«Σαν θεσμός, το Πρότυπο ΕΠΑ.Λ. δεν εξυπηρετεί κάτι καινούριο, γιατί, διαχρονικά, το ΕΠΑ.Λ. Σύρου ήταν ένα σχολείο με θετικό πρόσημο. Είχαμε επιτυχίες στις πανελλήνιες, υπήρχε κοινωνικό έργο, πολιτιστικές δράσεις, είχε προχωρήσει η δημιουργία κέντρου ρομποτικής· είμαστε γενικά ένα εξωστρεφές σχολείο. Τώρα, με την ταμπέλα του «Πρότυπου», με δεδομένο ότι αλλάζει δραστικά το ωρολόγιο πρόγραμμα, καθώς προβλέπονται δώδεκα ώρες εργαστηρίων, μειώνεται ο αριθμός των εισακτέων στην Α’ τάξη, αφού το σχολείο δεν έχει τις απαιτούμενες υποδομές, αλλά και το απαραίτητο εκπαιδευτικό προσωπικό για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ενός Πρότυπου». Ο Νίκος Βουτσινός, εκπαιδευτικός και πρώην διευθυντής του ΕΠΑ.Λ. Σύρου είναι ένας από τους ανθρώπους με τους οποίους επικοινώνησε το «Κοσμοδρόμιο» στα πλαίσια του ρεπορτάζ για τις αντιδράσεις που σήκωσε η απόφαση να μετατραπεί το μοναδικό ΕΠΑ.Λ. της περιοχής σε «Πρότυπο».

Κάποιοι μιλούν για αναβάθμιση, κάποιοι άλλοι για σχολείο δύο ταχυτήτων. Ρωτώ σχετικά τον κ. Βουτσινό: «Το ΕΠΑ.Λ. δημιουργήθηκε για παιδιά που δεν ενδιαφέρονται να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ανώτατο επίπεδο. Ήθελαν ένα απολυτήριου λυκείου και ένα πτυχίο για ένα επάγγελμα, μέσω του οποίου θα κατοχύρωναν συγκεκριμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Τώρα, αν λειτουργήσει ο κόφτης στις εγγραφές, πιθανότατα, αυτά τα παιδιά θα οδηγηθούν σε σχολές κατάρτισης. Πρόκειται για σχολές μαθητείας, που εδρεύουν σε μια συγκεκριμένη επιχείρηση, εξασφαλίζοντας στα παιδιά κατάρτιση αποκλειστικά και μόνο σε συγκεκριμένες ειδικότητες, που απαιτεί η εν λόγω επιχείρηση, αμισθί, χωρίς να λαμβάνουν στο τέλος απολυτήριο λυκείου».

Η συζήτηση με τον κ. Βουτσινό έλαβε χώρα λίγες στιγμές μετά την απόφαση του Δ.Σ. του Δήμου Σύρου- Ερμούπολης, το οποίο συνηγόρησε στη μετατροπή του ΕΠΑ.Λ. σε Πρότυπο. Βασική προϋπόθεση για αυτή την απόφαση ήταν να μην αποκλειστούν μαθητές, καθηγητές και εκπαιδευτικές ειδικότητες. Αναμφίβολα, πρόκειται για μια απόφαση που έρχεται σε αντιδιαστολή με τις αρχικές αντιδράσεις που ξεσήκωσε η γνωστοποίηση της σχετικής πρόθεσης του υπουργείου στην τοπική κοινωνία.

Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, μα και η Α’ ΕΛΜΕ Κυκλάδων εξέφρασαν την αγωνία τους σχετικά με τον αποκλεισμό μαθητών από την εκπαίδευση, ως επακόλουθο της μετατροπής, καθώς και για τα κενά που θα δημιουργηθούν τόσο σε οργανικές θέσεις εκπαιδευτικών, όσο και σε ειδικότητες. Για τη Γενική Γραμματέα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, κ. Πισλή, όπως και για τον διευθυντή του σχολείου, κ. Λέστο δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας για τους μαθητές. Δεκτική στις αλλαγές, αλλά όχι εφησυχασμένη, παρουσιάστηκε η πρόεδρος της Ένωσης Γονέων, κ. Μηλιού, μιας και, από την πλευρά της η Ένωση, είναι «υπέρ της αλλαγής, αρκεί να λαμβάνεται υπόψη στην πράξη η ισότητα εκπαιδευτικών ευκαιριών».

