Τη 18η Μαΐου, ο επικεφαλής της παράταξης «ΑγαΠάμε την Πόλη μας τον Άγιο Δημήτριο» Γιώργος Παπατριανταφύλλου κινούνταν επί της συμβολής των οδών Δράμας και Όθωνος -κεντρικής διασταύρωσης του Αγίου Δημήτριου-, όπου παρατήρησε εργασίες στο σημείο, λόγω χαλασμένου σωλήνα του δικτύου ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ. Κατόπιν διαπίστωσης πως ο χαλασμένος αγωγός είναι κατασκευασμένος από αμίαντο, ουσία εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία, ο δημοτικός σύμβουλος του Αγίου Δημητρίου προχώρησε σε δημόσια καταγγελία.
Πρόκειται για άλλη μια καταγγελία από τις πολλές που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κατά καιρούς, όπως στην περίπτωση του Δήμου Αποκορώνου στα Χανιά, του Δήμου Ανδραβίδας -Κυλλήνης, των Ροβιών της Εύβοιας ή της Θεσσαλονίκης, όπου δίνεται αγώνας να μη συνδεθούν νέοι αγωγοί ύδρευσης σε προϋπάρχοντες κατασκευασμένους από αμίαντο.
Ο αμίαντος (asbestos) αποτελεί τη συλλογική ονομασία πολλών φυσικών ανόργανων πυριτικών ορυκτών με πολύπλοκη σύνθεση και ινώδη κρυσταλλική δομή. Έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο κατηγορίας 1Α, που σημαίνει ότι υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις για την καρκινογόνα δράση του στους ανθρώπους.
Όπως σχολίασε ο κ. Παπατριανταφύλλου στο Κοσμοδρόμιο:
«Είχαν βγάλει τον χαλασμένο αγωγό και τον είχαν τοποθετήσει επί του οδοστρώματος. Καθώς είχα κάποιες υποψίες για το υλικό κατασκευής, ρώτησα τους εργαζόμενους και τον προϊστάμενο του συνεργείου από τι υλικό είναι κατασκευασμένος. Μου επιβεβαίωσαν τις υποψίες, είπαν πως είναι κατασκευασμένος “από αμίαντο”».
Σε όλες τις μορφές του ο αμίαντος είναι τοξικός, καθώς η εισπνοή μικροϊνών αμίαντου μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παθήσεις. Αν προϊόντα που περιέχουν αμίαντο διαταραχθούν, αν υποστούν κάποιου είδους διάβρωση/φθορά με οποιοδήποτε τρόπο, είναι δυνατή η εισπνοή μικρών ινών, η οποία με την πάροδο του χρόνου οδηγεί σε ασθένειες όπως η αμιαντίαση, το μεσοθηλίωμα και άλλες μορφές καρκίνου. Έχει υπολογιστεί ότι χρειάζονται από 10 έως 40 χρόνια για να εκδηλωθεί η ασθένεια σε κάποιον μετά την έκθεσή του στον αμίαντο. Οι ίνες του αμίαντου διαθέτουν επίσης την ιδιότητα να επιπλέουν στο νερό.
«Το θεώρησα πάρα πολύ σοβαρό. Αυτό το υλικό είναι παλαιότατο αλλά στη δεκαετία του ’90 εντοπίστηκε πόσο επιβλαβές είναι. Έκανα λοιπόν, ως όφειλα, την επισήμανσή μου στο Δημοτικό Συμβούλιο, το έφερα ως πρώτο θέμα στην προ ημερησίας διάταξης και ζήτησα από το Δημοτικό Συμβούλιο την άμεση σύσταση διαπαραταξιακής επιτροπής η οποία θα ασκήσει πίεση στη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ ώστε να απαντηθούν κάποια ερωτήματα και να προβούν σε αλλαγές των αγωγών. Εφόσον ο αγωγός αυτός υπέστη τομή, μήπως θα πρέπει να διερευνηθεί τι συμβαίνει από εδώ και στο εξής;» υπογράμμισε.
Πλασματικές απαγορεύσεις, πλασματικές δεσμεύσεις
Η εμπορία και χρήση όλων των τύπων αμίαντου έπαψε οριστικά την 1η Γενάρη του 2005 στις χώρες-μέλη της Ε.Ε., ωστόσο εξακολουθεί να βρίσκεται στα κτίρια, στις στέγες, στα τακάκια αυτοκινήτων, στο δίκτυο υδατοπρομήθειας κ.ά. ,κάτι που θέτει σε κίνδυνο τους κατοίκους αλλά και τους εργάτες που αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο της αφαίρεσης ή επεξεργασίας του.
