Μια από τις καλύτερες τηλεοπτικές σειρές στα χρονικά της παγκόσμιας τηλεόρασης -όχι μόνο της βρετανικής-, η «Μαύρη Οχιά» (Blackadder) παρουσιάζεται στις 16 Ιουνίου του 1983 -πριν από 41 χρόνια- για πρώτη φορά στο βρετανικό κοινό.
Σε μια Μεγάλη Βρετανία η οποία τότε διαλυόταν από τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον νεοφιλελευθερισμό, μερικά -άγνωστα τότε- τσογλάνια που έμελλε να γίνουν η αφρόκρεμα της βρετανικής κωμωδίας στα χνάρια που χάραξαν οι Monty Python, γράφουν το σενάριο και πρωταγωνιστούν σε μια σειρά που χλευάζει διαχρονικά τη βρετανική αυτοκρατορία, τη βρετανική ιστορία, τους ίδιους τους Βρετανούς και φυσικά, τον νεοφιλελευθερισμό και τους ανθρωπότυπους που αυτός προβάλλει ως κυρίαρχους με αφόρητα εξαναγκαστικό τρόπο.
Ο Ρόουαν Άτκινσον (Rowan Atkinson), ο Στίβεν Φράι (Stephen Fry), ο Χιου Λόρι (Hugh Laurie) και φυσικά, ο Σερ Τόνι Ρόμπινσον (Sir Tony Robinson) αποτελούν τη θρυλική τετράδα των πρωταγωνιστών που για τέσσερις σεζόν καταπιάνονται με τη βρετανική ιστορία και της αλλάζουν κυριολεκτικά τα φώτα.
Κατά τη διάρκεια της σειράς θα παρελάσουν ψωροφαντασμένοι αριστοκράτες, υστερικές βασίλισσες και ανόητοι πρίγκιπες που συμπεριφέρονται σαν κακομαθημένα παιδιά, ακατέργαστοι και αβαθείς νεόπλουτοι με χονδροειδέστατους τρόπους, διεφθαρμένοι κληρικοί και πολιτικοί, αλαφροΐσκιωτοι και γκροτέσκοι καλλιτέχνες, άχρηστοι και ανίκανοι στρατηγοί που βρέθηκαν στα ηνία ενός από τους πιο αιματηρούς πολέμους στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Μόνο οι κεντρικοί χαρακτήρες παραμένουν ίδιοι και απαράλλαχτοι, ο Edmund Blackadder και ο πιστός του υπηρέτης, ο Baldrick. Ένας αριβίστας που προσπαθεί μετά μανίας να ανέβει όσο πιο γρήγορα γίνεται τους αναβαθμούς της καλής κοινωνίας ή απλά να τη βολέψει, να γλυτώσει το τομάρι του. Και παρά τα «πονηρά σχέδια» και τις ραδιουργίες που κατά καιρούς ενορχηστρώνει μαζί με τον αφελή Baldrick, όχι μόνο δεν καταφέρνει ποτέ να επιτύχει τους σκοπούς του, αλλά βρίσκεται πάντα σε πολύ πιο δυσμενή θέση από ότι ήταν πριν.
Οι συνεχείς αποτυχίες του νεοφιλελεύθερου προτύπου που με μνημειώδες ταλέντο ενσάρκωσε ο Atkinson, και φυσικά, η οξεία κριτική που έκανε η σειρά στη βρετανική πολιτική μέσα από αλληγορικά αστεία και σκετσάκια, οδήγησε τη σειρά να μπει ευθύς εξαρχής στο μάτι των Τόρηδων.
Οι Συντηρητικοί το φυσούσαν και δεν κρύωνε που μια τέτοια σειρά παιζόταν στο BBC -που τότε ήταν ακόμα ανοιχτό σε νέες προτάσεις και έργα με πιο πολιτικά συμφραζόμενα- και μάλιστα είχε τεράστια απήχηση τόσο στο βρετανικό κοινό όσο και στο εξωτερικό. Αν και βρετανικά συγκρατημένοι, οι κριτικές τους ήταν δριμύτατες.
«Μια συμμορία αριστεριστών διακορεύει τη βρετανική ιστορία, τη βρετανική υπερηφάνεια» και άλλες τέτοιες σαχλαμάρες γράφονται και λέγονται διαρκώς στον δεξιό Τύπο από τότε μέχρι και σήμερα αναφορικά με τη σειρά.
