Ένα ουκρανικό drone εμφανίστηκε εδώ στο Σότσι το πρωί με αποτέλεσμα να διακοπούν οι αεροπορικές συγκοινωνίες επί δίωρο, καθώς άρχιζαν να έρχονται στο αεροδρόμιο Άντλερ οι αντιπροσωπείες για την ετήσια συνάντηση της Λέσχης Βαλντάι, κορυφαία εκδήλωση της ρωσικής ελίτ. Μια ετήσια συνάντηση-παράθυρο της Ρωσίας στον κόσμο, καθώς συμμετέχουν σε αυτή, εδώ και δύο δεκαετίες, σειρά προσωπικοτήτων από τον υπόλοιπο κόσμο, διανοούμενοι, πολιτικοί, διπλωμάτες. Εδώ έρχεται και ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν για να μιλήσει για τα μεγάλα διεθνή προβλήματα και να συζητήσει με τους συμμετέχοντες στη Λέσχη Βαλντάι.
Αν το Κίεβο ελπίζει να επηρεάσει το κλίμα με αυτή την μίνι άσκηση ψυχολογικού πολέμου, κανένας εδώ δεν πολυενδιαφέρεται στην πραγματικότητα. Οι συγκεντρωμένοι είναι βέβαιοι ότι δεν υπάρχει ούτε πιθανότητα επικράτησης της Ουκρανίας, ούτε και να τους έρθει κανένα drone στο κεφάλι. Αυτό που κυρίως τους ενδιαφέρει είναι να επηρεάσουν (και να πιάσουν από τώρα «θέση») στην αναπόφευκτη πια ανάδυση ενός «εναλλακτικού» προς τη Δύση, «παράλληλου» διεθνούς σύμπαντος.
Η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών του πλανήτη αντιλαμβάνονται πια ότι δεν ζούμε στον αμερικανοκρατούμενο «μονοπολικό» πλανήτη της μετά το 1991 εποχής, αλλά και ότι ίσως βαδίζουμε προς τον τερματισμό της δυτικής κυριαρχίας πέντε αιώνων επί του κόσμου. Πέρασε ανεπιστρεπτί η εποχή που η Ουάσιγκτον, η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι και το Νταβός κρατούσαν τα αναντίρρητα σκήπτρα του κόσμου μας. Τώρα, η καρδιά του πάλλεται εξίσου, ίσως και περισσότερο, στη Σαγκάη και το Νέο Δελχί, στο Ρίο και στο Γιοχάνεσμπουργκ και σε μέρη όπως η Λέσχη Βαλντάι στη Ρωσία.
Βέβαια οι Ρώσοι δεν παίζουν με την ασφάλεια των ηγετών τους κι έτσι μια σειρά από αντιαεροπορικά όπλα αναμένουν τυχόν παράξενα ιπτάμενα αντικείμενα, αναπτυγμένα γύρω από τον δρόμο που οδηγεί από το Σότσι στο μαγευτικό ορεινό θέρετρο της Κράσναγια Πολιάνα, που αναπτύχθηκε στην περιοχή και πήρε το όνομά του από το ομώνυμο χωριό που έχτισαν Πόντιοι στην περιοχή και στο οποίο ακόμα ζουν περίπου οκτακόσιοι (Ποιο είναι το ποντιακό χωριό του Σότσι).
Είμαστε στο βουνό του Προμηθέα, στον Καύκασο, που πάλι βάφεται τώρα, λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, με το αίμα του μαρτυρικού λαού των Αρμενίων, θυμάτων της εγκληματικής, γενοκτονικής πολιτικής τριών κρατών: του Αζερμπαϊτζάν του Αλίεφ, της Τουρκίας του Ερντογάν και του Ισραήλ του Νετανιάχου. Η νέα εθνοκάθαρση των Αρμενίων, υπό την απειλή γενοκτονίας τους και η μη αντίδραση της ανθρωπότητας επιβεβαιώνουν ότι ζούμε σε έναν προϊστορικό και βάρβαρο κόσμο όπου μπορούν να συμβούν τα πάντα και όπου σταδιακά εξαφανίζεται κάθε προσήλωση στην ηθική, δηλαδή στο θεμέλιο του πολιτισμού.
