Να ξεκινήσω από την επιγραμματική παράθεση των όσων το τελευταίο διάστημα γνωρίσαμε. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, σε συνέχεια διαβουλεύσεων που είχε ο υπουργός Μπλίνκεν με τον κ. Μητσοτάκη, ανακοίνωσε, με επιστολή του Υπουργού, ότι αποδέσμευσε -από την πλευρά του- την παραχώρηση οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα και την Τουρκία. Αναλυτικά το πακέτο που προτείνεται στο Κογκρέσο περιλαμβάνει: Την «παραχώρηση» (μέσω των Στρατιωτικών Πωλήσεων Εξωτερικού-FMS) στην Ελλάδα ως και 40 αεροσκαφών F-35 μαζί με δύο επιπλέον κινητήρες. Το κόστος της παραχώρησης εκτιμήθηκε στα 8,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
Την παραχώρηση μέσω του προγράμματος Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (Excess Defence Articles-EDA) δύο αεροσκαφών C-130H, δέκα κινητήρων για αεροσκάφη P-3, 60 οχημάτων μάχης Brandley, τριών μικρών περιπολικών Protector, φορτηγά οχήματα και ρυμουλκούμενα. Επιπλέον, θα ξεκινήσουν διαδικασίες για την παραχώρηση στην Ελλάδα τεσσάρων πλοίων Παράκτιου Πολέμου (Littoral Combat Ships) ενώ ο Υπουργός υποσχέθηκε να έχει η Ελλάδα προτεραιότητα στην απόκτηση άλλων συστημάτων που τυχόν θα αποδεσμευτούν από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Έγινε λόγος για ιπτάμενα τάνκερ KC-135, οχήματα προστατευόμενα από νάρκες (όπως τα Μ-1117, χρήσιμα σε καταστάσεις αντάρτικου και στην αντιμετώπιση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών -IED- από τα οποία η Ελλάδα παραλαμβάνει περίπου χίλια!!!). Ανάμεσα στα «αποσυρόμενα» ο λόγος το έφερε και στην αγορά νέων ακριβών μεταγωγικών C-130J.
Ο κατάλογος στην επιστολή παρουσιάζεται εκθαμβωτικός και προφανώς έχει σκοπό να θαμπώσει. Πολύ περισσότερο όταν οι νέοι εξοπλισμοί προστίθενται σε άλλους που βρίσκονται σε εξέλιξη: τις φρεγάτες Belharra, τα ελικόπτερα ναυτικού και στρατού (πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ) και πολλά άλλα. Από την άλλη όμως μπορεί να αναρωτηθεί κανείς αν ετούτη η παράθεση όπλων έχει στόχο μόνο να θαμπώσει. Συγκριτικά ο αντίστοιχος κατάλογος των όπλων που αποδεσμεύονται για την Τουρκία φαίνεται πολύ πιο ουσιαστικός. Στην περίπτωση της Τουρκίας δεν αναφέρονται μόνο αεροπλάνα και βαπόρια αλλά και όπλα-πύραυλοι, βόμβες, ατρακτίδια, ανταλλακτικά κλπ. που θα καταστήσουν να τουρκικά αεροπλάνα πραγματικές μηχανές μάχης. Δεν είναι κάτι το νέο. Στην ελληνική πλευρά σπάνια οι ανακοινώσεις για την απόκτηση νέων φορέων, πλοίων ή αεροπλάνων, συνοδεύονται και από πληροφορίες για το τι όπλα θα φέρουν αυτοί οι ακριβοί φορείς. Δηλαδή τι δουλειά θα χρειαστεί να κάνουν….
