόριαλ στη Νέα Υόρκη, 1η σε ισοβαθμία στο Χάστινγκς το 1992-93, νίκη σε ματς επίδειξης επί του Μπόρις Σπάσκι στη Γαλλία κ.λπ.), έτοιμη να επιβεβαιώσει την φόρμα της.
Ο Κασπάροβ έρχεται στο Λινάρες για να υπερασπιστεί για τρίτη συνεχόμενη χρονιά τον τίτλο του. Νο1 στην παγκόσμια κατάταξη, παγκόσμιος πρωταθλητής και πάλι, μετά την επικράτησή του επί του Νάιτζελ Σορτ τους προηγούμενους μήνες (παρόλο που λόγω της κόντρας τους με τη ΦΙΝΤΕ που οδήγησε σε διάσπαση, το ματς δεν αναγνωρίστηκε επίσημα), ο Κασπάροβ είναι το απόλυτο φαβορί όπου κι αν συμμετέχει. Με το σύνηθές του αγριωπό βλέμμα και μια στάση σώματος που δείχνει διαρκή ετοιμότητα για καβγά ο Κασπάροβ αποτελεί διαρκές φόβητρο για τους αντιπάλους, όχι μόνο αγωνιστικά αλλά και ψυχολογικά.
Η υπόλοιπη σύνθεση του τουρνουά θα είναι παρόμοιας κλάσης. Μην ξεχνάμε ότι με μέσο όρο ΕΛΟ 2686 το Λινάρες του 1994 αποτελεί το πιο δυνατό τουρνουά έως τότε στην ιστορία του αθλήματος. Ο ενημερωμένος αναγνώστης και η φιλομαθής αναγνώστρια θα γνωρίζουν ήδη ότι εντέλει το τουρνουά το κέρδισε ο Ανατόλι Κάρποβ (επίσημος πρωταθλητής της ΦΙΝΤΕ), επιτυγχάνοντας ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της καριέρας του, αήττητος με 9 νίκες και 4 ισοπαλίες, 2,5 ολόκληρους πόντους μακριά από τους δεύτερους.
Πλάι τους συμμετέχουν ο ΒεζελίνΤοπάλοβ, ο Βλαντιμίρ Κράμνικ, ο Αλεξέι Σίροβ, ο Βισβανάθαν Ανάντ, ο Γκάτα Κάμσκι, ο Γεβγκένι Μπαρέεβ, ο Μπόρις Γκέλφαντ, ο Βασίλι Ίβαντσουκ, ο τοπικός ήρωας Μιγκέλ Ιλέσκας, ο ΤζοέλΛοτιέ -στην παρθενική του εμφάνιση σε μεγάλο τουρνουά- και ο βετεράνος Αλεξάντερ Μπελιάβσκι. Για τον καθένα από αυτόν θα μπορούσαμε να γράψουμε ολόκληρο βιβλίο, θα περιοριστώ να σημειώσω απλώς ότι για όσους και όσες ήμασταν σε ηλικία ανάγνωσης εφημερίδων στα 90’s ήταν τα διαρκώς επαναλαμβανόμενα ονόματα στις σκακιστικές στήλες.
Στην ιστορία μας ωστόσο δεν αρκεί να ξέρουμε τους ανθρώπους μπροστά στις κάμερες. Καταλυτικό ρόλο θα διαδραματίσει ο οργανωτής του τουρνουά Λουίς Ρεντέρο. Ο επιχειρηματίας, κάτοχος ξενοδοχείων και σούπερ μάρκετ, έμπορος λαδιού, εισαγωγέας-εξαγωγέας κ.λπ. έχει επενδύσει χρήματα ώστε να κάνει το Λινάρες όντως το «Γουίμπλεντον του σκακιού». Δραστήριος, έντονη προσωπικότητα, μισεί τα σκάνδαλα. Α, είναι και λίγο μισογύνης, δεν μπορεί να ξεχάσει το στραπάτσο με τη συμμετοχή της Μάγιας Τσιμπουρντανίτζε το 1988, οπότε και τερμάτισε τελευταία. Θεωρεί ότι οι γυναίκες φέρνουν κλάμα και δεν θέλει κάτι τέτοιο. Ιδανικά δεν θα ήθελε την Πόλγκαρ στο τουρνουά του, αλλά κάμφθηκε από τις πιέσεις του εγχώριου Τύπου που έβλεπαν σ’ αυτήν αυτό που όντως ήταν: μια μαχήτρια που θα πρόσθετε ένταση στο τουρνουά.
Βουβό πρόσωπο του δράματος ο Κάρλος Φαλκόν, διαιτητής από τη Βαρκελώνη, που παρέμεινε σιωπηλός καθόλη τη διάρκεια του συμβάντος. 30 χρόνια μετά, στο πλαίσιο των βιογραφικών συνεντεύξεων που κάνει στο κανάλι του στο Youtubeο Ιλία Λεβιτόφ, ο Κάρποβ χύνει με επιδεξιότητα το δηλητήριό του για το συμβάν, σχολιάζοντας ότι ο Φαλκόν ουσιαστικά υπήρξε επιλογή του Κασπάροβ.