Μια εναλλακτική «συνέλευση» του πλανήτη
Στην αρχή βέβαια της ύπαρξής του στο Βαλντάι ήταν πολύ περισσότεροι οι εκπρόσωποι της Δύσης. Τώρα όμως, καθώς περάσαμε σταδιακά από την περίοδο του «τέλους του ψυχρού πολέμου» στον νέο ψυχρό, εν μέρει και θερμό πόλεμο Δύσης και Ρωσίας, με προοπτική επέκτασης στο Ιράν και την Κίνα, οι δυτικοί συμμετέχοντες έχουμε μειωθεί, ενώ έχει αυξηθεί εντυπωσιακά ο αριθμός των ανθρώπων που εκπροσωπούν τον ανερχόμενο Παγκόσμιο Νότο, αλλά και την Ανατολή του πλανήτη. Από «παράθυρο της Ρωσίας στον κόσμο» -και στην πραγματικότητα περισσότερο στη Δύση- η ετήσια συνάντηση του Βαλντάι μετασχηματίστηκε από πέρυσι κι ακόμα περισσότερο φέτος, ίσως στο σημαντικότερο think tank, σε ένα είδος «Γενικής Συνέλευσης Ιδεών» του «πολυπολικού κόσμου». Είναι εδώ που Αφρικανοί και Κινέζοι, Ινδοί και Λατινοαμερικάνοι, Ρώσοι, Πακιστανοί και Σριλανκέζοι, οι ταπεινωμένοι μέχρι χτες εκπρόσωποι της καταπληκτικής πλειοψηφίας μιας πολύχρωμης ανθρωπότητας, συζητάνε για το πώς θα δομήσουν τη δική τους απάντηση στην αλαζονική Δύση, για τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας, για το πώς θα «αποδολαριοποιήσουν» τον πλανήτη, για τον κίνδυνο του πυρηνικού πολέμου, τα προβλήματα της επιστήμης και τεχνολογίας κλπ. Φέτος στη συνάντηση συμμετέχουν 142 διανοούμενοι, πολιτικοί και διπλωμάτες από 42 κράτη, μεταξύ των οποίων όλα τα μόνιμα μέλη του ΣΑ, η Ινδία, το Πακιστάν, η Νότιος Αφρική, η Βραζιλία, η Βενεζουέλα κ.ά..
Στο φετινό Βαλντάι την παράσταση από τη Δύση κερδίζουν, μεταξύ άλλων, ο εγγονός του στρατηγού Ντε Γκωλ, ο Πιερ Ντε Γκωλ, που απηύθυνε μια παθιασμένη έκκληση για την αποκατάσταση των σχέσεων της Ευρώπης με τη Ρωσία, ο διακεκριμένος Γάλλος οικονομολόγος Ζακ Σαπίρ, ο διευθυντής της γερμανικής αριστερής Jungewelt Stephan Huth (μιας από τις ελάχιστες πια εφημερίδες σε όλη τη Δύση που μπορεί κάποιος να διαβάσει κάτι που δεν θα είναι ΝΑΤΟϊκή προπαγάνδα), ο Αμερικανός οικονομολόγος, επικεφαλής του Κέντρου Βιώσιμης Ανάπτυξης του Πανεπιστήμιου Κολούμπια Τζέφρι Σακς κ.ά.. Αλλά, όπως ήδη σημειώσαμε, ολόκληρη η ισορροπία του συνεδρίου έχει πλέον μετατοπιστεί προς την Ανατολή και τον Παγκόσμιο Νότο. Μετά από δύο δεκαετίες σφοδρού έρωτα με την Αμερική, την Ευρώπη και τη Δύση στο σύνολό της – και παρά τις βαθιές φιλοδυτικές τάσεις που διατρέχουν μεγάλο μέρος της ελίτ της, προπάντων οικονομικής – η Μόσχα ανακαλύπτει, με όλη την ορμή, αν όχι το μένος του ερωτευμένου που όχι μόνο διαψεύστηκε, αλλά και εξαπατήθηκε τη γοητεία του Νότου και της Ανατολής (Ex oriente Lux, Εξ ανατολών το Φως, για να θυμηθούμε το σύνθημα, πριν από πενήντα χρόνια, του μοναδικού Ισαάκ Ντόιτσερ, ή το Συνέδριο των Λαών της Ανατολής που οργάνωσαν οι Μπολσεβίκοι στο Μπακού πριν από έναν αιώνα).
