Το προηγούμενο Σάββατο, 13 του Νοέμβρη, ήταν μια μέρα αντίστασης, υπεράσπισης και επανοικειοποίησης των δημόσιων χώρων της πρωτεύουσας. Με τοπικό επίκεντρο τη συνοικία των Εξαρχείων, δόθηκε ένα ηχηρό σινιάλο εγρήγορσης και σύγκρουσης απέναντι στη συντονισμένη επίθεση Κυβέρνησης και Δήμου που σκοπό έχει την απαλλοτρίωση και την έμμεση ιδιωτικοποίηση των σημαντικότερων χώρων πρασίνου και ελεύθερης δραστηριότητας στην Αθήνα.
Η πορεία για την υπεράσπιση του Λόφου Στρέφη και η βραδινή συναυλία στην Πλατεία Εξαρχείων ενάντια στη δημιουργία σταθμού μετρό συγκέντρωσαν ένα πολύ μεγάλο πλήθος κατοίκων και πολιτών, βάζοντας μια ισχυρή παρακαταθήκη για τους αγώνες που έρχονται.
Στα δύο κείμενά μας που προηγήθηκαν σκιαγραφήθηκε το εύρος και η ένταση των προσπαθειών της δημοτικής αρχής να αναδιαμορφώσει στα μέτρα της, και στα μέτρα των επιχειρηματικών συμφερόντων που φαίνεται να εκπροσωπεί, το σύνολο σχεδόν των δημόσιων χώρων πρασίνου και αναψυχής που βρίσκονται στα όριά της.
Μετά όμως από τις επιθέσεις, έρχονται πάντοτε και οι αντιστάσεις. Η σύγχρονη πόλη, αλλά και ο χωρικός της προγραμματισμός, μπορούν να αποτυπωθούν ως ένα σύνολο «ροών». Οι κυρίαρχες ροές του κεφαλαίου και των παντός είδους εμπορευμάτων προσπαθούν να διαμορφώσουν την όψη και τη λειτουργία της με προνομιακό τρόπο, έχοντας στο πλευρό τους το μονοπώλιο της κρατικής βίας και τον έλεγχο της εργασίας. Όμως, παράλληλα, η καθημερινή κίνηση και δράση των κατοίκων, οι καθημερινές –πολλές φορές «μοριακές»- αντιστάσεις των εργαζομένων και της νεολαίας, αποτελούν εξίσου ένα κομμάτι των ροών, και μάλιστα χωροχρονικά διαρκές, άρα ιδιαίτερα σημαντικό.
Οι κινηματικές και πολιτικές δράσεις που αφορούν στα ζητήματα της πόλης, έχοντας ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό της ροϊκότητας, είναι συνήθως πιο ήπιες από εκείνες που αφορούν την κεντρική πολιτική σκηνή. Διαχέονται στον χωροχρόνο της πόλης, συνέχονται με την εργασιακή καθημερινότητα και τη σχόλη, παραμένοντας εν πολλοίς αόρατες από την αστική δημόσια σφαίρα των μεγάλων ΜΜΕ. Παρ’ όλα αυτά, η διάρκεια, το πείσμα, η ανθεκτικότητα, ο εστιασμένος τοπικά χαρακτήρας τους και τα απτά κοινωνικά αποτελέσματα που κατά καιρούς παράγουν, αποτελούν τα κύρια πολιτικά τους πλεονεκτήματα και μαρτυρούν για τη μεγάλη σημασία τους.
Ενδεικτική ως προς τα παραπάνω είναι και η περίπτωση του πάρκου στο Κτήμα Δρακόπουλου, το οποίο έχουν καταλάβει και υπερασπίζονται σθεναρά εδώ και 12 χρόνια οι κάτοικοι των Πατησίων.
Η περίπου 9 στρεμμάτων έκταση είναι ιδιοκτησία του Ερυθρού Σταυρού, στον οποίο και κληροδοτήθηκε από τον εργοστασιάρχη των αρχών του περασμένου αιώνα Αθηνόδωρο Δρακόπουλο, με σαφή ρήτρα στη διαθήκη του, η οποία διασφαλίζει τη μελλοντική του χρήση για «κοινωφελείς» σκοπούς. Το διατηρητέο, και μοναδικής ιστορικής αρχιτεκτονικής αξίας, εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας που βρισκόταν εντός του χώρου κατεδαφίζεται αιφνιδιαστικά τον Αύγουστο του 2009 επί δημαρχίας Κακλαμάνη. Αμέσως, κάτοικοι και συλλογικότητες της περιοχής θα καθαρίσουν τα μπάζα, θα οικειοποιηθούν και θα αναδιαμορφώσουν τον χώρο φυτεύοντας δέντρα, κατασκευάζοντας μουσική σκηνή και παιδική χαρά.
