Φωτογραφίες: Στεφανία Μιζάρα
Κείμενο: Κωνσταντής Μιζάρας
Σε καιρούς πανδημίας έμελλε να στερηθούμε και τις γιορτές που μας έφερναν σε επαφή με το αρχέγονο. Όπως τα Αναστενάρια, που φέτος δεν θα διοργανωθούν, εν αναμονή καλύτερων καιρών.
Προφανώς έχουν υπάρξει αναρίθμητες προσπάθειες να ερμηνευτεί το φαινόμενο της ακαΐας από τους επιστήμονες (πιστοποιητικό Βεβαίωσης Ακαΐας, για οικόπεδα, δίνει σε ένα έννομο κράτος το Δασαρχείο). Και ναι, είναι η έκστασή τους από αυθυποβολή ή ετεροϋποβολή. Είναι οι ήχοι από τα μουσικά όργανα, οι μυρωδιές και όλη η κατανυκτική ατμόσφαιρα κατά την πολυήμερη προετοιμασία τους και με τη δύναμη της πίστης τους. Οι αναστενάρηδες ναι, αυτοσυγκεντρώνονται και πέφτουν σε έκσταση που κορυφώνεται με το αντίκρισμα της φωτιάς. Κάποιοι λένε ότι η ακαΐα πρέπει να αποδοθεί σε υπερβολική εφίδρωση των ποδιών κατά την πυροβασία. Ο ιδρώτας με τα άλατα που περιέχει συγκρατεί νερό, το οποίο εξατμίζεται στη φωτιά και δημιουργεί απομονωτικό προστατευτικό στρώμα ατμού γύρω από το δέρμα. Η υπερίδρωση γίνεται πιο αποτελεσματική με την ταχύτητα κατά το βάδισμα πάνω στη φωτιά κι έτσι το θερμικό ερέθισμα δεν προλαβαίνει να προκαλέσει εγκαύματα [στοιχεία δανεισμένα].
Η λύρα ξεκινάει απαλά. Μετά μπαίνει η γκάιντα, ο ρυθμός ανεβαίνει, η ένταση ανεβαίνει και το τέμπο έρχεται με το νταούλι. “Μικρόν τον ήρθε μήνυμα στον πόλεμο να πάει, δίνε, δίνε, δίνε, Άγιε Κωνσταντίνε”, ακούγεται πλέον δυνατά. Μετά, οι συμμετέχοντες χορεύουν ρυθμικά μέσα στο κονάκι, κρατώντας εικόνες κυρίως των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η προετοιμασία έχει ήδη ξεκινήσει και στο τέλος της έρχεται η πυροβασία. Τα Αναστενάρια είναι μια μυσταγωγία που υπάρχει από τα αρχαία χρόνια, αν και μέχρι στιγμής στην αρχαία Ελλάδα δεν έχουν βρεθεί στοιχεία για το έθιμο. Πολλοί αναστενάρηδες κατάγονται από την ανατολική Ρωμυλία και τα χωριά Κωστί και Μπροντίβο της Βουλγαρίας, όπου επίσης τηρείται το έθιμο.
Είναι οι σχέσεις που συνδέουν τους ανθρώπους παράξενες και μαγικές και με ευκολία θέτουν και λύνουν ζητήματα φυσικής και βιολογίας. Το κάλεσμα που λένε ότι ένιωσαν πολλοί, ίσως είναι επίσης από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία για τα Αναστενάρια. Άνθρωποι που πήγαν για να δουν να ακούσουν και τελικά έμειναν. Και ξαναπήγαν. Είναι και αυτές οι ιστορίες, που σε μια οποιαδήποτε ανθρώπινη συνάντηση έρχεται κάποιος και βλέπει κάτι σε σένα που εσύ δεν το έχεις δει… δεν το έχεις νιώσει. Και μετά θες να σβήνεις τη φωτιά.
Τα χειμερινά Αναστενάρια στον Λαγκαδά ξεκινούν του Αγίου Αντωνίου. Το πανηγύρι συνεχίζεται του Αγίου Αθανασίου και ολοκληρώνεται του Αγίου Ευθυμίου.. Τον χειμώνα Αναστενάρια γιορτάζουν επίσης στην Αγία Ελένη Σερρών, στη Μελίκη Ημαθίας, στην Κερκίνη Σερρών και στη Μαυρολεύκη Δράμας. Η κεντρική γιορτή παντού όμως είναι του Αγίου Κωνσταντίνου, στις 21 Μαΐου.