Πριν από τριάντα χρόνια η Μόσχα υποκλινόταν στον Φρίντμαν και στη Θάτσερ, ορισμένοι ακόμα και στον Πινοτσέτ, τώρα ο πρόεδρος Πούτιν γοητεύει τους Αφρικανούς με τις αναφορές του στους ηγέτες του αντιαποικιακού τους κινήματος, όπως οι δολοφονημένοι Πατρίς Λουμούμπα και Τομά Σανκαρά. Και ο Λένιν, που προφήτευε τη νίκη του σοσιαλισμού πριν από έναν αιώνα, βασισμένος στο αυξανόμενο βάρος των λαών του παγκόσμιου Νότου, μοιάζει να δικαιώνεται. Ακόμα δεν πρόκειται βέβαια για σοσιαλισμό, πρόκειται όμως για τη σοβαρότερη αμφισβήτηση της παγκόσμιας κυριαρχίας του δυτικού καπιταλιστικού συστήματος μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917.
Βέβαια από τη ρητορεία μέχρι την πραγματικότητα υπάρχει απόσταση. Η Ρωσία εξακολουθεί να εφαρμόζει μια απολύτως παραδειγματική νεοφιλελεύθερη οικονομική διαχείριση, η Ινδία το παίζει «δίπορτο» – και με τους BRICS και με την Αμερική – σημαντικοί Υπουργοί της ρωσικής κυβέρνησης κατεβάζουν τον πήχη της «αποδολαριοποίησης» στην οποία κάλεσε ήδη ο Ρώσος πρόεδρος («θα φύγουμε από το δολάριο μόνο αν η Αμερική θα εξακολουθήσει να το χρησιμοποιεί με τον τρόπο που το κάνει» και όχι ούτως ή άλλως). Οι κεντρικές τράπεζες των BRICS πλην της κινεζικής, κατ’ ουσίαν εκπρόσωποι της «Αυτοκρατορίας του Χρήματος» (του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου) φρενάρουν όσο μπορούν την απόκτηση ενός ουσιαστικού ρόλου από την Τράπεζα των BRICS. Και οι εξελίξεις στην Υπερκαυκασία πιθανώς προετοιμάζουν το έδαφος για νέες μεγάλες κρίσεις, μεσοπρόθεσμα, αλά ουκρανικά, στις νότιες πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες, που είναι και το μαλακό υπογάστριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Η Δύση προκαλεί παγκόσμια εξέγερση!
Παρόλα αυτά το καράβι έχει αποπλεύσει. Η ανοιχτή σύγκρουση ΝΑΤΟ και Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας δεν άφησε άλλα περιθώρια στη Μόσχα και τερμάτισε την περίοδο που άρχισε το 1987 στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον. Κανείς δεν ξέρει αν και πότε θα έχουμε ξανά κάπως «ανθρώπινες» σχέσεις μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων. Σε αντίθεση μάλιστα με τον ψυχρό πόλεμο, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πρωτευουσών, αν εξαιρέσουμε μερικές συναντήσεις από καιρού εις καιρόν του αρχηγού της CIA Γουίλιαμ Μπερνς (από τους ελάχιστους Αμερικανούς αξιωματούχους που εξακολουθούν να έχουν μια βαθύτερη κατανόηση του κόσμου και των διακυβευμάτων της κρίσης) και του Ρώσου ομολόγου του Νικολάι Πατρούσεφ. «Τι να πω με την Νούλαντ και τον (Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας) Σάλιβαν», λέει Ρώσος συνομιλητής τους στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, περιγράφοντάς τους ως πρόσωπα που δεν ακούνε τίποτα, δεν ανταλλάσσουν επιχειρήματα και απλώς επιδιώκουν να γίνει το δικό τους.
Το πρόβλημα δεν το έχει μόνο η Μόσχα. Από τη στιγμή που οι δυτικοί αποφάσισαν – παρανόμως – να παγώσουν ρωσικά αποθεματικά 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κανείς πια δεν μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στο υπάρχον δυτικό τραπεζικό σύστημα και στο διεθνές σύστημα διακανονισμού πληρωμών, υποστηρίζει ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος Τζέφρι Σακς. Και δεν είναι μόνο η Ρωσία που πλήττεται από κυρώσεις. Υπολογίζεται ότι περίπου το 30% των κρατών τελεί υπό κάποια μορφή εντελώς αυθαίρετων και παράνομων κυρώσεων της Ουάσιγκτον, στην πραγματικότητα ενός είδος οικονομικού πολέμου των Αμερικανών, που έρχεται να προστεθεί στον πόλεμο και την καταλήστευση, δια μέσου του Χρέους από όλη τη Δύση. Οι Αμερικανοί παραβιάζουν ασύστολα ακόμα και τους ίδιους τους κανόνες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που οι ίδιοι επέβαλλαν.
