Καθώς έφυγε και ο Μάης του 2020 εν μέσω πανδημίας, με τη συζήτηση να κινείται γύρω από το κατά πόσο ο συγχρωτισμός μπορεί να προκαλέσει νέο επιδημικό κύμα, η σκέψη ανατρέχει στον Μάη του 1968 στη Γαλλία. Και όχι μόνο γιατί τα όσα διαδραματίστηκαν τον Μάη στην πρωτεύουσα και λοιπά αστικά κέντρα της Γαλλίας (αλλά και στην Ιταλία, τη Γερμανία και άλλες χώρες εκείνα τα χρόνια) μοιάζουν να άλλαξαν τις συνήθειες του συγχρωτισμού μας από τότε μέχρι σήμερα, αλλά και διότι συμπτωματικώς στα χρόνια εκείνα η Δυτική Ευρώπη δοκιμαζόταν από τη μεγαλύτερη μέχρι τότε επιδημία γρίπης μεταπολεμικά.
Συγκεκριμένα, στη Γαλλία του 1968 η κοινωνία είχε ήδη θρηνήσει μέχρι τον Μάη αρκετά θύματα. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους βεβαίως καταγράφτηκαν μόλις 672 θάνατοι από γρίπη, αλλά τον Μάρτιο είχαν καταγραφεί 3.344 θάνατοι από την ίδια αιτία, τον Φλεβάρη 2.802 και τον Γενάρη 449. Τουτέστιν από τις αρχές του 1968 και για το αμέσως επόμενο τετράμηνο είχαν καταγραφεί στη Γαλλία συνολικά 7.267 θάνατοι από γρίπη. Φυσικά, σε σύγκριση με τους 24.087 καταγεγραμμένους θανάτους που είχε η Γαλλία από κορονοϊό από Γενάρη ως Απρίλη το 2020 υπάρχει απόσταση, αλλά ωστόσο όχι τόσο υπερβολική όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Ειδικά αν κανείς λάβει υπόψη ότι:
- Το 1968 η Γαλλία είχε 50 εκατομμύρια πληθυσμό, ενώ το 2020 έχει πάνω από 65 εκατομμύρια,
- Το 1968 στη Γαλλία το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 70 ετών (και άρα περισσότερο ευάλωτο σε οποιαδήποτε τέτοια λοίμωξη) ήταν 5% του συνόλου, ενώ το 2020 άγγιζε το 10%, και
- Στην παρούσα επιδημία από κορονοϊό στις επίσημες καταγραφές θανάτων στις περισσότερες χώρες συμπεριλαμβάνονται πάρα πολλοί θάνατοι που ουδέποτε άλλοτε θα είχαν καταγραφεί ως θάνατοι από γρίπες (καρκινοπαθείς τελικού σταδίου ή χρόνιοι καρδιοαναπνευστικοί ασθενείς που εντέλει υποκύπτουν σε κάποια ευκαιριακή λοίμωξη, αλλά η πραγματική αιτία θανάτου είναι σαφώς η υποκείμενη νόσος).
Αν τα αναλογιστεί κανείς αυτά, τότε μάλλον η διαφορά δεν είναι τόσο μεγάλη ως προς τη θνησιμότητα. Κατά τη διάρκεια της σεζόν 1967-1968 λοιπόν (οι γρίπες έτσι συνήθως υπολογίζονται, και όχι με ημερολογιακά έτη) η Γαλλία είχε ασυνήθιστα μεγάλο κύμα θανάτων, ιδιαίτερα τον Φλεβάρη και τον Μάρτη του 1968 (ενώ το 1967 εν συνόλω είχε υπάρξει μια μάλλον ήπια χρονιά για τη θνησιμότητα από τη γρίπη με τους μισούς περίπου θανάτους από όσους το 1968).
Αμέσως μετά ξέσπασε η περιβόητη επιδημία γρίπης του 1968-1969 (η ‘γρίπη του Χονγκ Κονγκ’ όπως συνήθως αναφέρεται), της οποίας το πρώτο κρούσμα θεωρείται πως βρέθηκε στην Άπω Ανατολή τον Ιούλιο του 1968 – ενώ στη Γαλλία το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα ανακοινώθηκε τον Γενάρη του 1969. Συνεπώς οι θάνατοι της σεζόν 1967-1968 (συμπεριλαμβανόμενων των 7.267 του πρώτου τετραμήνου του 1968) δεν εντάσσονταν καν στην επιδημία γρίπης του 1968-1969. Φυσικά υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο ο Η3Ν2, ο ιός που προκάλεσε τη γρίπη αυτή, να είχε εμφανιστεί νωρίτερα, πράγμα που να ερμηνεύει και τη σχετικά υψηλή θνησιμότητα από γρίπη του έτους 1968, σε χώρες όπως η Γαλλία, αλλά αυτό παραμένει απλώς εικασία.
Σε μια περίοδο στην οποία από πλευράς υγειονομικής απειλής τα πράγματα δεν ήταν και πολύ πιο ασφαλή σε σχέση με σήμερα, οι κοινωνίες δεν σταμάτησαν τότε να ζουν, να διεκδικούν, να συγχρωτίζονται κτλ.
