Ο Ρίσι Σούνακ επιλέχθηκε από τους βουλευτές του κόμματός του για να γίνει ο πέμπτος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου μέσα σε έξι χρόνια. Δουλειά του ήταν να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στη Συντηρητική κυβέρνηση μετά τη σκανδαλώδη θητεία του Μπόρις Τζόνσον και τις καταστροφικές 44 ημέρες της Λιζ Τρας, κατά τις οποίες τα σχέδιά της για μειώσεις φόρων για τους πλούσιους κατέστρεψαν τη βρετανική οικονομία.
Ο Σούνακ έχει καλύψει τη διαφορά στις δημοσκοπήσεις που άνοιξε η Λιζ Τρας, αλλά το Συντηρητικό κόμμα του παραμένει 20 μονάδες πίσω από το αντιπολιτευόμενο Εργατικό. Με βάση τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, αν γίνονταν αύριο εκλογές, το Συντηρητικό κόμμα θα έχανε περίπου 190 έδρες, δίνοντας στο Εργατικό κόμμα πλειοψηφία 120 εδρών στο βρετανικό Κοινοβούλιο των 650 εδρών. Από τότε που έγινε πρωθυπουργός, τα προσωπικά ποσοστά του Σούνακ έχουν επίσης μειωθεί απότομα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 53% των πολιτών πιστεύει ότι ο Σούνακ είναι αδύναμος, σε σύγκριση με το 37% του Δεκεμβρίου του 2022, ενώ το 45% πιστεύει ότι είναι ανίκανος, σε σύγκριση με το 32% προ δύο μηνών.
Η δουλειά του Σούνακ θα ήταν πάντα δύσκολη. Έγινε ηγέτης ενός Συντηρητικού κόμματος, το οποίο μετά από 13 χρόνια στην κυβέρνηση είναι ιδεολογικά εξαντλημένο και διχασμένο. Οι βουλευτές του από τις ευημερούσες περιοχές θέλουν να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες και τους φόρους, ενώ οι βουλευτές του από τις φτωχότερες περιοχές θέλουν περισσότερες κρατικές δαπάνες και επενδύσεις. Ο συνασπισμός των πλουσιότερων και φτωχότερων περιοχών του Ηνωμένου Βασιλείου, με τον οποίο το Συντηρητικό κόμμα κέρδισε τις εκλογές του 2019, βασίστηκε σε δύο πράγματα: το Brexit και τον Μπόρις Τζόνσον. Και τα δύο προκαλούν προβλήματα για τον Σούνακ.
Brexit και Μπόρις
Η απογοήτευση για το Brexit αυξάνεται, καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις του στο εμπόριο, τις επενδύσεις και το εργατικό δυναμικό γίνονται όλο και πιο εμφανείς. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι η μόνη προηγμένη οικονομία που θα συρρικνωθεί το 2023. Ο Σούνακ κατηγορεί την πανδημία του Covid και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για τα οικονομικά προβλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου, αγνοώντας τις επιζήμιες οικονομικές επιπτώσεις του Brexit.
Ο Μπόρις Τζόνσον αρνείται να φύγει. Πολλοί Συντηρητικοί βουλευτές δεν εμπιστεύονται τον Σούνακ. Πιστεύουν ότι η παραίτησή του από τη θέση του υπουργού Οικονομικών τον Ιούλιο του 2022 προκάλεσε την πτώση του Τζόνσον ως πρωθυπουργού. Δεν είναι μυστικό ότι ο Τζόνσον σχεδιάζει την επιστροφή του. Όταν ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι επισκέφθηκε το Λονδίνο στις 9 Φεβρουαρίου 2023, ο Τζόνσον υποστήριξε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να του δώσει μαχητικά αεροσκάφη για τον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Παρόλο που ο Σούνακ ακολουθεί την πολιτική του ΝΑΤΟ μη δίνοντας μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία, τα υπολογισμένα σχόλια του Τζόνσον τον έκαναν να φαίνεται αδύναμο.