Ήδη από το 1999 η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε εκδώσει την οδηγία 76/769/ΕΟΚ, που απαγόρευε τη διάθεση στην αγορά και τη χρήση ινών αμίαντου καθώς και τη χρήση προϊόντων που περιέχουν τέτοιες ίνες, όπως οι αμιαντοτσιμεντοσωλήνες του δικτύου πόσιμου νερού της ΕΥΔΑΠ. Παρ’ όλα αυτά, η εν λόγω ευρωπαϊκή οδηγία επιτρέπει τη χρήση των προϊόντων αυτών που ήταν εγκατεστημένα ή σε λειτουργία πριν από τη 15η Αυγούστου του 1999 μέχρι την τελική απόρριψή τους ή το τέλος διάρκειας της λειτουργίας τους.
Η οδηγία αυτή, συνεπώς, δεν δεσμεύει τους κρατικούς θεσμούς να προχωρήσουν σε άμεση κατάργηση/αφαίρεση αµιαντούχων υλικών σε εγκαταστάσεις και προϊόντα που υπήρχαν πριν από το 1999.
Ρωσική ρουλέτα με τις «κανονικές συνθήκες»
Το επικρατέστερο αφήγημα (που εν μέρει στηρίζεται και σε μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που θα εξηγηθούν παρακάτω) είναι ότι ο αμίαντος είναι επικίνδυνος ως καρκινογόνα ουσία μόνο εφόσον διαταραχθεί, καθώς μόνο έτσι απελευθερώνονται οι τοξικές του ίνες και όχι υπό «κανονικές συνθήκες».
Αξιοσημείωτο βέβαια -το λιγότερο- είναι ότι η «διαταραχή» αυτή δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα, αλλά μάλλον το αντίθετο: τα προϊόντα που περιέχουν αμίαντο συνιστούν εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο όταν «διαταράσσονται» (κόψιμο, σπάσιμο, τρύπημα, γδάρσιμο, ξεφλούδισμα, ράγισμα, βούρτσισμα, τρίψιμο, καθαρισμός, πριόνισμα κ.λπ.) ήλόγω παλαιότητας ή φθοράς. Με αυτούς τους τρόπους απελευθερώνονται οι επικίνδυνες ίνες οι οποίες είναι ικανές να απειλήσουν την υγεία μας και οι οποίες υπό «κανονικές συνθήκες» είναι δεσμευμένες μέσα στο υλικό. Η σύνδεση σοβαρών ασθενειών με τον αμίαντο έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 1920, όταν άρχισαν η μαζική παραγωγή και η εκτεταμένη χρήση του στη βιομηχανία, μέχρι το 2005 που απαγορεύτηκε.
Παρότι λοιπόν πλέον έχουν σταματήσει η παραγωγή και η εμπορική διάθεση προϊόντων αμίαντου και στην Ελλάδα, συνεχίζουμε να τον χρησιμοποιούμε σε διάφορες εγκαταστάσεις, κτίρια (ως μονωτικό υλικό), δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης κ.α., συνεχίζοντας να μας εκθέτουμε δυνητικά στη σκόνη αμίαντου. Ακόμη υψηλότερο ρίσκο για την υγεία βαραίνει τους επαγγελματικά εκτεθειμένους (εργαζόμενους που απασχολούνται σε εγκαταστάσεις αποξήλωσης κ.ο.κ.),ενώ μολύνονται δε, σε παράλληλο χρόνο, και το περιβάλλον, η χλωρίδα και η πανίδα.
Ένας βασικός λόγος πάντως που καθίσταται δύσκολη η άμεση αντικατάσταση ή αφαίρεση του αμίαντου είναι ότι λόγω της ινώδους κρυσταλλικής δομής του η διαδικασία αφαίρεσής του ενέχει σοβαρότερους κινδύνους έκθεσης στην τοξική του δράση, καθώς οι ίνες του μπορούν να απελευθερωθούν στον αέρα, αυξάνοντας δραματικά τον κίνδυνο εισπνοής και εμφάνισης ασθενειών.
Τελικά ο αμίαντος είναι επικίνδυνος ή όχι;
«Ενώ είναι γνωστό ότι ο αμίαντος που εισπνέεται είναι ουσία καρκινογόνα, δεν υπάρχουν ενδείξεις δυσμενών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία με την κατάποση ινών αμιάντου» είναι η απάντηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization-WHO) σε όποιον ανησυχεί για την πιθανή ύπαρξη ινών αμίαντου στο πόσιμο νερό. Στις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ («Αναθεώρηση των οδηγιών του ΠΟΥ για την ποιότητα του πόσιμου νερού», 1992) για τον αμίαντο -τις οποίες επίσης επικαλείται η ΕΥΔΑΠ- αναφέρεται ότι δεν είναι αναγκαίο να προταθεί οριακή τιμή επειδή το υλικό δεν είναι επικίνδυνο στη δημόσια υγεία στις συγκεντρώσεις που συνήθως παρατηρούνται στο πόσιμο νερό.
