Για τη γενιά του Δεκέμβρη του 2008, τη γενιά που αποτέλεσε τον πυρήνα της εξέγερσης μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από το όπλο του αστυνομικού φρουρού, Επαμεινώνδα Κορκονέα, εκείνος ο μήνας δεν ξεχάστηκε ποτέ. Παραμένει βαθιά χαραγμένος μέσα στην καρδιά μας, ορίζοντας ακόμα, ως ένα βαθμό, το είναι μας. Κάθε χρόνο, στις 6 του Δεκέμβρη, θυμόμαστε πως με αφορμή μια ανείπωτη τραγωδία, η γενιά μου έζησε για λίγο την έφοδο στον ουρανό. Ότι κάποτε, δεκαπέντε χρόνια πριν, αγγίξαμε, έστω και ελάχιστα, το όνειρο μιας άλλης κοινωνίας, εκείνης που θα γεννιόταν μετά την εξέγερση.
Και πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από εκείνο το Σάββατο του Δεκέμβρη. Ήμουν μόλις 18 χρονών τότε, στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου στη Φιλοσοφική του ΑΠΘ. Πλέον, οι περισσότεροι εκείνης της γενιάς τριανταρήσαμε εδώ και αρκετά χρόνια. Μεγαλώσαμε. Περάσαμε δεκαπέντε χρόνια οικονομικής κρίσης, πανδημίας, αγωνίας για την επιβίωση. Κάποιοι από εμάς κάναμε οικογένειες. Κάποιοι παλεύουν ακόμα να βρουν τη θέση τους στον κόσμο. Όλοι μας με τα όνειρα κάπως στραπατσαρισμένα. Τίποτα δεν θυμίζει πάνω μας εκείνους του 18άρηδες που ήταν κάθε μέρα στον δρόμο, κάθε μέρα απέναντι στη βίαιη καταστολή της αστυνομίας και του κράτους της δεξιάς, κάθε μέρα ανάμεσα σε συνελεύσεις και συντονιστικά καταλήψεων σε σχολές, σε δημόσια κτίρια, σε θέατρα. Κάθε μέρα εκεί. Στην εξέγερση της γενιάς μας. Κάθε μέρα εκεί για τον Αλέξη, τον αδερφό μας. Τον Αλέξη που δολοφονήθηκε μόλις 15 χρονών.
Δεκαπέντε χρόνια από τότε που τα κινητά τηλέφωνα μιας άλλης εποχής, που δεν είχαν ακόμα πρόσβαση στο διαδίκτυο, χτυπούσαν επίμονα για να μας ανακοινώσουν ότι ένα παιδί 15 χρονών δολοφονήθηκε στα Εξάρχεια.
Η ταύτιση με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο έγινε αυτόματα, ακαριαία για τη γενιά μου. Δεν ήταν ο Αλέξης, μια μονάδα ήταν όλοι μας. Ο καθένας μας θα μπορούσε να είναι στη θέση του, ο καθένας από αυτή τη γενιά που δεν χωρούσε στα περιχαρακωμένα όρια του συστήματος, θα μπορούσε να έχει τη μοίρα του Αλέξη, να είναι ο Αλέξης. Ένας έφηβος που βρέθηκε στα Εξάρχεια για να γιορτάσει την ονομαστική γιορτή του φίλου του, έβγαλε τη γλώσσα στην αστυνομία και βρέθηκε με μια σφαίρα καρφωμένη στην καρδιά. Απλά και μόνο επειδή υπήρχε. Απλά και μόνο επειδή έκανε βόλτα στα Εξάρχεια και όχι σε κάποια πιο «τρέντι» γειτονιά, από εκείνες που σύχναζαν οι συμμαθητές του Αλέξη.
Σε εσάς που (δεν) μας ακούγατε
«Σκατά σε όλους τους
Γιατί εμείς δεν παίζουμε παιχνίδια με τους όρους τους.
Σκατά στα μούτρα τους
Γιατί δεν μας φοβίζουνε ούτε τα κουμπούρια τους».
Γράφτηκαν πολλά για τον Δεκέμβρη του 2008 και για την εξέγερση. Η νεολαία λοιδορήθηκε όσο καμία άλλη φορά άλλοτε, εκείνα τα κακομαθημένα κωλόπαιδια που έβγαιναν και έσπαγαν τις περιουσίες των πολιτών, που έκαιγαν τις τράπεζες, που πετούσαν μολότοφ στην αστυνομία. Άρθρα επί άρθρων στις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής από πολιτικούς αναλυτές, δημοσιογράφους, καθηγητές πανεπιστημίου που δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί η νεολαία εξεγείρεται. Ή δεν ήθελαν να καταλάβουν. Ή, μάλλον, καταλάβαιναν μια χαρά τι συνέβαινε, αλλά οι πένες τους αλυσοδέθηκαν από τα συστημικά ΜΜΕ και τη δεξιά κυβέρνηση του Καραμανλή ώστε να χτυπήσουν την εξέγερση ανελέητα, να δημιουργήσουν και να τροφοδοτήσουν ένα κλίμα φόβου και τρομοκρατίας, ένα κλίμα μίσους προς τη νεολαία και υπεράσπισης της αστυνομίας και του κράτους.