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Στα μέσα του περασμένου Μάη, ο Σύλλογος διδασκόντων του ΕΠΑ.Λ. Σύρου ενημέρωσε τους γονείς για τη μεθόδευση μετατροπής του υπάρχοντος ΕΠΑ.Λ. σε «Πρότυπο». Όπως ήταν αναμενόμενο, η είδηση αυτή πυροδότησε την ανησυχία της τοπικής γονεϊκής κοινότητας, η οποία τότε κάλεσε τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, αλλά και τους γονείς σε ανοιχτή συνάντηση. Από αυτή τη συνέλευση και με 52 υπογράφοντες εξήχθη ομόφωνα ψήφισμα που δημοσιεύτηκε στα ΜΜΕ, καθώς και στις αρμόδιες αρχές. Στο εν λόγω ψήφισμα, αφού καυτηριαζόταν η μυστικότητα υπό την οποία προκρίθηκε η μετατροπή, εκφραζόταν η απορία σχετικά με το μέλλον των μαθητών που θα αποκλειστούν, είτε γιατί δεν θα περάσουν τα τεστ δεξιότητας, όπως αυτά προβλέπονται με την υπ. Αριθμ. 28720/Δ6/ 14-3-2022 υπ. Απόφαση του ΥΠΑΙΘ, είτε λόγω της μείωσης του αριθμού των εισακτέων και του χαμηλού βαθμού απολυτηρίου τους στο Γυμνάσιο. «Σε ποιο ΕΠΑ.Λ. θα πάνε; Θα πάνε στη Μύκονο; Θα πάνε στην Πάρο; (…) Θα μείνουν εκτός εκτός λυκειακής εκπαίδευσης και θα πάνε σε σχολές κατάρτισης;», διαβάζουμε στη σχετική ανακοίνωση.

Ερωτήματα διόλου ρητορικά στα οποία ήρθε να δώσει απάντηση ο Σύλλογος των εκπαιδευτικών του ΕΠΑ.Λ. Σύρου. Σε σχετική έγγραφη διαμαρτυρία αναφέρεται ότι οι μαθητές που δεν θα γίνουν αποδεκτοί στο «Πρότυπο», δεν θα έχουν εναλλακτική λύση για τη φοίτησή τους. «Ο αριθμός των προσφερόμενων θέσεων (…) δεν θα καλύπτει το σημερινό μαθητικό δυναμικό- με αποτέλεσμα- οι μαθητές που δεν επιλέγονται να πρέπει είτε να κατευθυνθούν στο ΓΕΛ, που πιθανόν να μην είναι η αρχική επιλογή αυτών των παιδιών, είτε να προσπαθήσουν να εγγραφούν σε Εσπερινό ΕΠΑ.Λ. ή στο Ειδικό Επαγγελματικό Λύκειο». Ακόμη, στο ίδιο έγγραφο υπογραμμιζόταν το πρόβλημα μετακίνησης των παιδιών κατά το απογευματινό ωράριο, αφού τα σχολικά λεωφορεία εξυπηρετούν με πρωινά δρομολόγια, καθώς και η καθοδήγησή τους σε τομείς που δεν προτιμούν, μιας και οι τομείς που λειτουργούν σε κάθε ΕΠΑ.Λ. δεν είναι ίδιοι.

Ως τρίτο… δρόμο, ο Σύλλογος διδασκόντων του ΕΠΑ.Λ. Σύρου βλέπει την εγκατάλειψη της τυπικής εκπαίδευσης και τη στροφή των μαθητών σε σχολές του ΟΑΕΔ ή σε μεταγυμνασιακές επαγγελματικές σχολές κατάρτισης «που έχουν λίγες ώρες βασικής εκπαίδευσης και κυρίως εργασία σε φορείς χωρίς αποζημίωση, (…) που δεν οδηγούν σε ισότιμο τίτλο σπουδών, δηλαδή δεν δίνουν απολυτήριο επιπέδου λυκείου».