Λανθασμένοι υπολογισμοί
Κατά κάποιον τρόπο, ο Σούνακ χειροτέρεψε ο ίδιος την κατάστασή του. Οι διασπάσεις στο Συντηρητικό κόμμα απαιτούσαν από τον Σούνακ να διορίσει υπουργούς, που θα ενοποιούσαν το κόμμα του. Ορισμένες από τις επιλογές του φαίνονται τώρα απερίσκεπτες. Τον Ιανουάριο, αναγκάστηκε να απολύσει τον Nάντχιμ Ζαχάουι, τον πρόεδρο του Συντηρητικού κόμματος. Ο Ζαχάουι είχε παραβιάσει τον κώδικα δεοντολογίας των υπουργών, καθώς δεν είπε στους αξιωματούχους ότι βρισκόταν υπό έρευνα από τις φορολογικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, όταν ο Μπόρις Τζόνσον τον διόρισε υπουργό Οικονομικών τον Ιούλιο του 2022. Ο Ζαχάουι έχει πλέον πληρώσει τον φορολογικό λογαριασμό του, ύψους πολλών εκατομμυρίων λιρών, καθώς και πρόστιμο σχεδόν ενός εκατ. λιρών. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης του Σούνακ, Ντόμινικ Ράαμπ, βρίσκεται τώρα υπό έρευνα μετά από οκτώ καταγγελίες για εκφοβισμό που έγιναν από 24 δημοσίους υπαλλήλους. Η έρευνα συνεχίζεται, αλλά λίγοι περιμένουν ότι ο Ράαμπ θα διατηρήσει τη δουλειά του.
Ο Σούνακ έχει επίσης εκτιμήσει λανθασμένα τις προθέσεις της κοινής γνώμης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Την 1η Φεβρουαρίου 2023, μια ημέρα πριν ο Σούνακ γιορτάσει τις 100 ημέρες της πρωθυπουργίας του, περίπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι του δημοσίου τομέα απεργούσαν, μεταξύ των οποίων δάσκαλοι, καθηγητές πανεπιστημίου, δημόσιοι υπάλληλοι, οδηγοί τρένων και λεωφορείων. Ο Σούνακ αρνείται να διαπραγματευτεί με τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα. Το στοίχημά του είναι ότι η κοινή γνώμη θα στραφεί εναντίον των απεργιών και ότι αυτές θα δημιουργήσουν προβλήματα στο Εργατικό Κόμμα, το οποίο λαμβάνει οικονομική στήριξη από ορισμένα συνδικάτα. Αλλά η δημόσια υποστήριξη για τις απεργίες παραμένει ισχυρή. Σε μια κρίση κόστους ζωής, πολλοί ταυτίζονται με τις απεργίες, οι οποίες δεν αφορούν μόνο τους μισθούς, αλλά και την υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου μετά από 13 χρόνια υποεπένδυσης.
Η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται από την πανδημία, το Brexit, την Ουκρανία και το οικονομικό χάος που προκάλεσε η Λιζ Τρας θα αποτελούσε πρόκληση για κάθε πρωθυπουργό. Αλλά οι εξελίξεις έχουν αποκαλύψει όχι μόνο την απειρία του Σούνακ, ο οποίος είναι βουλευτής μόλις από το 2015, αλλά και την κακή πολιτική του κρίση. Αν και πιο έξυπνος και αξιόπιστος, δεν έχει το χάρισμα του Μπόρις Τζόνσον. Ο Σούνακ είναι περισσότερο σύμβουλος διαχείρισης παρά πρωθυπουργός. Όντας άνετος με τις οικονομικές πληροφορίες και ένα λογιστικό φύλλο, μπορεί να βρει τρόπους να μειώσει το προσωπικό και τους μισθούς για να κάνει μια επιχείρηση πιο κερδοφόρα. Ωστόσο, δεν τον συγκινούν οι συνέπειες των προτάσεών του για τους ανθρώπους, επειδή, προσωπικά, δεν επηρεάζεται. Στην πολιτική, η διαχειριστική προσέγγιση έχει τα όριά της. Μέχρι στιγμής, ο Σούνακ αποτυγχάνει να πείσει τον κόσμο ότι διαθέτει τις ευρύτερες πολιτικές ηγετικές ικανότητες που απαιτούνται για να οδηγήσει το Ηνωμένο Βασίλειο στην έξοδο από τις τρέχουσες κρίσεις.
Πρόσφατα στο Κοινοβούλιο, ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Κιρ Στάρμερ άφησε να εννοηθεί ότι η θέση του πρωθυπουργού ήταν «πολύ μεγάλη» για τον Σούνακ, ο οποίος είναι «απελπιστικά αδύναμος». Πολλοί φαίνεται τώρα να συμφωνούν.