Πάντως, όταν τελικώς η επιδημία του 1968-69 έπληξε τη Γαλλία (και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες), αυτό έγινε σε δυο διαδοχικούς χειμώνες (μέχρι μάλλον να φτάσουν σε επίπεδα ανοσίας αγέλης…), δηλαδή και το 1968-69 και το 1969-70, με σημαντικό αθροιστικό αποτέλεσμα στη θνησιμότητα. Αναδρομικά υπολογίζεται πως η πρόσθετη θνησιμότητα, άνω της αναμενόμενης, από “γρίπη και πνευμονία” (κάτι που προσεγγίζει λίγο τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζεται στις μέρες μας η θνησιμότητα από κορονοϊό – αν και σίγουρα έτσι υπολογίζεται “κάτι σαφώς λιγότερο” από τόσο…) στη Γαλλία και για τις δυο σεζόν μαζί υπολογίζεται σε 415 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους (στους σχετικούς υπολογισμούς αναφέρεται πως για τεχνικούς λόγους ο δείκτης οφείλει να είναι μάλλον 2-3% μεγαλύτερος, άρα κάπου στα 425 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους).
Για να δώσουμε μια εικόνα τι σημαίνει ένας τέτοιος δείκτης, απλώς να αναφέρουμε πως στα τέλη του Μαΐου του 2020 οι θάνατοι από κορονοϊό στη Γαλλία υποτίθεται (με όλα τα προβλήματα στις καταχωρίσεις που προαναφέρθηκαν) πως υπολογίζονται σε 441 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους.
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, κανείς δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κατά πόσον οι τότε κινητοποιήσεις της νεολαίας επηρεάστηκαν, στον βαθμό που εξελίχτηκαν καταμεσής στο μεγαλύτερο επιδημικό κύμα γρίπης της μεταπολεμικής περιόδου μέχρι τώρα (ανάμεσα στην ασυνήθιστα υψηλής θνησιμότητας εποχιακή γρίπη του ’68 και το ξέσπασμα της ‘γρίπης του Χονγκ Κονγκ’ το 1969 και το 1970). Με έκπληξη κανείς αντιλαμβάνεται πως ούτε η προϋπάρχουσα ούτε η μετέπειτα επιδημία εμπόδισαν τη νεολαία να αγωνίζεται και να διεκδικεί παντοιοτρόπως στα χρόνια εκείνα. Και μάλιστα να διεκδικεί περισσότερο “συγχρωτισμό”. Όπως άλλωστε είναι γνωστό, τα γεγονότα που οδήγησαν στο ξέσπασμα του Μάη του ’68 στη Γαλλία πρωτοξεκίνησαν ήδη από τους τελευταίους μήνες του 1967, με τη διεκδίκηση από τους φοιτητές κοινών (για αγόρια και κορίτσια) φοιτητικών εστιών. Οι διεκδικήσεις αυτές εξελίχτηκαν σε διάφορα επεισόδια έως τον Γενάρη του 1968 (με τη φραστική επίθεση στον τότε υπουργό Νεότητας της κυβέρνησης Ντε Γκωλ ο οποίος εγκαινίαζε ένα κολυμβητήριο).
Στη συνέχεια μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις ξέσπασαν τον Μάρτη του 1968 και γενικεύτηκαν από τις πρώτες μέρες του Μάη της ίδιας χρονιάς με αποτέλεσμα τη γνωστή πλέον εξέγερση που σημάδεψε ανεξίτηλα την κοινωνική ζωή παγκόσμια. Και δεν είναι λάθος να πει κανείς πως και μετά το τέλος της εξέγερσης και των κινητοποιήσεων οι διεκδικήσεις για περισσότερο “συγχρωτισμό” (και πολύ περισσότερο οι ποικιλόμορφες πρακτικές γύρω από αυτό το θέμα…) μάλλον δεν έληξαν στη Γαλλία και σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Το γεγονός λοιπόν είναι ότι σε μια περίοδο στην οποία από πλευράς υγειονομικής απειλής τα πράγματα δεν ήταν και πολύ πιο ασφαλή σε σχέση με σήμερα, μολαταύτα οι κοινωνίες δεν σταμάτησαν τότε να ζουν, να διεκδικούν, να συγχρωτίζονται κτλ. Δεδομένου τούτου, οι διαφοροποιήσεις της στάσης των κοινωνιών και των κοινωνικών κινημάτων θα πρέπει να αναζητηθούν όχι τόσο στις αντικειμενικές διαφορές των υγειονομικών προκλήσεων των δυο περιόδων, αλλά μάλλον στα πολιτικοϊδεολογικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών, τότε και τώρα.
Το ζήτημα αυτό αποκτά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου κιόλας του ότι τις μέρες αυτές εξελίσσεται ένα μαζικό εξεγερτικό κίνημα στις ΗΠΑ. Ένα κίνημα που προφανώς και δεν μπορεί να συγκρούεται με τις δυνάμεις καταστολής με όρους “κοινωνικής αποστασιοποίησης”. Όπως ακριβώς, άλλωστε, εξελίχθηκαν οι πολιτικές και πολιτιστικές διαμαρτυρίες της νεολαίας στις ΗΠΑ τα χρόνια γύρω από τον Γαλλικό Μάη του ’68, χωρίς ούτε και εκεί να υπάρχει καταγεγραμμένη η οποιαδήποτε επιφύλαξη για πρακτικές κοινωνικού συγχρωτισμού εξ αιτίας της τότε εν εξελίξει επιδημίας.
Όποιοι και να είναι πάντως οι λόγοι της διαφορετικής πρόσληψης της συνθήκης της επιδημίας από τις κοινωνίες, η διαφορά σίγουρα παραμένει τεράστια ως προς την αντιμετώπιση των υγειονομικών κινδύνων από τα κοινωνικά κινήματα και την Αριστερά: ουδέποτε μέχρι σήμερα προτάχθηκαν τόσο πολύ αυτού του είδους οι κίνδυνοι για να αναβληθούν οι διεκδικήσεις της κοινωνίας. Αρκεί κανείς να αντιπαραβάλει συνθήματα των δυο εποχών όπως π.χ. το “μετά θα λογαριαστούμε” με το “θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα!”….