Πρόκειται για μια νέα επαγγελματική σχολή, η ίδρυση της οποίας συμφωνήθηκε μετά την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στο ναυπηγείο του Νεωρίου. Τι προβλέπεται όμως για τις οικογένειες που δεν θέλουν να στείλουν τα παιδιά τους από τα 15 τους έτη να εργαστούν; Ποιος θα διδάσκει αυτά τα παιδιά; Τι θα διδάσκονται αυτοί οι μαθητές; Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα τίθεται εν ισχύ κατά το δοκούν της επιχείρησης;

Μέχρι την ώρα που συντάσσεται αυτό το σημείωμα δεν υπάρχει καμία επίσημη απάντηση.

Επιπλέον, προβληματική κρίνεται από τους διδάσκοντες «η εναρμόνιση των ειδικοτήτων ανάλογα με τις ανάγκες της τοπικής αγοράς». Ο λόγος δεν είναι άλλος από την εφαρμογή προγραμμάτων που συνδέονται με την αγορά εργασίας και τις ανάγκες των τοπικών επιχειρήσεων, τα οποία, όπως ο ίδιος ο σύλλογος επισημαίνει, έχουν «πρόσκαιρο και εποχικό χαρακτήρα, αλλάζουν διαρκώς και έχουν χρησιμότητα μόνο για έναν φορέα (…) και για μικρό χρονικό διάστημα».

Επομένως, το σχολείο καθίσταται δέσμιο της αγοράς, με αποτέλεσμα, οι ειδικότητες που θα προσφέρει να καθορίζονται από το είδος των επιχειρήσεων που λειτουργούν στην περιοχή και όχι από την ανάγκη ωφελείας των νέων, διαμέσου της απόκτησης πολλαπλών δεξιοτήτων. Προσέτι δε, μέσω του «Πρότυπου» ΕΠΑ.Λ. προχωρά η προοπτική μίας μαθητικής κοινότητας δύο ταχυτήτων, όπου το μεν Πρότυπο θα συγκεντρώνει τους «καλύτερους» μαθητές, το δε απλό το υπόλοιπο μαθητικό δυναμικό. Κι όμως, διαβάζουμε και πάλι στην ανακοίνωση των εκπαιδευτικών του ΕΠΑ.Λ.: «Όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη από ένα σχολείο με επαρκή χρηματοδότηση (…) με παροχή σύγχρονων γνώσεων με βάση τις κοινωνικές ανάγκες».

Στην ανησυχία του Συλλόγου διδασκόντων, κυρίως όμως στην αγωνία της Ένωσης Γονέων δήμου Σύρου- Ερμούπολης, ήρθε να απαντήσει με επιστολή του, ο διευθυντής του ΕΠΑ.Λ. Σύρου, κ. Λέστος. Απευθυνόμενος στους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών, μα και στους άμεσα ενδιαφερόμενους, τη μαθητική κοινότητα του σχολείου, ο κύριος διευθυντής στάθηκε, μεταξύ άλλων, στο ζήτημα του αποκλεισμού μαθητών στην εποχή του «Πρότυπου», καθώς και στη συνολική αναβάθμιση του σχολείου. Σ’ ό, τι αφορά στη δυνατότητα εγγραφής ενός μαθητή στα ΕΠΑ.Λ., σύμφωνα με τον κ. Λέστο, αυτή εξαρτάται από τη δυναμικότητα του σχολείου, δηλαδή από τον αριθμό των μαθητών που μπορεί να δεχθεί με βάση τις κτιριακές του υποδομές. «Στη μοναδική περίπτωση που η ζήτηση ξεπεράσει τη δυναμικότητα, πραγματοποιείται κλήρωση, ενώ στην αντίστοιχη περίπτωση στα «Πρότυπα», αντί για κλήρωση πραγματοποιείται κατάταξη των μαθητών με βάση τον βαθμό απολυτηρίου». Επομένως, κανένας μαθητής, καμία μαθήτρια δεν πρόκειται να αποκλειστεί και απόδειξη αυτής της συνθήκης, πάντα βάσει των δηλώσεων του κ. Λέστου, αποτελεί η λειτουργία των έξι πρώτων Πρότυπων ΕΠΑ.Λ. που παρουσίασαν αύξηση μαθητικού δυναμικού και κανένας μαθητής δεν έμεινε εκτός.