Υπάρχουν και άλλα περίεργα. Τα F-35 που αποδεσμεύτηκαν κοστολογήθηκαν κιόλας -8,6 δισεκατομμύρια δολάρια το σύνολο συν δύο αμοιβοί κινητήρες. Η κοστολόγηση ήταν κάτι το αόριστο καθότι η έγκριση του υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ θα προχωρήσει μετά την έγκριση του Κογκρέσου και την έναρξη των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην ελληνική πλευρά, την κυβέρνηση των ΗΠΑ και την κατασκευάστρια εταιρεία για την υλοποίηση της παράδοσης. Θεωρητικά εκεί προσδιορίζεται και η τελική τιμή. Στην εδώ όμως περίπτωση η τιμή προκαθορίστηκε στα 215 εκατομμύρια δολάρια για κάθε αεροπλάνο, ποσό υπερδιπλάσιο από εκείνο που εμφανίζεται στον «τιμοκατάλογο» της εταιρείας Lockheed. Εκεί το κάθε F-35 παρουσιάζεται να κοστίζει 80 εκατομμύρια δολάρια η μονάδα σε κατάσταση flyway-πτήσης δηλαδή, την ίδια στην οποία θα παραληφθούν τα νέα αεροσκάφη. Φυσικά με τις διαρκείς αλλαγές και την ανάγκη αντιμετώπισης νέων προβλημάτων η τιμή αυξάνεται σε κάθε νέα σειρά – ως τον υπερδιπλασιασμό όμως;
Και μια που μιλούμε για κόστος να σημειώσουμε ότι τα οπλικά συστήματα που δίνονται από τα πλεονάσματα του αμερικανικού στρατού ονομαστικά μεν παραχωρούνται δωρεάν, στην πραγματικότητα όμως μπορεί να κοστίσουν σεβαστά ποσά. Τα όπλα αυτά δίνονται στην «κατάσταση που βρίσκονται» (asitis) και, στην περίπτωση που προέρχονται από παροπλισμένα αποθέματα το κόστος της επισκευής και της ανάταξης τους είναι σημαντικό. Ειδικά στην περίπτωση των πλοίων «Παράκτιου Πολέμου» η τυχόν διάθεση σκαφών που έχουν πρόωρα αποσυρθεί λόγω ποικίλων προβλημάτων μπορεί να υπερβεί το κόστος νέων αντίστοιχων χωρίς να είναι βέβαιο το τελικό αποτέλεσμα. Εξαιτίας του κόστους αυτού εξάλλου τα αποστράτευσε το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ.
Για τον Πρωθυπουργό και τα μέλη της κυβέρνησής του το κόστος φαίνεται ότι αποτελεί δευτερεύουσα παράμετρο. Ο υπουργός Άμυνας κος Δένδιας, την επομένη των δηλώσεων Μητσοτάκη, αποφάσισε να επαυξήσει τις υποσχέσεις ώστε να μείνει και αυτός στο παιχνίδι των εντυπώσεων. Σε συνάντησή του με τον υπουργό Άμυνας της Κύπρου, την επομένη των θριαμβευτικών δηλώσεων του κου Μητσοτάκη ανακοίνωσε ότι έχουν προχωρήσει οι συνεννοήσεις για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα παραγωγής φρεγατών -τύπου Constellation- των ΗΠΑ. Συμμετοχή στο πρόγραμμα σημαίνει συμμετοχή στα έξοδα σχεδιασμού και ανάπτυξης. Πέραν τούτου ο κος Δένδιας ανέφερε τον αριθμό των επτά φρεγατών, οι οποίες μάλιστα θα κατασκευαστούν σε ελληνικά ναυπηγεία.
