Στη Σύνοδο των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που έγινε με τηλεδιάσκεψη στις 17 τρέχοντος, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας υπογράμμισε την ανάγκη να σταλεί από την Ε.Ε. κοινό αυστηρό μήνυμα προς την Τουρκία ότι «δεν μπορεί να επιτραπεί σε μια υποψήφια προς ένταξη χώρα να απειλεί χώρες-μέλη της Ε.Ε. Γι’ αυτό», πρόσθεσε, «η αντίδραση της Ε.Ε. δεν πρέπει να μείνει μόνο σε επίπεδο δηλώσεων».
Εξαιρετική η δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού, γιατί αφήνει να εννοηθεί ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να λάβει κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας. Αναφέρεται όμως στην Ε.Ε. σαν να είναι η Ελλάδα μια τρίτη χώρα και περιμένει κάτι από την Ε.Ε. Αλλά η Ε.Ε. είναι και η Ελλάδα, η οποία πρέπει, μαζί με την Κύπρο, να εισηγηθεί στη Διάσκεψη Κορυφής το πάγωμα της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία. Πρέπει επιτέλους να καταλάβει η κυβέρνηση ότι κινδυνεύει η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας από τις συνεχιζόμενες απειλές της Τουρκίας και ότι θα πρέπει να βασιστεί μόνο στις δυνάμεις της, ένοπλες και μη, για την απόκρουση του εχθρού.
Θα ήθελα ν’ αναφερθώ σε τέσσερεις περιπτώσεις όπου οι Έλληνες έπαιξαν το χαρτί της ΕΟΚ-Ε.Ε. με επιτυχία κατά της Τουρκίας, ελπίζοντας έτσι να δοθεί θάρρος στη σημερινή κυβέρνηση να προχωρήσει μόνη της. Τα παραδείγματα αναφέρονται κατά χρονολογική σειρά.
1. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ την 29η Μαΐου 1979, άρχισε θεσμικά να λειτουργεί η “Ενδιάμεση Περίοδος”. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η ΕΟΚ διαβουλευόταν με την Ελλάδα για τις αποφάσεις, που θα ίσχυαν όταν η Ελλάδα θα γινόταν πλήρες μέλος, μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών επικύρωσης της Συμφωνίας. Έτσι, η Ελλάδα μπορούσε να σταματήσει τη διαδικασία υιοθέτησης αποφάσεων εάν εθίγοντο οικονομικά ή πολιτικά της συμφέροντα και να προτείνει λύσεις. Τότε ήρθε στην Ελληνική Αντιπροσωπεία στην ΕΟΚ ένα σχέδιο απόφασης που προέβλεπε τελωνειακές διευκολύνσεις στην Τουρκία, στα πλαίσια της Συμφωνίας Σύνδεσης Τουρκίας-ΕΟΚ. Επειδή το όλο πακέτο φαινόταν ύποπτο, ο αρμόδιος διπλωματικός υπάλληλος και ο υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών ανακάλυψαν ότι σε πολλά τουρκικά αγροτικά προϊόντα δινόταν καλύτερη δασμολογική μεταχείριση από τα αντίστοιχα ελληνικά, τα οποία περιλαμβάνονταν στην πενταετή μεταβατική περίοδο της Συνθήκης Προσχώρησης. Αυτό ερχόταν σε αντίθεση με το κοινοτικό δίκαιο, που δεν επιτρέπει στα προϊόντα τρίτης χώρας να έχουν καλύτερη μεταχείριση από τα προϊόντα κράτους-μέλους. Όταν συνήλθε η επιτροπή Ενδιάμεσης Περιόδου (Ελλάδα + 9 κράτη-μελη + Ε. Επιτροπή) και οι δύο Έλληνες υπάλληλοι μπλόκαραν το τουρκικό σχέδιο απόφασης, έπεσαν όλοι να τους φάνε λέγοντας ότι αυτό γινόταν για καθαρά πολιτικούς λόγους κι ότι η Ελλάδα δεν είχε τέτοιο δικαίωμα. Όταν επετράπη στη διμελή Ελληνική Αντιπροσωπεία να πάρει το λόγο και να εξηγήσει τη θέση της έπεσε νεκρική σιωπή, κι όταν διαπιστώθηκε το λάθος ζητήθηκε συγγνώμη και μετά από μία εβδομάδα διορθώθηκε.