Τέλος, αναφορικά με τις παρεχόμενες προς τους μαθητές και το εκπαιδευτικό προσωπικό υπηρεσίες, ο κ. Λέστος στάθηκε εκτός των άλλων, στην αυξημένη κρατική χρηματοδότηση για κτιριακές παρεμβάσεις και προμήθεια εποπτικού εξοπλισμού, στην παραμονή του προγράμματος «Μια νέα αρχή στα ΕΠΑ.Λ.», καθώς και στη διατήρηση των οργανικών θέσεων των εκπαιδευτικών. «Ποιος αλήθεια διαφωνεί ότι πολλά από τα ανωτέρω, θα πρέπει να εφαρμοστούν σε όλα τα σχολεία;», διερωτήθηκε ο κ. Λέστος.

Σ’ αυτό που δεν απάντησε ο κ. Λέστος είναι γιατί από τη στιγμή που κρίνεται αναγκαία η λειτουργία «Πρότυπου» ΕΠΑ.Λ., δεν ιδρύεται ένα νέο σχολείο ή, γιατί, ενώ διατίθενται τέτοια ποσά για τα «Πρότυπα», δεν επενδύονται αυτά στην αναβάθμιση συνολικά των σχολείων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης που υποφέρουν από χρόνια υποχρηματοδότηση; Αλλά οι απαντήσεις αυτών των ερωτημάτων δεν είναι αρμοδιότητα ενός σχολικού διευθυντή, αλλά του υπουργείου Παιδείας και της κυβέρνησης. Μήπως τελικά έχουν δίκιο όσοι βλέπουν πίσω από τη μετατροπή των ΕΠΑ.Λ. σε Πρότυπα, την εξυπηρέτηση της κερδοφορίας συγκεκριμένων κλάδων του εγχώριου κεφαλαίου (εν προκειμένω του τουριστικού και του ναυπηγοεπισκευαστικού) με την παράλληλη εξασφάλιση φθηνού εργατικού δυναμικού;  

Πάντως, γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικοί δεν έλαβαν απαντήσεις ούτε κατά την πρόσφατη επίσκεψη της κ. Κεραμέως στο νησί (29/5/22) στα πλαίσια της «Διευρυμένης Συνεδρίασης της ΔΕΕΠ Κυκλάδων». Όπως αναφέρεται στο ΔΤ που εξέδωσε η Πρωτοβουλία Γονέων και Εκπαιδευτικών ενάντια στην προτυποποίηση των ΕΠΑ.Λ. Σύρου: «Χωρίς καμία προηγούμενη προαναγγελία και κάτω από συνθήκες απόλυτης μυστικότητας (…) η υπουργός επισκέπτεται το νησί (…) κι ενώ επιλέγει να καλέσει συγκεκριμένα στελέχη της Διοίκησης Εκπαίδευσης ( που συμφωνούν με την «προτυποποίηση» που μεθοδεύει το υπουργείο) αρνείται να συναντήσει την Ένωση Γονέων» που είχε ζητήσει εγγράφως συνάντηση μαζί της. Στάση που απαντήθηκε έναντι οποιουδήποτε, προερχομένου από τη μαθητική, εκπαιδευτική και γονεϊκή κοινότητα, αφού αντί του διαλόγου, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ παρέταξε ΜΑΤ και ισχυρές δυνάμεις αστυνομίας.

Η «προτυποποίηση» του ΕΠΑ.Λ. ξεκινά όπως όλες οι… μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη: Με αδιαφάνεια, κάτω από ένα πέπλο μυστικότητας και φυσικά με αστυνομοκρατία. Παρόλα αυτά, τα αγωνιώδη ερωτήματα γονέων και εκπαιδευτικών, όπως αυτά τέθηκαν και από τους διδάσκοντες του 1ου ΕΠΑ.Λ. Αιγίου και το Δ.Σ. της Β’ ΕΛΜΕ Αχαΐας, περίπτωση όμοια με αυτή της Σύρου, παραμένουν. Θα απαντήσει άραγε το υπουργείο σε αυτά ή θα συνεχίσει να «κρύβεται» πίσω από φιέστες αυτοθαυμασμού και τις ασπίδες των πραιτοριανών του;