Νέα στοιχεία έρχονται στο φως, σχετικά με το ανατριχιαστικό βίντεο που βγήκε στη δημοσιότητα το καλοκαίρι του 2023, το οποίο κατέγραφε την απαγωγή αιτούντων άσυλο από μασκοφόρους άντρες στην Κω, με τους πρόσφυγες να βρίσκονται δεμένοι στο πίσω μέρος ενός βαν.
Τότε, η αυθεντικότητα του βίντεο αμφισβητήθηκε από τον δήμαρχο του νησιού, Θεοδόση Νικηταρά, ο οποίος κατέθεσε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση κατά της ΜΚΟ που το δημοσίευσε.
Τώρα, νέα έγγραφα που ελήφθησαν από τον Οργανισμό Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) επιβεβαιώνουν το περιστατικό και αποδίδουν την ευθύνη σε άτομα που περιγράφει ότι «πιθανόν να συνεργάζονται» με τις ελληνικές αρχές.
Το βίντεο, διάρκειας 44 δευτερολέπτων, δημοσιεύτηκε από τη ΜΚΟ Aegean Boat Report στις 26 Ιουνίου του 2023, την ίδια μέρα που συνέβη το περιστατικό. Από τότε, το βίντεο το έχουν δει περισσότερα από 660.000 άτομα στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X.
Η συγκεκριμένη ΜΚΟ, η οποία αναφέρει τακτικά καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, είπε ότι έλαβε το βίντεο από άτομο που βρισκόταν μέσα στο βαν. Ανάμεσα στα 14 άτομα που φαίνονται να κρατούνται, βρισκόταν και ένα παιδί, ενώ πολλοί από αυτούς ήταν Παλαιστίνιοι που έφτασαν ως αιτούντες άσυλο, από την Τουρκία.
Σε Έκθεση Σοβαρών Περιστατικών που χειρίστηκε το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, το οποίο ασχολείται με φερόμενες παραβιάσεις δικαιωμάτων στις δραστηριότητες του Οργανισμού, το γραφείο αναφέρει ότι οι μασκοφόροι άνδρες – οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι ήταν αστυνομικοί– πλησίασαν μια ομάδα ανθρώπων, υποσχόμενοι να τους μεταφέρουν σε κέντρο φιλοξενίας.
*Trigger Warning: degrading and hostile treatment*
— Choose Love (@chooselove) June 29, 2023
We are horrified to see this horrific, cruel and inhumane video.
This awful video shows the appalling treatment of 14 asylum seekers, who are tied up in the back of a van, with their eyes covered by tape. pic.twitter.com/wsK8sqywFy
Αντ’ αυτού, οι αιτούντες άσυλο υποβλήθηκαν σε σωματικό έλεγχο και στοιβάχτηκαν στο πίσω μέρος ενός φορτηγού. Όλοι –εκτός από τη γυναίκα που τράβηξε το βίντεο με το κινητό της και το παιδί– ήταν δεμένοι με καλώδια και δεμένα μάτια. Σε αρκετούς από τους άντρες φαίνεται να τους είχαν δέσει τα μάτια με κολλητική ταινία.
Σύμφωνα με το Al Jazeera, η έκθεση αναφέρει λεπτομερώς πώς η γυναίκα δέχτηκε χαστούκια από τους μασκοφόρους, μετά την καταγραφή της σκηνής. Οι άντρες κατέστρεψαν το κινητό της τηλέφωνο όταν είδαν ότι το βίντεό της είχε αναρτηθεί στο διαδίκτυο, όπου ήδη το είχαν αναδημοσιεύσει άλλοι χρήστες. Οι αιτούντες άσυλο δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν ούτε την τουαλέτα κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας τους και πέρασαν 16 ώρες στο βαν, προτού απελευθερωθούν από τους μασκοφόρους. Στη συνέχεια, οι πρόσφυγες συνελήφθησαν από την ελληνική αστυνομία, συνοδευόμενη από περιπολικό της Frontex.
Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το βίντεο που έκανε τον γύρω του κόσμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απεικόνιζε τους ίδιους ανθρώπους που είχε βρει η Frontex, υπογραμμίζοντας ότι αξιωματικός της Frontex αντιλήφθηκε ορατά σημάδια στους καρπούς των κρατουμένων, τα οποία επιβεβαίωναν ότι ήταν δεμένοι με καλώδια.
«Κανένα περιστατικό με υπηκόους τρίτων χωρών δεν καταγράφηκε [εκείνη την ημερομηνία] στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Κω», ανέφερε η Ελληνική Ακτοφυλακή στο Al Jazeera, χωρίς να σχολιάσει περαιτέρω. Το γραφείο του δημάρχου της Κω ανέφερε στο καταριανό μέσο ενημέρωσης ότι η υπόθεση κατά της Aegean Boat Report βρίσκεται πλέον στο στάδιο της προανάκρισης.
«Πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο δήμαρχος της Κω έχει πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει στο νησί του και ότι σκόπιμα προσπάθησε να το συγκαλύψει, επιτιθέμενος στην οργάνωση που δημοσίευσε το βίντεο», ανέφερε από μεριάς της η Aegean Boat Report στα τέλη Μαΐου, στην ιστοσελίδα της.
Σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την υπόθεση, τα οποία επικαλείται το Al Jazeera, οι συγκεκριμένοι κρατούμενοι έλαβαν έκτοτε καθεστώς ασύλου και κάποιοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.
Ο Τόμι Όλσεν, ιδρυτής της Aegean Boat Report, που εδρεύει στη Νορβηγία, βρίσκεται εδώ και καιρό στο στόχαστρο των ελληνικών αρχών, αναφέρει το ειδησεογραφικό δίκτυο, με την εισαγγελία να εκδίδει τον περασμένο μήνα εθνικό ένταλμα σύλληψης -το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία μετατροπής σε διεθνές– βάσει μιας αστυνομικής έρευνας του 2021 που ισχυριζόταν ότι ο Όλσεν ήταν μέλος μιας «εγκληματικής οργάνωσης» που διευκόλυνε την είσοδο προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα.
Τα έγγραφα που έδωσε στη δημοσιότητα η Frontex κατόπιν αιτημάτων, περιλαμβάνουν 19 Αναφορές Σοβαρών Συμβάντων που διερευνήθηκαν από το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.
Τα συμπεράσματα του οργανισμού παρουσιάζουν μια σειρά από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, που κυμαίνονται από άτομα που «κακομεταχειρίζονται, υποβάλλονται σε κλοπή των περιουσιακών τους στοιχείων και τελικά απωθούνται» στην Τουρκία, έως και κατηγορίες ότι «μεταφέρθηκαν από τα ελληνικά στα τουρκικά χωρικά ύδατα και εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα από το Λιμενικό Σώμα της Ελληνικής Ακτοφυλακής».
Ένα κοινό μοτίβο είναι η εμπλοκή «μασκοφόρων» χωρίς διακριτικά και η «γενική απροθυμία» των ελληνικών αρχών να δώσουν συνέχεια σε καταγγελίες και να διεξάγουν ενδελεχείς και ανεξάρτητες έρευνες.
Στην απάντησή του στο Al Jazeera, η Ελληνική Ακτοφυλακή απέρριψε τα συμπεράσματα της Frontex, σημειώνοντας ότι οι επαναπροωθήσεις «δεν αποτελούν μέρος των επιχειρησιακών πρακτικών [του οργανισμού]».