2. Τον Νοέμβριο του 1983, επί ελληνικής Προεδρίας της ΕΟΚ, έγινε η ανακήρυξη του ψευδοκράτους του Ντενκτάς. Η Ελλάδα συνεκάλεσε αμέσως την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων για να καταδικάσει την πράξη κι από τη συζήτηση φάνηκε ότι ορισμένα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να δεχτούν κάποια έμμεση αναγνώριση, αλλά, λόγω της επιμονής της Ελλάδας, που είχε σωστή νομική επιχειρηματολογία, απετράπη μια έμμεση αναγνώριση. Ταυτόχρονα, η καταδικαστική δήλωση της ΕΟΚ στάλθηκε σε όλα τα τρίτα κράτη, που είχαν συμβατικές σχέσεις και συμφωνίες με την ΕΟΚ. Μόνο το Πακιστάν τόλμησε να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος για μερικές ώρες, αλλά μόλις η Αθήνα απείλησε το Ισλαμαμπάντ με κυρώσεις – καταγγελία της συμφωνίας ΕΟΚ-Πακιστάν και απελάσεις Πακιστανών διαμενόντων στην Ελλάδα –
αποσύρθηκε σιωπηρώς η αναγνώριση με τη δικαιολογία ότι πρόκειται για λάθος.
3. Το 1964 η Τουρκία υιοθετεί ένα μυστικό διάταγμα επί τη βάσει του οποίου οι εν Τουρκία Έλληνες υπήκοοι, που είχαν απελαθεί έχαναν κάθε δικαίωμα στις εν Τουρκία περιουσίες τους, ακόμα και το κληρονομικό δικαίωμα. Οι περιουσίες τους περιέρχονται στο τουρκικό κράτος. Η Ελλάδα χειρίστηκε σωστά το θέμα στα πλαίσια της Ε.Ε. Έθεσε το ζήτημα στο Συμβούλιο Υπουργών λέγοντας ότι πρέπει να υποχρεωθεί η Τουρκία να αποσύρει το μέτρο γιατί κάνει διάκριση εις βάρος των Ελλήνων υπηκόων ενώ τέτοια δυσμενής μεταχείριση δεν υφίσταται για τους υπηκόους των άλλων κρατών-μελών. Η πρώτη αντίδραση των Τούρκων ήταν ότι για λόγους ισότητας μπορεί να πάρει ανάλογα μέτρα για τους υπηκόους και των άλλων κρατών-μελών. Τελικά, το 1986 η Τουρκία ανακάλεσε το μυστικό διάταγμα κι έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους κληρονόμους των απελαθέντων να διεκδικήσουν τις περιουσίες τους ή αποζημίωση αν αυτές δεν υπήρχαν πλέον.
4. Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. υπήρξε δύσκολη κι επιτεύχθηκε χάρη στην επιμονή του αείμνηστου υφυπουργού Εξωτερικών Γιάννου Κρανιδιώτη, σε διπλωματικούς εκβιασμούς, που έκανε η Ελλάδα σε κάποια κράτη-μέλη και σε βοήθεια, που παρείχε η ελληνική πλευρά σε θέματα που ενδιέφεραν άλλα κράτη-μέλη. Το βασικό επιχείρημα των εχθρών της ένταξης της Κύπρου ήταν ότι δεν μπορεί να ενταχθεί η Κύπρος αν προηγουμένως δεν λυθεί το Κυπριακό. Κι όμως, το πετύχαμε.
Ίσως υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα επιτυχιών μας, που να έχουν διαφύγει της προσοχής μου. Αλλά, τα προαναφερθέντα τέσσερα παραδείγματα δείχνουν τι μπορεί να πετύχει η Ελλάδα αν χειριστεί σωστά και μελετημένα τους μηχανισμούς της Ε.Ε. για την προώθηση των συμφερόντων της. Χρειάζεται επίσης αυτοπεποίθηση και θάρρος και να μην αποκλειστεί η δυνατότητα εκβιαστικών κινήσεων κατά εταίρων. Προκειμένου να πετύχουμε την επιβολή παγώματος της Συμφωνίας Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία θα πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι να μπλοκάρουμε τη συνέχιση των κυρώσεων της Ε.Ε. κατά της Ρωσίας, που αναμένεται να ανακοινωθεί τέλος Ιουλίου.
