Κατατέθηκε στη Βουλή το βράδυ της Παρασκευής 19 Ιουλίου το νομοσχέδιο της κυβέρνησης που αφορά την Απεξάρτηση και την Ψυχική Υγεία. Το νομοσχέδιο εισάγεται σήμερα Τρίτη 23 Ιουλίου στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και ο προγραμματισμός θέλει να εισάγεται τη Δευτέρα 29 Ιουλίου για συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής. Το νομοσχέδιο που επισήμως τιτλοφορείται «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» ακολουθεί τις «βέλτιστες πρακτικές» και τις «υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ψυχικής υγείας», ενώ όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική του έκθεση «καλείται να ολοκληρώσει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας, η οποία ξεκίνησε με τον ν. 2716/1999», και «παραμένει έκτοτε σε εκκρεμότητα».
Η πιστή τήρηση των υποδείξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι αρκετή για να μας κάνει να αντιληφθούμε το νεοφιλελεύθερο πνεύμα που συγκροτεί τον ιδεολογικό πυρήνα του νομοσχεδίου και διαπερνά όλες τις επιμέρους τροποποιήσεις του. Άλλωστε στη σχετική έκθεση που το συνοδεύει δεν κρύβονται οι απώτεροι σκοποί του για επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στους τομείς της Ψυχικής Υγείας και της Απεξάρτησης, καθώς αναφέρεται πως ένα από τα προβλήματα που εντόπισε και προσπαθεί να λύσει το νομοσχέδιο είναι πως «οι Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του ιδιωτικού τομέα δεν διασυνδέονται με τις υπηρεσίες του δημοσίου τομέα με αποτέλεσμα να μην καλύπτουν ολιστικά τις ανάγκες των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας».
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο
Αυτά που πρακτικά θα αλλάξει το νομοσχέδιο, είναι η κατάργηση 2 εκ των 3 εναπομεινάντων Ειδικών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων (ΨΝΑ και ΨΝΘ) που αφήνει ακόμα περισσότερο χώρο στους ιδιωτικούς ομίλους. Συγκεκριμένα προβλέπει τη δημιουργία Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας με ταυτόχρονη κατάργηση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ΨΝΑ-Δαφνί και ΨΝ Θεσσαλονίκης που θα συνοδευτεί από μία διοικητική αναδιάταξη των Yπηρεσιών Ψυχικής Υγείας η οποία ανοίγει τον δρόμο στις Ιδιωτικές Δομές Κερδοσκοπικού και μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ΑΜΚΕ) οι οποίες εντάσσονται στο Δίκτυο όπως επίσης οι ιδιώτες γιατροί.
Ταυτόχρονα παύει να έχει δωρεάν και δημόσια χαρακτήρα η πρόληψη και η απεξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες και αλκοόλ, καταργώντας τους εγκεκριμένους φορείς πρόληψης και θεραπείας (ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ, ΙΑΝΟΣ, Διάπλους κ.λπ.) οι οποίοι συνενώνονται σε έναν Οργανισμό, τον ΕΟΠΑΕ, ο οποίος θα αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και θα λειτουργεί με όρους οικονομικής αυτοτέλειας. Την ίδια στιγμή το νομοσχέδιο προβλέπει γενναία χρηματοδότηση με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης των ΜΚΟ, ΑΜΚΕ και των επιχειρηματικών συμφερόντων για τη δημιουργία δομών και προγραμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι Υπηρεσίες Απεξάρτησης αποσπώνται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, χάνουν τον Δημόσιο χαρακτήρα τους ενώ αξίζει να τονιστεί πως ο ΕΟΠΑΕ θα διοικείται από ΔΣ που θα ορίζει η κυβέρνηση, θα έχει την «ευελιξία» που έχουν τα ΝΠΙΔ, σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο, σε επίπεδο συμβάσεων και συνεργασίας με άλλους ιδιωτικούς φορείς και την ευελιξία να προσλαμβάνει προσωπικό με σχέσεις εργασίας διαφορετικές από αυτές του ΕΣΥ.
