Ο νέος Πατριάρχης Βουλγαρίας Δανιήλ (από Βιδινίου), ο οποίος, μετά την εκλογή του στις 30 Ιουνίου, διαδέχθηκε τον Πατριάρχη Νεόφυτο, εκδημήσαντα τον Μάρτιο, θεωρούνταν ως ο πλέον φιλορώσος από τους υποψηφίους, επιβεβαιώνοντας έτσι μια παραδοσιακή στάση της Βουλγαρικής Εκκλησίας, που είναι πολύ κοντά στο Πατριαρχείο Μόσχας. Στον δεύτερο γύρο της εκλογής, ο Δανιήλ έλαβε 69 ψήφους μεταξύ των 138 κληρικών και λαϊκών εκλογέων που ήταν παρόντες (κανονικό σύνολο: 140) και επεκράτησε οριακά έναντι του Γρηγορίου Βράτσης που θεωρείτο ουδέτερος και συγκριτικά πιο κοντά στις ευαισθησίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και έλαβε τελικά 66 ψήφους.
Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας γενικότερα δεν χαρακτηρίζεται από συστηματικό σχολιασμό των πολιτικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Ωστόσο, ο προηγούμενος Πατριάρχης Νεόφυτος είχε κάνει έκκληση για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ ο Δανιήλ ως μητροπολίτης Βιδινίου είχε περισσότερο ασκήσει κριτική στη δυτική ανάμιξη στο Μαϊντάν το 2014 και στην ανατροπή της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Ουκρανίας μέσω πραξικοπήματος. Είχε αποδοκιμάσει εξαρχής τις ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουκρανία το 2018, με τις οποίες συνεπάγη η αυτοκέφαλη Εκκλησία υπό τον Επιφάνιο (Ντουμένκο). Είχε επιμείνει στο κριτήριο της αποστολικής διαδοχής, βάσει του οποίου προέκρινε ως κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία αυτήν υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο και όχι την υπό τον Επιφάνιο «εκκλησία-ομπρέλα», όπως τη χαρακτήρισε. Ταυτοχρόνως, τόνισε ότι υπάρχουν ελληνόφωνες Εκκλησίες που εμμένουν στην αναγνώριση μόνο της Εκκλησίας υπό τον Ονούφριο ως κανονικής, όπως τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, αλλά και η Εκκλησία της Αλβανίας, οπότε η επιμονή στην αναγνώριση μόνο της Εκκλησίας υπό τον Ονούφριο δεν φέρνει τη Βουλγαρική Εκκλησία σε αντίθεση γενικά με τον ελληνικό και ελληνόφωνο κόσμο. Εν προκειμένω, ο Δανιήλ τονίζει ιδιαιτέρως το παράδειγμα του Αναστασίου Αλβανίας υπέρ της εκκλησιαστικής ενότητας και ειρήνης.
Για τον Δανιήλ σημασία έχει η εκκλησιαστική ειρήνη που βασίζεται στην κανονικότητα και στο ορθό δόγμα. Είχε επίσης επιστήσει την προσοχή στις διώξεις που υφίσταται από το ουκρανικό καθεστώς η Εκκλησία της Ουκρανίας υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο (η οποία είναι και η μόνη που αναγνωρίζεται από το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνωρίζει την Εκκλησία υπό τον Επιφάνιο). Είχε μάλιστα τονίσει ότι επαναλαμβάνονται οι πρωτοχριστιανικοί διωγμοί εναντίον της Ουκρανικής Εκκλησίας υπό τον Ονούφριο και για αυτό θα είναι πλούσια τα δώρα του Αγίου Πνεύματος, καθώς σε περιόδους διωγμών είναι σημαντικότερη η αφοσίωση στην ορθή πίστη και κανονικότητα. Μάλιστα ο Δανιήλ έχει παρομοιάσει την εργαλειοποίηση σχισματικών στην Ουκρανία με παρόμοιες εργαλειοποιήσεις τόσο κατά την περίοδο της Εικονομαχίας στο Βυζάντιο από τους εικονομάχους αυτοκράτορες, όσο και κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, όπου το αθεϊστικό καθεστώς ευνοούσε νεοπαγείς εκκλησιαστικές κοινότητες, που υπηρετούσαν την πολιτική του, ενάντια στην κανονική Εκκλησία.