Πριν από έναν αιώνα, οι Ρώσοι ξεκίνησαν μια επανάσταση που φιλοδοξούσε να γίνει παγκόσμια, προτού ο Στάλιν την περιορίσει στη χώρα του («σοσιαλισμός σε μια και μόνη χώρα»), διαλύοντας και επίσημα την Κομμουνιστική Διεθνή το 1943, ελπίζοντας και αποβλέποντας σε έναν (αδύνατο όπως απεδείχθη) μόνιμο «ιστορικό συμβιβασμό» με τη Δύση.
Η Ρωσία πέθανε το 1991 και αναστήθηκε πλέον, διαβεβαιώνει τους συνέδρους ο Ρώσος «εθνικιστής» αγκιτάτορας, δημοσιογράφος και συγγραφέας Προχάνοφ, διευθυντής της εφημερίδας Ζάφτρα, που εκφράζει τη χαρά του γιατί έφυγαν από τη χώρα οι δυτικές επιχειρήσεις και οι δυτικόφιλοι, φιλελεύθεροι διανοούμενοι. Θάψαμε τον φιλελευθερισμό και αναζητούμε τώρα τη νέα ιδεολογία μας που πρέπει να βασίζεται στη «ρωσική ιδέα», υποστηρίζει. Ποια θα είναι η σχέση αυτής της ιδέας με μια νέα «οικουμενικότητα»; διερωτάται ένας Σέρβος συμμετέχων που τονίζει τον κρίσιμο χαρακτήρα της απάντησης που θα δοθεί σε αυτό το ερώτημα.
Τώρα δεν είναι καμιά επαναστατική δύναμη που έχει ξεσηκωθεί, όπως πριν από έναν αιώνα, εναντίον της παγκόσμιας τάξης των Μπους, Κλίντον, Ομπάμα, Τραμπ και Μπάιντεν, εναντίον της «συναίνεσης της Ουάσιγκτον» και της κυριαρχίας του ΝΑΤΟ, όπως όταν οι Μπολσεβίκοι ξεκινούσαν την έφοδό τους στον ουρανό. Οι Ρώσοι, οι Κινέζοι, οι Ιρανοί, οι Ινδοί αντιπροσωπεύουν μάλλον συντηρητικά καθεστώτα. Αυτό που κυρίως τους ενδιαφέρει είναι να μην ανακατεύεται στα εσωτερικά τους η Αμερική και γενικότερα η καπιταλιστική Δύση (κάτι en passant αδύνατο, γιατί αντιβαίνει στην ίδια τη φύση του καπιταλισμού που, για να υπάρξει, είναι διαρκώς υποχρεωμένος να επεκτείνεται, δεν το κάνει από κάποιου είδους βίτσιο αλλά από αναπόφευκτη ανάγκη).
Είναι αντίθετα ο ριζοσπαστισμός του Κεφαλαίου, οι «λενινιστές» των αγορών, οι εφαρμοστές του (κατά Ναόμι Κλάιν) «δόγματος του σοκ» που τους αναγκάζει να «επαναστατήσουν χωρίς καν να το πολυθέλουν κατά μιας διεθνούς τάξης πραγμάτων που τους επιφυλάσσει μόνο θέση δούλου (όλο και περισσότερο μάλιστα αυτό συμβαίνει και με τους ίδιους τους συμμάχους της Αμερικής).
Το ταξίδι προς τον πολυπολικό κόσμο είναι η αναγκαία, αν και όχι ικανή προϋπόθεση για να αποτραπεί το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού μέσα σε μια ολοκληρωτική Δυστοπία. Το ταξίδι αυτό ξεκίνησε, και δεν πρόκειται να σταματήσει πια εύκολα, πλήρες αντιφάσεων, δυσκολιών και κινδύνων, αδύνατο να προβλεφθεί στις λεπτομέρειές του. Από αυτό το ταξίδι θα εξαρτηθεί το μέλλον και η ίδια η επιβίωση του ανθρώπου.