Το Εθνικό Συμβούλιο κατά των ναρκωτικών τονίζει πως το νομοσχέδιο «διαλύει τη φιλοσοφία των ‘στεγνών’ θεραπευτικών προγραμμάτων, διαχέοντάς τα πλάι στη μείωση βλάβης και στα προγράμματα υποκατάστασης, ενισχύοντας τα τελευταία. Καταργεί τα δημόσια προγράμματα απεξάρτησης του ΕΣΥ, με τη λειτουργία τους πλέον να υπαγορεύεται από όρους «κόστους-οφέλους», οδηγώντας τελικά σε εμπορευματοποίηση υπηρεσιών. Νομιμοποιεί κάθε μορφή ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε πρόληψη-θεραπεία-κοινωνική επανένταξη, δίνοντας στους ιδιώτες προκλητικά προνόμια και κρατική χρηματοδότηση. Αφήνει μετέωρο το μέλλον των 75 Κέντρων Πρόληψης, το πλαίσιο λειτουργίας τους και τη διασύνδεση τους με τις ανάγκες της κοινότητας. Ιατρικοποιεί πλήρως το κοινωνικό πολυπαραγοντικό φαινόμενο της εξάρτησης, νομιμοποιώντας αντιεπιστημονικές αντιλήψεις περί «χρόνιας ασθένειας», «λειτουργικού χρήστη», «δικαιώματος στη χρήση». Διασπά την Κοινωνική Επανένταξη των απεξαρτημένων από το θεραπευτικό της πλαίσιο, διαμορφώνοντας έτσι fast track θεραπεία αντί για ολόπλευρη στήριξη έως την πλήρη επανακοινωνικοποίηση του πρώην χρήστη. Εδραιώνει απαράδεκτες εργασιακές σχέσεις και τη συνεχή κινητικότητα επιδεινώνοντας δραματικά τη θέση των εργαζομένων, τη θεραπευτική σχέση άρα και το επιστημονικό έργο. Δημιουργεί έναν υδροκέφαλο Οργανισμό, με το διορισμένο από το Υπουργείο ΔΣ του να αποκτά υπερσυγκεντρωτικές αρμοδιότητες, ώστε να μπορεί ανενόχλητο να υλοποιεί την κυρίαρχη πολιτική στον τομέα των εξαρτήσεων, στερώντας την αναγκαία εμβάθυνση στις τοπικές ανάγκες που έως σήμερα τα προγράμματα, με την αυτοτέλειά τους, επιχειρούσαν».
Σε κοινή τους ανακοίνωση ο Ενιαίος Σύλλογος Εργαζομένων ΨΝΑ, ο Σύλλογος Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ, η Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ, το Εθνικό Συμβούλιο Κατά των Ναρκωτικών, το Σωματείο Υποστήριξης του Επιστημονικού και Κοινωνικού Έργου του «18 Άνω», το Σωματείο Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης και ο Σύλλογος Φίλων Πασχόντων από Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής «Επιστρέφω» ενόψει της μεγάλης συναυλίας που διοργανώνουν στο Σύνταγμα την ερχόμενη Τετάρτη κάνουν επίσης αναφορά και σε άλλα σημεία του νομοσχεδίου που αφορούν τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους λήπτες των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας:
Στην αλλαγή στο εργασιακό καθεστώς των εργαζομένων και το κλείσιμο των Κέντρων Πρόληψης, αφού δεν διασφαλίζεται η συνέχιση της λειτουργίας τους μετά το 2027. Στην εργασιακή περιπλάνηση των εργαζόμενων στις δομές ψυχικής υγείας και απεξάρτησης από τη μία δομή στην άλλη, από τη μία πόλη στην άλλη ακόμα και από τη μία Υγειονομική Περιφέρεια στην άλλη. Στην αέναη ‘πλοήγηση’ των ασθενών και των οικογενειών τους στην πανσπερμία των ψυχιατρικών δομών (δημόσιες, ιδιωτικές, ΜΚΟ, ΑΜΚΕ) που εντάσσονται σε έναν ενιαίο διοικητικό οργανισμό. Στην ιατρικοποίηση και την ψυχιατρικοποίηση κοινωνικών φαινομένων, όπως είναι η επιθετικότητα και οι παραβατικές συμπεριφορές των παιδιών και των εφήβων, τις οποίες βαφτίζει ‘παρεκκλίνουσες’ συμπεριφορές και στη δημιουργία ‘σύγχρονων αναμορφωτηρίων’.