Τον Νοέμβριο του 2022, ο τότε μητροπολίτης Βιδινίου Δανιήλ είχε δώσει οδηγίες στους πρεσβυτέρους του, επικρίνοντας την τάση τους να «διασπείρουν μίσος εναντίον ενός μόνο από τους εμπολέμους, ο οποίος ορίστηκε ως ο μοναδικός και απροκλήτως επιτιθέμενος». Με αυτόν τον τρόπο, άσκησε κριτική στη θεωρούμενη από αυτόν ως δυτική υποκρισία, ενώ κατήγγειλε το κλισέ του κυρίαρχου δυτικού λόγου περί «απρόκλητης» ρωσικής επίθεσης, το οποίο βεβαίως παραγράφει την κατάσταση στην Ουκρανία μεταξύ των ετών 2014 και 2022 και την ύπαρξη πάνω από 10.000 νεκρών. Ο Δανιήλ περαιτέρω έχει επικρίνει τις βουλγαρικές αρχές για την απέλαση, τον Σεπτέμβριο του 2023, του προϊσταμένου της Ρωσικής Εκκλησίας στη Σόφια και δύο Λευκορώσων ιερέων.
Ο Δανιήλ, κατά κόσμον Atanas Trendafilov Nikolov, γεννηθείς στο Σμόλιαν της Ροδόπης, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα, έχει σπουδάσει αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αγίου Κλήμεντος στη Σόφια, αλλά μεταπήδησε στη Θεολογική Σχολή από όπου και απεφοίτησε το 2002, ενώ προηγουμένως είχε χειροτονηθεί. Από το 2011 είχε υπηρετήσει ως εφημέριος του Μητροπολίτη ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλίας Ιωσήφ, έως το 2018, οπότε εξελέγη Μητροπολίτης Βιδινίου.
Ως προς την εκλογή του Δανιήλ, αποφασιστικό ρόλο φαίνεται ότι έπαιξε η μεταφορά ψήφων από τον μητροπολίτη Γαβριήλ του Λόβετς, με τον οποίο μοιράζονται κοινές εκκλησιολογικές απόψεις για τη μη ύπαρξη διορθόδοξου πρωτείου, αλλά εντέλει, ενδεχομένως, η πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Σόφια να έδρασε αρνητικά για την υποψηφιότητα του Γρηγορίου Βράτσης, κατά μία ερμηνεία. Υπενθυμίζεται ότι ο υποψήφιος για τον πατριαρχικό θρόνο Γρηγόριος Βράτσης, λειτουργούσε ως τοποτηρητής του θρόνου μέχρι τις εκλογές, και υπό αυτήν την ιδιότητα του τοποτηρητή προσκάλεσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο να παραστεί στην εκλογή και την ενθρόνιση του νέου Πατριάρχη Βουλγαρίας. Φαίνεται πως το γεγονός ότι δόθηκε η εντύπωση ότι ο Γρηγόριος Βράτσης ήταν ο εκλεκτός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μπορεί να έδρασε αρνητικά για την υποψηφιότητά του, καθώς αφύπνισε τη δυσπιστία της Βουλγαρικής Εκκλησίας προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο με το οποίο, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά τον λόγο του στην ενθρόνιση του Δανιήλ έχει υπάρξει στο παρελθόν σχέση «συγκρουσιακή και οδυνηρά».