Θα μπορούσε να είναι αστείο, μία απλή επικοινωνιακή ρελάνς. Κάτω όμως από το παρόν καθεστώς ποτέ δεν μπορεί να ξέρει κανείς πότε οι αρμόδιοι σοβαρολογούν και πότε αστειεύονται. Οι εν λόγω φρεγάτες είναι πλοία των 7.000 τόνων με πλήρες φορτίο, διπλάσιες δηλαδή σε μέγεθος από τις Belharra. Το 2022 το κόστος της ναυπήγησής τους μόνο εκτιμήθηκε στα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια το κάθε σκάφος ενώ έκτοτε τα κόστη αυξάνονται εξαιτίας της ανατίμησης των πρώτων υλών. Τα δε κύρια οπλικά συστήματα που φέρουν, οι πύραυλοι RIM-66, NSM ή ακόμα και Tomahawk (αν δοθούν), κοστίζουν ο πρώτος 2 εκατομμύρια δολάρια, ο δεύτερος 2,2 εκατομμύρια δολάρια και ο τρίτος από 2 ως 4 εκατομμύρια δολάρια. Δεν είναι όπλα καθημερινής χρήσης ούτε όπλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενάντια σε «ασύμμετρες απειλές» – στο Αιγαίο λόγου χάρη.
Στην περίπτωση που οι επιθυμίες και οι συμφωνίες των κυβερνώντων υλοποιηθούν η Ελλάδα θα μεταβληθεί σε ανοικτό μουσείο σύγχρονων οπλικών συστημάτων: στο ναυτικό θα συνυπάρχουν φρεγάτες Constellation, Belharra, και MEKO, ο κάθε τύπος με τα δικά του συστήματα, όπλα (αμερικανικά, γαλλικά κλπ) και τις δικές του ιδιαίτερες κατασκευές και υπηρεσίες ξηράς. Η αεροπορία θα έχει F-35Α, F-16V, F-16 προηγούμενων εκδόσεων, Rafale και ίσως Mirage 2000-5. Ο κάθε τύπος και εδώ με δικές του εγκαταστάσεις, δικά του συγκροτήματα συντήρησης, δικά του όπλα. Ο δε στρατός θα έχει λίγο από Marder, λίγο από Brandley, πολύ από -απροσδιορίστου ρόλου- Μ1117 και λίγο από όλα τα υπόλοιπα – τα αθάνατα Μ113.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οξυδερκής προφήτης για να μαντέψει αυτό που θα συμβεί. Σε άλλα οπλικά συστήματα έχει ήδη συμβεί. Η χώρα έχει αγοράσει σημαντικό αριθμό μεταγωγικών αεροπλάνων, συνολικά 24 C-130H και C-27. Από αυτά σε πτητική κατάσταση είναι ελάχιστα, μερικές φορές σχεδόν κανένα. Για τον λόγο αυτό αναζητούνται μεταχειρισμένα μεταγωγικά όπου γης και περισσεύει η ευγνωμοσύνη όταν οι ΗΠΑ «χαρίζουν» δύο παλαιά C-130H – τα οποία με τη σειρά τους θα καθηλωθούν από έλλειψη συντήρησης. Τα περισσότερα από τα οπλικά συστήματα που αποκτούνται προορίζονται για «αποθήκευση». Μετά το Στεφανοβίκειο και τη Νέα Αγχίαλο, γνωρίζουμε ότι ούτε η «αποθήκευση» είναι ασφαλής διαδικασία στην Ελλάδα.
Τα παραπάνω ασυνάρτητα έχουν κι άλλες πτυχές. Η επιστολή του Αμερικανού υπουργού περιλαμβάνει την επιθυμία -ή την απαίτηση- των ΗΠΑ για περεταίρω ενίσχυση της Ουκρανίας με παραχώρηση ελληνικών οπλικών συστημάτων. Οι επιθυμίες των ΗΠΑ φαίνεται πως είναι νόμος για το Μέγαρο Μαξίμου. Σχεδόν αμέσως υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του κου Μητσοτάκη με τον Ζελένσκι της Ουκρανίας. Η συζήτηση στράφηκε στα ελληνικά αντιαεροπορικά συστήματα ρωσικής κατασκευής. Σύμφωνα με γαλλικές και άλλες πηγές το σύνολο των συστημάτων S-300, OSA καιTORM1, πρόκειται να παραδοθούν στην Ουκρανία. Στην ουσία η Ελλάδα μένει χωρίς αντιαεροπορικά όπλα μικρού και μεσαίου βεληνεκούς -και προπαντός, λογικού κόστους. Η δε επείγουσα αντικατάσταση των συστημάτων αυτών με δυτικά ανάλογα είναι οπωσδήποτε μια πολύ πιο ακριβή υπόθεση από τα 200 εκατομμύρια δολάρια που υποσχέθηκε ο Αμερικανός υπουργός ως πρόσθετη αποζημίωση-επιβράβευση.
