Το κακόγουστο déjà vu που φέτος ζω στην Χώρα των Κέδρων κορυφώνεται αυτές τις μέρες.
Άρχισε δειλά-δειλά με τις τεράστιες διαδηλώσεις εν μέσω κρίσης χρέους τον περασμένο Οκτώβρη. Συνέχισε όταν επιβλήθηκαν άτυπα capital controls. Γιγαντώθηκε με τις ουρές στα ΑΤΜ και τις μολότοφ στις τράπεζες πριν τον κορονοϊό.
Κάποια στιγμή επεκτάθηκε και σε δημόσια πρόσωπα. Π.χ. ένας επιφανής αριστερός οικονομικός δημοσιογράφος, ο Μohammad Ζbeeb, θύμιζε μετεμψύχωση Βαρουφάκη. Ίδια καράφλα, ίδια καφρίλα εναντίον του.
Σήμερα το déjà vu είναι η καθημερινότητα μου. Μισθοί σε ελεύθερη πτώση, η ανεργία και η ακρίβεια σκαρφαλώνουν, το ΔΝΤ προ των πυλών με ακονισμένα μαχαίρια.
Οι ΗΠΑ βάζουν όρους για να έρθει το ΔΝΤ: να κόψει η χώρα όλους τους δεσμούς με Συρία, ενώ κάτι γραφικοί διαδηλώνουν ενάντια στα όπλα της Χεζμπολάχ πετώντας την μπάλα στην εξέδρα – μόνο το aperol στο χέρι τους λείπει.
Είναι η λιβανέζικη εκδοχή του “Mένουμε Eυρώπη”. Με την διαφορά ότι εδώ πολλοί, παρά πολλοί, θέλουν να… πάνε Ανατολή.
Η γεωπολιτική-οικονομικη στροφή της χώρας προς τα ανατολικά (Συρία, Ιράκ, Ιράν και στο βάθος Κίνα), μόλις κατατέθηκε ως πρόταση στο τραπέζι από τα χείλη του Χασάν Νασράλα, του γενικού γραμματέα της Χεζμπολάχ.
“Δεν χρειαζόμαστε τους Αμερικανούς. Ο κόσμος είναι μεγάλος, ο κόσμος είναι ανοιχτός, υπάρχουν πολλοί και κάλοι φίλοι” είπε ο Νασράλα, ως άλλος Ανδρέας.
Στα σοβαρά όμως: Ο “Μέγας Αναπροσανατολισμός” της χώρας φαίνεται πως είναι η απάντηση του αυτό-ονομαζομενου “Άξονα της Αντίστασης” απέναντι στον οικονομικό πόλεμο που διεξάγουν ανοιχτά πια οι ΗΠΑ.
Αυτές άλλωστε έδειξε ο Νασράλα πίσω από την εξαφάνιση των δολαρίων στην αγορά, γεγονός που στέλνει τις τιμές και την λαϊκή αγανάκτηση στα ύψη.
Και αν αυτό μένει ακόμα να αποδειχθεί, οι ΗΠΑ μόλις επέβαλλαν αβάσταχτες οικονομικές κυρώσεις στην Συρία και σε όσους συνεργάζονται μαζί της – με την υπερψήφιση του Caesar Αct από το αμερικανικό Κογκρέσο.
Η Συρία, ακόμα και θανάσιμα τραυματισμένη, είναι καίριος σιτοβολώνας, βασική πηγή αγροτικών και φαρμακευτικών προϊόντων και το μοναδικό ανοικτό χερσαίο σύνορο του Λιβάνου.
Οι κυρώσεις έχουν ήδη καταρρακώσει την οικονομία της Συρίας, η φτώχεια απλώνεται παντού, απειλώντας να αποτελειώσει ό,τι άφησε όρθιο ο πόλεμος.
Ο Καίσαρας της Αυτοκρατορίας δείχνει τα δόντια του, έτοιμος να τα βυθίσει στις σάρκες άλλης μιας αραβικής χώρας.
Για να την σώσει από τον γκρεμό θέλει λάφυρο στο ΔΝΤ την κρατική περιουσία και δώρο στο Ισραήλ τα όπλα της αντίστασης.
Κραδαίνοντας κυρώσεις, θέτει τον Λίβανο σε αναγκαστικό δίλημμα.
Είτε υποταγή στο δυτικό γεωπολιτικό στρατόπεδο είτε οικονομικός πόλεμος, και πιθανή ρότα προς εμφύλιο πόλεμο.
Οι Λιβανέζοι μετά το τέλος του εμφυλίου το 1990 ζουν με τον φόβο του κάθε μέρα. Στις μνήμες, στα μπαούλα, ακόμα και στο κοινοβούλιο βλέπουν παλιούς πολεμάρχους με γραβάτες.