Αλλά οι συντελεστές της σειράς τον χαβά τους. Τους κριτίκαρε μια δεξιά φυλλάδα για τη γελοία απεικόνιση της Βασίλισσας Ελισάβετ, εκείνοι θα γελοιοποιούσαν ακόμα περισσότερο τον Αντιβασιλέα Πρίγκιπα Γεώργιο και ας τους κατηγορούσαν για «έλλειψη πατριωτισμού». Τους κρατούσε μούτρα ένας πολιτικός γιατί κορόιδεψαν το βρετανικό εκλογικό σύστημα, θα τίναζαν στον αέρα όλο το «έπος» του «Μεγάλου Πολέμου» μαζί με όλους τους «ήρωες» πρωτεργάτες του. Και μάλιστα σε μια γλώσσα που αποτελεί υπόδειγμα υψηλής ευφυΐας και μόρφωσης, με το ένα αστείο να είναι πιο οξυδερκές, έξυπνο και σπαρταριστό από το άλλο. Ας μην ξεχνάμε, οι περισσότεροι συντελεστές της σειράς ήταν κάτι καλόπαιδα απόφοιτοι του Eton, της Οξφόρδης και του Cambridge.
Εκτός της υψηλής ποιότητας χιούμορ που εμπότιζε όλη τη σειρά, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε το -εξίσου θρυλικά- δραματικό τέλος της. Ένα πραγματικό σοκ για τους θεατές που είχαν συνηθίσει σε προηγούμενα πιο ανάλαφρα και λίγο γκροτέσκα τέλη των προηγούμενων σεζόν.
Και αυτό γιατί η τέταρτη σεζόν, το «Blackadder goes Forth», τα επεισόδια τα οποία μισήθηκαν ένα προς ένα από τη βρετανική δεξιά και τους εθνικιστές επειδή έδειχναν μια άλλη οπτική του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, την οπτική των στρατιωτών που ήταν χωμένοι βαθιά μέσα στα χαρακώματα και λειτουργούσαν μόνο σαν τροφή για τα κανόνια της βρετανικής αυτοκρατορίας, είναι η πιο πολιτική από όλες τις προηγούμενες σεζόν.
Είναι πραγματικά άξιο απορίας το πώς κατάφεραν να τη βγάλουν στον αέρα. Πέρασαν 41 ολόκληρα χρόνια και σπάνια κάποιοι άλλοι καλλιτέχνες τόλμησαν ξανά να καταπιαστούν με τον Α’ΠΠ με έναν τόσο κριτικό τρόπο.
Στο τελευταίο επεισόδιο έχει αποφασιστεί πλέον ότι το στράτευμα θα ανέβει πάνω από τα χαρακώματα, θα διαβεί το No Man’s Land και θα δώσει την τελική του μάχη. Ο Captain Blackadder (που ενσαρκώνει ο Atkinson) προσπαθεί να το παίξει τρελός ώστε να καταφέρει να γλυτώσει από τη σφαγή που πρόκειται να έρθει, αλλά αποτυγχάνει παταγωδώς.
Οι τελευταίες σκηνές είναι άβολα αστείες, πραγματικά δύσκολες να τις αντιμετωπίσεις ως θεατής. Πλέον τα αστεία δεν απευθύνονται σε εμάς, στο κοινό, αλλά είναι οι προσωπικές στιγμές των κεντρικών χαρακτήρων. Είναι τα καλαμπούρια που λένε μεταξύ τους οι στρατιώτες όχι για να περάσουν καλά, αλλά για να ανεβάσουν το ηθικό ο ένας στον άλλον πριν από την επικείμενη μάχη.
Πώς μπορείς να γελάσεις πραγματικά με εκείνους που σε λίγο θα είναι νεκροί;
Οι σφυρίχτρες ηχούν και οι στρατιώτες λαμβάνουν ο καθένας τις θέσεις τους. Τότε ο στρατιώτης Baldrick λέει στον Captain Blackadder:
-Έχω ένα πονηρό σχέδιο (a cunning plan), κύριε.
-Ο,τιδήποτε και αν είναι, σίγουρα θα είναι πιο πονηρό από το δικό μου να παραστήσω τον τρελό. Ποιος θα πρόσεχε ακόμα έναν τρελό σε αυτό το μέρος;
(Εν’, δυό, τρία, ΜΑΡΣ!)
-Καλή τύχη σε όλους.
Σε ένα ασφυκτικά μικρό σκηνικό γεμάτο συρματοπλέγματα και καπνούς, οι στρατιώτες ανεβαίνουν στο πεδίο της μάχης. Και πεθαίνουν.
Το No Man’s Land ξεθωριάζει και μετατρέπεται σε ένα λιβάδι γεμάτο κατακόκκινες παπαρούνες, το λουλούδι που αποτελεί το αιώνιο σύμβολο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Και έτσι, η «Μαύρη Οχιά» πήγε (και έπεσε) στο μέτωπο.