Πηχυαίοι τίτλοι στον Τύπο και στην τηλεόραση της εποχής μιλούσαν για την «κουλτούρα της Μεταπολίτευσης» , για την κουλτούρα της βίας που ανανεωνόταν επειδή την κάλυπτε και την προωθούσε η κοινοβουλευτική και η εξωκοινοβουλευτική αριστερά, που με τη σειρά της «χαϊδευόταν» από τις δημοκρατικές φωνές του ΠΑΣΟΚ. Και όλοι αυτοί ανέχονταν τον μεγαλύτερο εχθρό, τους κουκουλοφόρους, τους γνωστούς-αγνώστους, δηλαδή τον αναρχικό χώρο. Εκείνους που τα σπάνε.
Για εμένα και για όλους εκείνους που συμμετείχαμε στην εξέγερση του Δεκέμβρη, η απάντηση ήταν τελείως διαφορετική. Νιώθαμε μίσος και σιχασιά για το σύστημα. Για τη δεύτερη τετραετία διακυβέρνησης της δεξιάς που και τότε, όπως και τώρα, είχε μετατρέψει τη χώρα σε μια ατελείωτη χωματερή και τη γέμιζε με τα σκουπίδια του κράτους και του παρακράτους. Σκουπίδια στην τηλεόραση, σκουπίδια στις δουλειές και τους μισθούς με τη γενιά των 700 ευρώ, σκουπίδια στην τέχνη με τα μπουζούκια και την κουλτούρα της ατέρμονης χαράς και διασκέδασης, το star system και τη σόου μπίζνα, τον συνεχή αγώνα για μια φαντασιακή επιτυχία και ευτυχία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του συστήματος. Κομμένη και ραμμένη για τα όρια του καπιταλισμού.
Δεν ήταν δα, και τόσο δύσκολο να γίνει αντιληπτό γιατί η νεολαία έκαιγε τις πόλεις. Γιατί οι πόλεις, έτσι όπως είχαν μετατραπεί από το σύστημα, άξιζε να καούν. Γιατί ήμασταν μια γενιά που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην εποχή των μεγάλων προσδοκιών και είχε καταλήξει να ζει στην εποχή των τεράτων.
Ήμασταν η γενιά που άκουγε ιστορίες για τη Γένοβα, για τη Θεσσαλονίκη του 2003, που συμμετείχε στις αντιπολεμικές κινητοποιήσεις εναντίον του πολέμου στο Ιράκ το 2005, στις μαθητικές και φοιτητικές καταλήψεις τον Μάη/Ιούνη 2006-2007 εναντίον της αναθεώρησης του Άρθρου 16 από την τότε υπουργό Παιδείας, μακαρίτισσα πλέον, Μαριέττα Γιαννάκου.
Ήμασταν η γενιά που συνεχώς τη συνέτριβε το σύστημα, που συνεχώς είχε από αυτή απαιτήσεις να είναι αριστούχα και καλογυαλισμένη, που η ζωή μας χανόταν ανάμεσα στο σχολείο, στο φροντιστήριο και τις εξωσχολικές δραστηριότητες που θα μας έδιναν ένα καλό βιογραφικό. Οι περισσότεροι, χάσαμε την εφηβεία μας για αυτό το πολυπόθητο «καλό βιογραφικό», που όταν μας χτύπησε η οικονομική κρίση, δεν άξιζε απολύτως τίποτα. Έτσι, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, μετατραπήκαμε στη γενιά που ήθελε να φτύσει το σύστημα. Να ρίξει τη δεξιά. Να καταστρέψει αυτόν τον γελοίο κόσμο που δολοφονεί 15χρονους μαθητές και να φέρει κάτι άλλο.
Είχαμε την οργή
Εκείνο το Σάββατο στις 6 Δεκεμβρίου, βρισκόμουν στο σπίτι ενός φίλου στην Άνω Πόλη που είχε γενέθλια. Τότε, όπως είπα, τα κινητά τηλέφωνα δεν είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν υποτυπώδη. Οι περισσότεροι της ηλικίας μου συνομιλούσαμε μέσω της πλατφόρμας του MSN, ένα chat που συνδεόσουν μέσω email και σου έδινε τη δυνατότητα να προσθέσεις συγκεκριμένες επαφές. Τότε το Facebook είχε ξεκινήσει να κάνει τα πρώτα του βήματα, αλλά λίγοι χρησιμοποιούσαν το chat που είχε διαθέσιμο. Σε κάθε περίπτωση, γύρω στις 10-11 το βράδυ τα τηλέφωνα άρχισαν να χτυπάνε, μηνύματα να στέλνονται στο MSN, στο Facebook και στο MySpace (ένα ΜΚΔ που χάθηκε στην πορεία) όπου ειδοποιούσαν πως ένα παιδί δολοφονήθηκε από αστυνομικό φρουρό στα Εξάρχεια, κάτω από άγνωστες συνθήκες.