Το φάντασμα του εμφυλίου απλώνεται πάνω από την χώρα, ειδικά κάθε φορά που η γεωπολιτική μέγγενη σφίγγει, επαναφέροντας το εκβιαστικό δίλημμα μεταξύ Δύσης (και των συμμάχων της στον Νότο, βλ. Ισραήλ και Σαουδική Αραβία) ή Ανατολής (και των συμμάχων της στον Βορρά, βλ. Ρωσία).
Αυτό το δίλημμα δεν τίθεται και από τους δύο πόλους ισόμετρα, ωστόσο.
Δεν πρόκειται για δυο άλογα που τραβούν πεισμωμένα το ένα προς την Δύση, το άλλο προς την Ανατολή.
Το δίλημμα στον Λίβανο δεν τίθεται από το Ιράν, την Συρία, την Κίνα – που ζητούν συνεργασία, όχι αποκλειστικότητα.
Το δίλημμα “ή με εμάς ή εναντίον μας” μπαίνει μόνο από αυτούς που διαφημίζουν την δημοκρατία ως υπέρτατο εξαγωγικό τους αγαθό.
Από αυτούς των οποίων οι ιδρυτικές αρχές είναι η ελευθερία και η ισότητα…
Από αυτούς των οποίων το μήνυμα στους ιθαγενείς της Μέσης Ανατολής είναι “καθολική υποταγή ή καταστροφικός πόλεμος”.
Και αν προς τις αυτοχθονικές αραβικές μάζες το δίλημμα μπαίνει με ανοιχτά αποικιοκρατικούς όρους, δεν συμβαίνει το ίδιο προς τις ελίτ τους και σε χώρες πάνω στο γεωπολιτικό-γεωγραφικό σύνορο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Εκεί το δίλημμα μπαίνει με ορούς οριενταλισμού, αυτού του εξευγενισμένου ιού της αποικιοκρατίας.
Ο νοητός οριενταλιστικός μεσημβρινός παρουσιάζεται σήμερα ως πολιτισμικό σύνορο μεταξύ της “πεφωτισμένης Δύσης” και της “βάρβαρης Ανατολής”.
Αρχίζει ενίοτε από Ελσίνκι, περνάει από Βαρσοβία και Βιέννη, κατεβαίνει Βελιγράδι και Σοφία, διασχίζει τα Σκόπια, διχαλιάζει μεταξύ Ισταμπούλ και Αθήνας και μετά ανοίγεται προς Λευκωσία και Βυρητό.
Οι αναλογίες με το αποικιοκρατικής έμπνευσης “σύνορο πολιτισμού” (frontier) κατά την εξάπλωση του ευρωπαϊκού εποικισμού της αμερικανικής ηπείρου είναι αυταπόδεικτες για τα θύματα, αλλά ανύπαρκτες για τους φανατικούς καταναλωτές του.
Τι και αν αυτά τα ρατσιστικά ψευτοδιλήμματα τα βάζει σχεδόν πάντα η πεφωτισμένη Δύση;
Τι και αν σε αυτά χώρες, όπως η Τουρκία απαντούν με πολύπλοκη και πολύπλευρη αναψηλάφηση της ταυτότητας τους, την οποία οι μετα-αποικιοκρατες βαφτίζουν ως ένα άλλο δίλημμα (πχ. κεμαλικοι ή νεο-οθωμανοί);
Τι και αν στα θολά νερά του οριενταλιστικού συνόρου ψαρεύουν αβέρτα και οι προοδευτικοί της Ευρώπης και της Ελλάδας, προβάλλοντας ανάκατα το Ιράν, το ISIS και τους Ταλιμπάν ως απόλυτα μεγέθη στον παγκόσμιο μετρητή βαρβαρότητας και ανελευθερίας;
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στον Λίβανο, δεν συμβαίνει μόνο στον Λίβανο.
Συμβαίνει σε κάθε μέρος που βρίσκεται πάνω στο νοητό, μεταφερόμενο σύνορο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Αυτό μπορεί να βρίσκεται στο κέντρο της Βυρητού, στο μετρό του Παρισιού, στα παράλια της Λέσβου, στο μυαλό όλων μας, όπου και αν βρισκόμαστε, όσο μακριά κι αν πήγαμε για να ξεφύγουμε από το δίλημμα και την πίεση να απαντηθεί έτσι ή αλλιώς.
Σκέφτομαι τελικά ότι το déjà vu που ζω σήμερα είναι η νέμεση απέναντι στην ύβρη που επιτέλεσα κάμποσα χρόνια πριν. Όταν, κυνηγημένος από την απόλυτα καταφατική αποδοχή του διλήμματος στην χώρα όπου γεννήθηκα, βρήκα καταφύγιο στον Λίβανο.
Τώρα το δίλημμα με βρήκε και εδώ. Κανένα καταφύγιο. Ο Μέγας Αναπροσανατολισμός εμπρός μας.