Έκτοτε, η έκταση αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους πρασίνου στο ευρύτερο κέντρο των Αθηνών, φιλοξενώντας ποικίλες πολιτιστικές και κινηματικές δράσεις, χωρίς περιορισμούς και αποκλεισμούς.
Στις 30 του περασμένου Σεπτέμβρη, οι μπουλντόζες του Ερυθρού Σταυρού θα κατεδαφίσουν το τελευταίο ιστορικό κτίριο των διοικητικών υπηρεσιών του παλιού εργοστασίου, το οποίο, παρότι χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο, είχε αφεθεί στη μοίρα του από τους επίσημους ιδιοκτήτες, με αποτέλεσμα μέρος του να υποστεί σοβαρές ζημιές από πρόσφατη νεροποντή.
Τα σχέδια Δήμου και Ερυθρού Σταυρού, όπως έχουν αποτυπωθεί σε παλαιότερες –αποτυχημένες λόγω του αγώνα των κατοίκων- προσπάθειές τους είναι η εκμετάλλευση του οικοπέδου ως χώρου παρκινγκ, γραφείων και εστίασης. Εντούτοις, η μαζική επαναδραστηριοποίηση της τοπικής συνέλευσης των κατοίκων έχει ξεκινήσει ήδη και θα αναδιαμορφώσουν τον χώρο φυτεύοντας δέντρα, κατασκευάζοντας μουσική σκηνή και παιδική χαρά.
Έκτοτε, η έκταση αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους να υπερασπίζεται και να αναδιαμορφώνει καθημερινά τον χώρο του κατεδαφισμένου κτιρίου διεκδικώντας την πλήρη εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος 573 του 1983 σύμφωνα με το οποίο ολόκληρη η έκταση έχει χαρακτηριστεί χώρος πρασίνου, ελεύθερος για τους πολίτες.
Ένα ακόμη παράδειγμα πεισματικού και διαρκούς αγώνα για το “δικαίωμα στην πόλη” των Αθηνών αποτελεί το Πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος, ένας παγκόσμιας σημασίας αρχαιολογικός χώρος και, παράλληλα, μία από τις μεγαλύτερες εκτάσεις πρασίνου στην πόλη. Από το 2009 ως σήμερα το ελληνικό κράτος προσπάθησε τρεις φορές να παραδώσει τον χώρο στα ιδιωτικά συμφέροντα (Μall της Black Rock, Leroy Merlin, Reds A.E.) και ισάριθμα ήταν τα μπλοκαρίσματα των σχεδίων του από την επιτροπή αγώνα των κατοίκων, οι οποίοι παράλληλα ανέδειξαν ποικιλοτρόπως την πολιτισμική αξία και την αξία χρήσης του χώρου, ενώ σήμερα είναι αποφασισμένοι να σταματήσουν τη νέα προσπάθεια «ανάπλασης» υπό την παρούσα δημοτική αρχή.
Από την Ακαδημία Πλάτωνος ως το Λόφο του Φιλοπάππου, και από το Πάρκο Δρακόπουλου ως τα γηπεδάκια τένις στο Αττικό Άλσος, οι κάτοικοι των Αθηνών διεκδικούν καθημερινά έναν κοινωνικό χωροχρόνο που εναντιώνεται σε αυτόν της εμπορευματικής οικονομίας, διαμορφώνοντας συνεχώς και «εν τω πεδίω» νέες κοινωνικές σχέσεις αλληλεγγύης, συντροφικότητας και δημιουργικότητας. Απέναντι στους κενούς και αφηρημένους χώρους και χρόνους της ανταλλακτικής αξίας, ένα πολύχρωμο πλήθος ανθρώπων δημιουργεί καθημερινά υπερασπιζόμενο βιωματικά την κοινωνική αξία χρήσης και τοποθετεί τα «οδόσημα» για ένα διαφορετικό μέλλον στον αστικό χώρο.
Το επόμενο διάστημα, η μάχη για τους ελεύθερους δημόσιους χώρους θα ενταθεί, καθώς το εν εξελίξει επιθετικό σχέδιο κυβέρνησης και Δήμου είναι συνολικό και βρίσκει ιδανικές συνθήκες εκδίπλωσης εντός της συνθήκης της υγειονομικής κρίσης και των γενικευμένων περιορισμών. Είναι στο χέρι των πολιτών να βάλουν φραγμό και σε αυτόν τον δεύτερο γύρο της επίθεσης αναδιαμορφώνοντας και απελευθερώνοντας έστω και μικρά τμήματα της κοινωνικής ζωής και του βιωμένου αυθεντικά χρόνου.