Στη Βουλγαρική Εκκλησία ο Πατριάρχης είναι περισσότερο ένας προεδρεύων της Συνόδου και δεν διαθέτει κάποιο είδος απόλυτης εξουσίας εφ’ όλης της Εκκλησίας, όπως συμβαίνει σε άλλα Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Πρόκειται περισσότερο για ένα είδος εκπροσώπου της Εκκλησίας και υπό αυτήν την έννοια θεωρήθηκε ως σημαντική η διατήρηση της στενής σχέσης με την Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία ήδη υπάρχει. Η υπερβολική σπουδή να παρουσιαστεί ως «φαβορί» προεκλογικώς ο Γρηγόριος Βράτσης φαίνεται εκ του αποτελέσματος ότι ευνόησε τον Δανιήλ που θεωρείτο, με κοσμικά κριτήρια, ως «αουτσάιντερ». Σημασία είχε επίσης, καθώς φαίνεται, το γεγονός ότι ο Δανιήλ θεωρείται ως ένα ηθικό, ενάρετο και ευσεβές πρόσωπο, που έχει ζωντανή μοναστική εμπειρία και αρετές, όπως ταπεινοφροσύνη και σταθερότητα στην πίστη, σύμφωνα με παραδοσιακά κριτήρια.
Επίσης χαρακτηριστικές είναι οι αντιδράσεις μετά την εκλογή του Δανιήλ. Οι πλέον δυτικόφιλοι στη βουλγαρική κοινωνία εξέφρασαν την αποδοκιμασία τους για το αποτέλεσμα και ενίοτε την επιθυμία τους να μεταφερθούν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Χαρακτηριστικές είναι, εξ αντιθέτου ασφαλώς, οι δηλώσεις του Κοσταντίν Κονσταντίνοφ, επικεφαλής του εθνικιστικού κόμματος Αναγέννηση (Възраждане, Vazrazhdane) σχετικά με τις αντιδράσεις στην εκλογή του Δανιήλ. Ο Κοσταντίνοφ έθιξε σε συνέντευξή του το γεγονός ότι αμέσως μετά την εκλογή του νέου Πατριάρχη υπήρξε μια έντονη ρωσοφοβία από ανθρώπους, οι οποίοι «ουδέποτε είχαν εξομολογηθεί, ουδέποτε είχαν κοινωνήσει», δεν ήξεραν στοιχειώδη πράγματα για τη λειτουργική ζωή, ενώ τώρα δήλωσαν εμφατικά ότι θα φύγουν από μια Εκκλησία «της οποίας το κατώφλι δεν είχαν περάσει ποτέ». Στη συνέντευξή του, πάντως, ο Κοσταντίνοφ θυμίζει στο βουλγαρικό κοινό ως απευκταία τα χρόνια της υπαγωγής του στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τονίζει τη σημασία που έχει η βουλγαρική εκκλησιαστική ανεξαρτησία, την οποία θα υπηρετήσει κατ’ αυτόν ο νέος Πατριάρχης Δανιήλ. Ο Κοσταντίνοφ ονόμασε την εκλογή του Πατριάρχη Δανιήλ ως «δεύτερη βουλγαρική Ανάσταση» και έγραψε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι το κοσμικό κράτος πρέπει να λάβει μαθήματα από τη Βουλγαρική Εκκλησία.
Παρόμοιες δηλώσεις δείχνουν βεβαίως ότι υπάρχει ένας διχασμός στη βουλγαρική κοινωνία, όπου η μεν κοσμική πολιτεία ακολουθεί τη νατοϊκή πολιτική, ενώ η Εκκλησία παραμένει εδραιωμένη, καθώς φαίνεται, στην παραδοσιακή φιλία με τη Ρωσία και στη δυσπιστία της προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, σε σημείο να ανατρέπεται η υπεροχή του υποψηφίου (Γρηγόριος Βράτσης), που είχε θεωρηθεί ως εκλεκτός του Φαναρίου.
Σφραγίδα του νέου Πατριάρχη Δανιήλ είναι περισσότερο αφενός η ενότητα της Εκκλησίας και αφετέρου η αγνότητα της πίστεως. Σύμφωνα με δηλώσεις του: «Να παραμείνουμε ορθόδοξοι, είναι μεγάλο δώρο που γεννηθήκαμε σε ορθόδοξη χώρα. Οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν, για να υπερασπιστούν την αγνότητα της Ορθόδοξης πίστης. Πόσους μάρτυρες για την πίστη και πόσους αγίους έχει δώσει ο λαός μας στις πόλεις και στα χωριά και τις Κυριακές ακούμε την καμπάνα να χτυπάει και εκεί μας περιμένουν!».