Ανοίξαμε την τηλεόραση να δούμε τι συνέβαινε, αλλά δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε από όσα έλεγαν οι δημοσιογράφοι. Τα τηλεοπτικά κανάλια είχαν ήδη αρχίσει να πλέκουν τον ιστό της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης. Άλλοι έλεγαν πως ο Αλέξανδρος ήταν ένας αναρχικός που είχε ξεκινήσει φασαρίες στα Εξάρχεια και επιτέθηκε στην αστυνομία, άλλοι έψαχναν να βρουν αν είχε μολότοφ στα χέρια του ή πέτρες ή ακόμα και όπλο.
Λίγες ημέρες αργότερα ο δικηγόρος του Επαμεινώνδα Κορκονέα, ο διαβόητος Αλέξης Κούγιας είχε πει δημόσια το ασύλληπτο, ότι η σφαίρα που χτύπησε τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο εξοστρακίστηκε.
Ήταν ο ιστός μιας αράχνης που υφαίνονταν σταδιακά και είχε ως σκοπό να ξεπλύνει τόσο την αστυνομία όσο και το μονοπώλιο της βίας που τους είχε παραχωρήσει το κράτος.
Τα γενέθλια του φίλου μας διακόπηκαν απότομα και εμείς πήραμε τον δρόμο για τα σπίτια μας. Και τότε είδαμε με τα μάτια μας τον κόσμο που άλλαζε. Κάποιοι είχαν ήδη βγει στους δρόμους. Καμένοι κάδοι, σπασμένα ATM και αυτοκίνητα, μολότοφ να φωτίζουν εκείνη τη θλιβερή και κρύα νύχτα του Σαββάτου που ξημέρωνε την Κυριακή της εξέγερσης.
Στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες
Πόσα συνθήματα γεννήθηκαν εκείνες τις ημέρες. Είχαμε μετρηθεί και είχαμε βγει λιγότεροι. Ένας συνομήλικος μας, με τα ίδια όνειρα, τα ίδια οράματα, τις ίδιες ιδέες, τις ίδιες φιλοδοξίες και προσδοκίες, είχε σκοτωθεί. Ίσως γινόταν συμφοιτητής μας, ίσως γινόταν φίλος, σύντροφος. Αυτό το «ίσως» που κόπηκε τόσο νωρίς μας είχε συνταράξει, μας είχε συγκλονίσει.
Είχε έρθει η ώρα για τις δικές ημέρες. Για τις ημέρες του Αλέξη και της γενιάς του. Εκείνη που ποδοπατούσαν συστηματικά, που απέρριπταν σωρηδόν.
Δεν ξέρω πως να εξηγήσω σε κάποιον που δεν έζησε τον Δεκέμβρη του 2008, τι ήταν πραγματικά ο Δεκέμβρης. Μια πραγματική ανάσα ελευθερίας μέσα σε μια χώρα που σάπιζε, μέσα σε ένα σύστημα που μα συνέτριβε. Καταλήψεις παντού, κόσμος συνεχώς στους δρόμους, συζητήσεις, αναλύσεις, προβολές ταινιών, συναυλίες. Και όλα αυτά ανάμεσα στη συνεχή παρουσία στο δρόμο. Κάθε μέρα στο δρόμο για τον Αλέξη, για τη γενιά μας, για ένα μέλλον χωρίς κρατικές δολοφονίες.
Πού να ξέραμε.
Έπεσαν όλοι με τόση μανία επάνω μας, επάνω στα κορμιά μας. Δακρυγόνα και ξύλο, τραυματισμένοι στα νοσοκομεία, παιδιά να παθαίνουν αναπνευστικά προβλήματα, μαζικές συλλήψεις και δικαστήρια, φακελώματα στην ασφάλεια.
Τα επεισόδια έφερναν συνεχώς μόνο εχθρούς. Και κάποιοι αυτό το εκμεταλλεύτηκαν, αλλά αυτό παραμένει μεγάλη συζήτηση. Η άνοδος του παρακράτους, οι εμφανίσεις των πρώτων φασιστών που χτυπούσαν τις πορείες μαζί με τους αστυνομικούς, οι ασφαλίτες που ντύθηκαν μπαχαλάκηδες. Τα βλέπαμε όλα αυτά μέσα από τους καπνούς και τα δακρυγόνα.