Βίντεο: Ο Κάρποβ σε συνέντευξή του στον Λεβιτόφ σχολιάζει το περιστατικό. Από το 26ο λεπτό περίπου και εξής.
Η διαλεύκανση του εγκλήματος
Ο Dirk Janten Geuzendam στο βιβλίο του για το τουρνουά τουΛινάρες (Linares! Linares! A Journey into the Heart of Chess, New in Chess 2001) θα αφιερώσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στο περιστατικό, εστιάζοντας στον τρόπο που το βίωσε η Γιούντιτ. Είδαμε ήδη πως αρχικά η Πόλγκαρ εξεπλάγη, κοίταξε τριγύρω της και αναζήτησε μια εκ των έξω επιβεβαίωση αυτού που είχε δει. Δεν την βρήκε και ενστικτωδώς συνέχισε να παίζει, βέβαιη ότι σε περίπτωση που σταματούσε τα ρολόγια και ζητούσε την παρέμβαση του διαιτητή δεν θα γινόταν πιστευτή. Σε περίπτωση που γινόταν αυτό θα υπόκειτο, υπενθυμίζει ο Κάρποβ, και σε δίλεπτη ποινή. Έχοντας ήδη μόλις 4 λεπτά για τις υπόλοιπες 4 κινήσεις πριν από την τεσσαρακοστή αποφάσισε να μην το ρισκάρει.
Την επόμενη μέρα, ακόμα πεπεισμένη ότι κάτι δεν πάει καλά, η Γιούντιτ συζήτησε το θέμα με την αδερφή της Σοφία, που μόλις είχε φτάσει στο Λινάρες. Η Σοφία την πίστεψε και της είπε να ξαναρωτήσει τον Κασπάροβ. Η πίστη της Πόλγκαρ στην εύρεση του δίκιου της δεν ήταν μεγάλη. Έβλεπε ότι οι υπόλοιποι γκραν μετρ δεν ήταν και πολύ πρόθυμοι να τα βάλουν με τον Κασπάροβ, όσο για τον διαιτητή, αυτός είχε ήδη τοποθετηθεί διά της απάθειάς του.
Αυτό που έμελλε να ξετυλίξει το νήμα του μύθου, ήταν η σκέψη της Πόλγκαρ να απευθυνθεί στο τηλεοπτικό συνεργείο που την ημέρα της παρτίδας έπαιρνε πλάνα από την παρτίδα. Το συνεργείο όμως είχε φύγει και βρισκόταν πλέον στη Μαδρίτη. Η χώρα ήταν ανάστατη από απεργίες, οι δρόμοι κλειστοί. Δυο παράλληλες ιστορίες, δύο παράλληλοι κόσμοι. Το θέμα άρχιζε να κυριαρχεί ανάμεσα στους θαμώνες του ξενοδοχείου Anibal που φιλοξενούσε τη διοργάνωση. Η περιέργεια που άλλοτε σκότωσε τη γάτα, έγινε ο μοχλός πίεσης προς τον Ρεντέρο να βρει την κόπια και να προβάλει τα επίμαχα καρέ. Μόνο ο Γεβγκένι Μπαρέεβ κρατούσε μια στυγνά πραγματιστική στάση: «Αν δεν αλλάζει το αποτέλεσμα, ποιο το νόημα;».
Ενώ ένα αυτοκίνητο μεταφέρει επιτέλους την κόπια από τη Μαδρίτη στο Λινάρες, ο Ρεντέρο με επιστολή ανακοινώνει ότι το τουρνουά αρνείται να κάνει επίσημη προβολή της κόπιας, αναγνωρίζοντας την αξία, την τιμή και την υπόληψη του Κασπάροβ. Απαγόρευσε κάτι και θα γίνει αμέσως ακόμα πιο ποθητό. Το βίντεο προβλήθηκε τελικά σε ένα ασφυκτικά γεμάτο δωμάτιο, παρουσία και του ίδιου του διαιτητή. «Σε σλόου μόσιον», θα παραδεχθεί τελικά, «είναι ξεκάθαρο ότι ο Κασπάροβ αφήνει τον ίππο στο γ5, αλλά σε κανονικό χρόνο πώς θα μπορούσα να το δω;».
Τελευταία μέρα παραμονής στο ξενοδοχείο, μετά από ένα καταστρεπτικό τουρνουά -πώς να συγκεντρωθείς μετά από όλα αυτά;- μια 17χρονη τρέχει στο λόμπι και προλαβαίνει τον παγκόσμιο πρωταθλητή. «Πώς μου το έκανες αυτό;», του φωνάζει. Η απάντηση ήταν εύγλωττη: για τα τρία επόμενα χρόνια ο Γκάρι Κασπάροβ δεν απηύθυνε στη Γιούντιτ Πόλγκαρ ούτε λέξη.