Εφαρμόζοντας το νομοσχέδιο πριν αυτό ψηφιστεί: Απολύσεις και χρηματοδοτήσεις από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος»
Κι ενώ οι εργαζόμενοι, οι ασθενείς, οι λήπτες υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και Απεξάρτησης μαζί με τις οικογένειές τους ξεκίνησαν μαζικές και πολύμορφες κινητοποιήσεις από την πρώτη στιγμή που τέθηκε σε διαβούλευση το επίμαχο νομοσχέδιο η διοίκηση του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης αλλά και ένα τμήμα της Βουλής φρόντισαν να δείξουν την ανυπομονησία τους για να το εφαρμόσουν.
Έτσι πριν λίγες ημέρες ψηφίστηκε από τη Βουλή η σύμβαση «δωρεάς» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την παροχή υπηρεσιών στον τομέα της Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων στο πλαίσιο πενταετούς πιλοτικού προγράμματος, κόστους 15 εκατομμυρίων ευρώ. Υπέρ του νομοσχεδίου ψήφισαν οι βουλευτές της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και οι Σπαρτιάτες ενώ «παρών» ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, Ελληνική Λύση, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας.
Όπως είχαμε σημειώσει, με το νομοσχέδιο κυρώνεται και αποκτά ισχύ νόμου η επιμέρους σύμβαση δωρεάς, η οποία αφορά στη μελέτη, στην ανακατασκευή, στην ανακαίνιση και στον εξοπλισμό ενός υφιστάμενου κτιρίου επί του νοσοκομείου παίδων «Η Αγία Σοφία» που θα λειτουργήσει ως κέντρο αναφοράς για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, στο πλαίσιο του Δικτύου Αναφοράς για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων.
Ταυτόχρονα, μόνο με την άμεση και μαζική κινητοποίηση του Σωματείου Εργαζομένων του ΨΝΘ και με τη στήριξη εργατικών σωματείων και μαζικών φορέων της πόλης μπόρεσε να αποτραπεί η δρομολογημένη -από τη Διοίκηση του Νοσοκομείου- απόλυση της ψυχιάτρου Ρούλας Γεωργιάδη, κομμουνίστριας συνδικαλίστριας, μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Νοσοκομειακών Γιατρών Θεσσαλονίκης και μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων του ΨΝΘ.
Η Ρούλα Γεωργιάδη, μέλος του ΚΚΕ, ψυχίατρος και εργαζόμενη ως παρατασιακή ειδικευόμενη, βασική ομιλήτρια στη μεγάλη σύσκεψη συντονισμού των σωματείων που έγινε στη Θεσσαλονίκη την προηγούμενη εβδομάδα για την κλιμάκωση του αγώνα ενάντια στην ψήφιση του νομοσχεδίου, ενημερώθηκε για την απόλυσή της την Πέμπτη 18/7. Η διοίκηση του ΨΝΘ δεν υπέγραψε την ανανέωση της σύμβασης της, η οποία έχει λήξει από τις 28/6. Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του 902.gr, ενώ η καθυστερημένη υπογραφή ανανέωσης των συμβάσεων είναι μια συνηθισμένη πρακτική, καθώς η υποστελέχωση των διοικητικών υπηρεσιών του ΨΝΘ είναι πολύ μεγάλη, η διοίκηση του ΨΝΘ προσπάθησε να χρησιμοποιήσει αυτή τη διοικητική παράλειψη ως πρόσχημα για να την απολύσει:
Η θεωρητικά απολυμένη ψυχίατρος από τις 28/06, συνέχιζε να εργάζεται κανονικά όλο αυτό το διάστημα, να εφημερεύει, να εξετάζει ασθενείς, να συνταγογραφεί. Υπάρχουν οριστικοποιημένα προγράμματα με τις εφημερίες της μέχρι και 30/6 και είναι περασμένες στο σύστημα και οι εφημερίες της για τον Ιούλιο. Μάλιστα η διοίκηση του ΨΝΘ, στις 17/7 είχε αποφασίσει την αναγκαστική μετακίνηση της από το ΨΝΘ, στο νοσοκομείο ‘Γ. Παπανικολάου’ (τα δύο νοσοκομεία λειτουργούν υπό ενοιαία διοίκηση), από τις 19/7 έως τη λήξη της παράτασης της θητείας της, δηλαδή τον Δεκέμβριο του 2024, επικαλούμενη την ανάγκη ενίσχυσης του Ψυχιατρικού Τμήματος Ενηλίκων του Νοσοκομείου. Και ξαφνικά την επόμενη μέρα, στις 18/7 η διοίκηση του ΨΝΘ ‘ανακάλυψε’ ότι υπάρχει ‘διοικητική παράλειψη’ και ανακοίνωσε την απόλυσή της.
«Δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος. Έληξε η σύμβαση και δεν ανανεώνεται».
Οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες στο νοσοκομείο πραγματοποίησαν την Παρασκευή 9 Ιουλίου μαζική παράσταση διαμαρτυρίας και κατάφεραν να επιβάλλουν το αυτονόητο: Την ανανέωση της σύμβασης της Ρούλας Γεωργιάδη, μίας «πολύτιμης» συναδέλφου που, όπως ανέφερε εργαζόμενος στο τμήμα Γ’ Οξέων είναι «ειδικός σε θέση παρατασιακού ειδικευόμενου και προσφέρει αυξημένες υπηρεσίες, εργάζεται με αυταπάρνηση, βρίσκεται εκεί για να στηρίξει τους συναδέλφους της και τους ασθενείς, ότι δηλαδή βάζει κυριολεκτικά πλάτη και αποτελεί πολύτιμο στήριγμα στη λειτουργία της κλινικής». Μίας συναδέλφου που «λόγω της επιστημονικής της επάρκειας θα είναι σημαντική απώλεια και για τους γιατρούς και για τους ασθενείς».
Η αρχική κυνική απάντηση του Αναπληρωτή Διοικητή πως «η απόφαση της διοίκησης είναι να λήξει η σύμβασή της», η οποία συνοδεύτηκε από το «υπάρχουν ανάγκες σε προσωπικό, αλλά… θα καλυφθούν με άλλο τρόπο» αλλά και το απαθές: «Δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος. Έληξε η σύμβαση και δεν ανανεώνεται», ανατράπηκαν προσωρινά.
Η μαζικότητα της κινητοποίησης της Παρασκευής, οι προγραμματισμένες και καθημερινές κινητοποιήσεις της επόμενης εβδομάδας ενόψει της ψήφισης του νομοσχεδίου, στις οποίες όλο και περισσότερα εργατικά σωματεία, στις οποίες μαζικοί φορείς παίρνουν αποφάσεις συμμετοχής κάθε μέρα που περνάει, κατάφεραν να βάλουν προσωρινό φρένο στην απόλυσή της.
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερες επιστημονικές γνώσεις για να αντιληφθούμε πως η περιβόητη ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνηση αμφισβητεί ευθέως τον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα των δομών και των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και της Απεξάρτησης και πλήττει τα δικαιώματα αφενός των εργαζομένων και αφετέρου των ασθενών και των χρηστών αυτών των υπηρεσιών καθώς των οικογενειών τους.
Αυτές οι εξειδικευμένες γνώσεις δεν χρειάζονται ούτε για να κατανοήσουμε πως πολλά από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δομών, των υπηρεσιών και των τρόπων προσέγγισης που αφορούν χιλιάδες συνανθρώπους μας που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας ή εξάρτησης, αντί να συνοδευτούν από προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που σε αρκετές περιπτώσεις έχουν ανάγκη, μας γυρνούν σε ακόμα πιο «ταξικά φορτισμένα» κριτήρια διαχωρισμού των ασθενών αλλά και και σε ακόμα πιο συντηρητικές πρακτικές αντιμετώπισής τους.
– – – – –
Το Kosmodromio.gr έχει θέση και οφείλει να δώσει φωνή σε αυτούς που γνωρίζουν τι θα σημάνει η εφαρμοφή του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, σε αυτούς που, παρά τους αρνητικούς συσχετισμούς, αγωνίζονται για να μην ψηφιστεί.
Ο Στέλιος Γκιουζέπας Κλινικός Ψυχολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνος Προγράμματος Απεξάρτησης ΑΡΓΩ και πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, η Ρούλα Γεωργιάδη, ψυχίατρος και εργαζόμενη ως παρατασιακή ειδικευόμενη, μέλος του Δ.Σ. της ΕΝΙΘ και μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων του ΨΝΘ και η Άννα Εμμανουηλίδου, Κλινική Ψυχολόγος, Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια και μέλος του Παρατηρητηρίου για τα δικαιώματα στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, μας εξηγούν το γιατί το νομοσχέδιο αφορά όλη την κοινωνία, σε μία συνέντευξη που θα δημοσιευθεί την Πέμπτη 25 Ιουλίου, ευελπιστώντας να συμβάλλει στο μέτρο των δυνάμεών της, στην ευαισθητοποίηση των αναγνωστών και στη στήριξη των εν εξελίξει κινητοποιήσεων.