Για να τα ζήσουμε στο πετσί μας τα χρόνια της οικονομικής κρίσης με την άνοδο της Χρυσής Αυγής και τις υπόλοιπες κρατικές και παρακρατικές δολοφονίες που ακολούθησαν. Θέλαμε ο Αλέξης να είναι ο πρώτος και ο τελευταίος που πέφτει από τις σφαίρες τους. Και τελικά, ήταν ο πρώτος μέσα σε έναν κύκλο αίματος και βίας που άνοιξε το κράτος με εμάς, με τη νεολαία και τον λαό.
Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος, ο Σαχζάτ Λουκμάν, ο Παύλος Φύσσας, ο Ζακ Κωστόπουλος, ο Βασίλης Μάγγος, ο Νίκος Σαμπάνης, ο Κώστας Φραγκούλης, ο Χρήστος Μιχαλόπουλος, οι νεκροί μας που ακολούθησαν τον Νίκο Τεμπονέρα, τον Μιχάλη Καλτεζά, τον Ιάκωβο Κουμή και τη Σταματίνα Κανελλοπούλου, οι δεκάδες μετανάστες, φοιτητές και συνδικαλιστές που ξυλοκοπήθηκαν, βασανίστηκαν από την αστυνομία και τους νεοναζί, η συντριβή της ελπίδας που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια έκαναν το Δεκέμβρη να μοιάζει ένα όνειρο. Και η λίστα των νεκρών μας μεγαλώνει συνεχώς.
Μια φωτιά που άναψε και έσβησε απότομα, αλλά δεν σταμάτησε ποτέ να σιγοκαίει μέσα μας.
Ο Δεκέμβρης ήταν η απόφαση μιας γενιάς να φτύσει το σύστημα και να προσπαθήσει να το γκρεμίσει.
Και δεν ξεχάσαμε ποτέ. Πως εκείνες οι ημέρες ήταν του Αλέξη. Ότι το όνομα μας θα είναι πάντα το δικό του, το δικού τους.
Λευτεριάς λίπασμα οι πρώτοι νεκροί. Πάντα και για πάντα.
«Το όνομά μου είναι Μιχάλης
Έχω μια σφαίρα στο κεφάλι και τρέχω
Το όνομά μου είναι Νίκος
Απ’ το ενενήντα ένα ακόμα αντέχω
Το όνομά μου είναι Κάρλος
Κι έχω δυο ρόδες στο κορμί και μια σφαίρα
Το όνομά μου είναι Αλέξης
Είχα γενέθλια εκείνη τη μέρα
Το όνομά μου είναι Σαχζάτ
Κι ακόμα δεν μπορώ να βρω την αιτία
Το όνομά μου είναι Μπερκίν
Περνάω ακόμα μέσα απ’ την πλατεία
Το όνομά μου είναι Παύλος
Ο Παύλος ζει τσακίστε τους ναζί
Το όνομά μου είναι Ζακ
Με σκότωσαν νοικοκυραίοι και μπάτσοι μαζί
Το όνομα μου είναι Τζωρτζ
Και δεν μπορώ να αναπνεύσω
Το όνομά μου είναι Βασίλης
Κι ας μην νικήσουμε ποτέ θα πολεμάμε πάντα
Μπορεί να έχεις ακουστά το όνομά μου να ξέρεις
Την ιστορία μου άμα θέλεις θα την μάθεις στον δρόμο
Τη λεν στα πάρκα στις πλατεία και στα στέκια οι αλήτες
Και την αλλάζουνε εκείνοι που μοιράζουνε τρόμο
Είμαι εγώ που με δικάσανε δημοσιογράφοι
Πως για την μπάλα ένα μπουκάλι ή πως κουβάλαγα κάτι
Μα όσο κι αν θέλουν το όνομά μου θα το γράφουν οι τοίχοι
Θα είμαι εκεί όσο χρειαστεί για να μην κλείσουνε μάτι
Έγινα σύνθημα τραγούδι έμπνευση σε γκραφιτάδες
Έγινα δάκρυ μίας μάνας του αδερφού μου το πιώμα
Έγινα εξώφυλλο να κείτομαι από κωλοφυλλάδες
Έγινα λίπασμα να βγάλει λουλούδια στο χώμα
Μα αν με ρωτούσες τι θα ήθελα στ’ αλήθεια να γίνω
Και που θα γούσταρα να βρίσκομαι ετούτη την ώρα
Θα ‘θελα σε μια παραλία με τους φίλους να πίνω
Κι ένα φιλί στον άνθρωπό μου να χαρίζω με φόρα
Το όνομά μου είν’ το δικό σου»