Θα ήταν μάταιο να αναζητήσει κανείς αμυντική λογική στις παραπάνω εξοπλιστικές κινήσεις. Η πολυσημία, η ασυνάρτητη προτίμηση σε ακριβούς φορείς χωρίς πρόνοια για τα όπλα που θα μεταφέρουν, το ανέφικτο κόστος των υποδομών που χρειάζονται για την λειτουργία των συστημάτων, το ασαφές των στόχων που καλούνται να καλύψουν τα αποκτώμενα όπλα, οδηγούν μάλλον στην εξάρθρωση της Εθνικής Άμυνας παρά στην ενίσχυσή της. Η δε προθυμία με την οποία ρίχνονται δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ στον Καιάδα των εξοπλισμών, υπονομεύει τη δημοσιονομική ισορροπία της χώρας βαθαίνοντας την κοινωνική δυσπραγία. Θα ήταν σκόπιμο, κλείνοντας ετούτο το πρώτο μέρος του περί των εξοπλισμών σχολιασμού να αναζητήσουμε τις αιτίες που προκαλούν την παραπάνω ασυναρτησία.
Η ψύχωση, για αιτίες πραγματικές ή φανταστικές, διατρέχει τις νατοϊκές πρωτεύουσες. Μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια στρατιωτικοποιούν την ανατολική Ευρώπη στο όνομα μιας άμεσης ρωσικής απειλής. Ηγέτες περισσότερο ή λιγότερο σοβαροί καλούν τους λαούς τους να ετοιμαστούν για πόλεμο. Προγράμματα εξοπλισμών, ενίοτε εξωπραγματικά αναγγέλλονται. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πιέζουν παντού για περισσότερα όπλα, μεγαλύτερους στρατούς. Σε αυτό το κλίμα της πολεμικής υστερίας ο πλέον πιστός -μετά τον Ζελένσκι ίσως- ακόλουθος του Λευκού Οίκου στην Ευρώπη, ο κος Μητσοτάκης, θέλει η χώρα του να είναι παρούσα. Να πρωταγωνιστεί. Στην πραγματικότητα η κυριότερη εξυπηρέτηση που κάνει στη μεγάλη σύμμαχο η Αθήνα είναι το ότι χρησιμεύει για μοχλός πίεσης στην γειτονική ατίθαση Τουρκία. Δεν είναι σύμπτωση που η κα Νούλαντ -των ΗΠΑ- έσπευσε να δηλώσει μετά τις αμοιβαίες παραχωρήσεις όπλων στην Ελλάδα και την Τουρκία, ότι στην περίπτωση που η Άγκυρα στείλει τους S-400 στην Ουκρανία ή το Αζερμπαϊτζάν, οι ΗΠΑ θα την εντάξουν αμέσως και πάλι στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35!
Ιδού ο ουσιαστικός λόγος που αποδεσμεύτηκαν τα F-35 για την Ελλάδα -με ανεξήγητα υψηλό κόστος και χωρίς πρόβλεψη για τα όπλα που θα φέρουν. Να εκβιάσουν τον κο Ερντογάν θέλουν οι ΗΠΑ, όχι να σώσουν τα νησιά του Αιγαίου. Τα υπόλοιπα είναι οράματα του παρ’ ημίν Μεγάρου Μαξίμου. Οι ένοικοι του οποίου βλέπουν μόνο αυτό που επιθυμούν να δουν.
Θα επανέλθουμε.