Ενδεικτική των λογικών αντιφάσεων που διακρίνουν τη νόμιμη χρήση των ήδη εγκατεστημένων αµιαντούχων υλικών είναι και η επισήμανση του κ. Παπατριανταφύλλου για τη μαζική αφαίρεση ψυκτών από τους δημόσιους χώρους στη χώρα. Όπως είπε: «Πριν από μια δεκαετία είχαν αφαιρεθεί από όλους τους δημόσιους χώρους ψύκτες που ήταν από αμίαντο. Η μαζική αυτή αφαίρεση ψυκτών σε όλη τη χώρα πραγματοποιήθηκε χωρίς ενδείξεις ότι υπήρχαν τομές».
Και πρόσθεσε: «Αρκεί να σας πω ότι προσφάτως ενημερώθηκα ότι σε συνέδριο όπου συζητούνταν το ζήτημα του ξηλώματος υλικών αμίαντου από την πόλη του Ελληνικού, οι επιστήμονες που επεξεργάζονται τα υλικά του αμίαντου που ξηλώθηκαν από τις παλιές κατασκευές είπαν ότι μεταφέρθηκαν με αυστηρά πρωτόκολλα στη Γερμανία για καταστροφή. Γιατί μόνο στη Γερμανία υπάρχουν τα νεκροταφεία του αμίαντου που είναι ειδικών προδιαγραφών. Άρα πρόκειται για σοβαρό θέμα», εξηγεί ο κ. Παπαντριανταφύλλου.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα τι μπορεί να σημαίνει σήμερα για τη δημόσια υγεία η συνέχιση της χρήσης αμίαντου σε μεγάλο μέρος των δικτύων παροχής νερού της χώρας, τα οποία αποτελούνται από σωληνώσεις παλαιού τύπου; Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την έκδοση οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για οριστική απαγόρευση της εμπορίας και χρήσης όλων των τύπων του καρκινογόνου υλικού, ειδικοί χαρακτηρίζουν τις σημερινές ποσότητες αμίαντου που βρίσκονται, μεταξύ άλλων, στο κτιριακό απόθεμα της χώρας ως «βραδυφλεγή υγειονομική βόμβα, το φιτίλι της οποίας είναι ακόμη αναμμένο».
Δημοσθένης Σαρηγιάννης: «Αν υπάρχει φθορά, η μικρή ποσότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι μεγάλη έκθεση»
Ως «μη κατάσταση συναγερμού» για τη δημόσια υγεία τόσο των πολιτών όσο και των ίδιων των εργαζομένων της ΕΥΔΑΠ κρίνει ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής ΑΠΘ, πρόεδρος Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, τη χρήση αμιαντοτσιμεντοσωλήνων στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ, επισημαίνοντας ωστόσο τη σημασία της αντικατάστασης των σωλήνων. Ένα έργο όμως «δύσκολο, που θα χρειαστεί επένδυση» εξηγεί. Η έκταση του προβλήματος της χρήσης αμίαντου μέχρι και σήμερα (σε κτίρια, εγκαταστάσεις, δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης κ.ά.) υποδηλώνει ότι η πλήρης και οριστική λύση του δεν μπορεί να επιτευχθεί άμεσα, αλλά χρειάζεται μακροχρόνιος σχεδιασμός για την αντιμετώπισή του και λήψη των κατάλληλων μέτρων.
Και προσθέτει: «Αν υπάρχει φθορά, υπάρχει δυνητικά η πιθανότητα να εκτεθεί κανείς σε μικρή ποσότητα. Η μικρή ποσότητα βέβαια για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι μεγάλη έκθεση. Καλό λοιπόν θα ήταν να αλλαχθούν οι σωλήνες».
Τι απαντά η ΕΥΔΑΠ
Εφόσον η διατάραξη δομικών στοιχείων που περιέχουν αμίαντο απελευθερώνει καρκινογόνα ρινίσματα, μπορεί να εγγυηθεί ο οργανισμός της ΕΥΔΑΠ την ασφάλεια τόσο του συνεργείου που έρχεται σε επαφή με χαλασμένους αγωγούς όσο και των καταναλωτών ή των διερχομένων από σημεία όπου επισκευάζονται δίκτυα και αντικαθίστανται τμήματα σωλήνων;
Η απάντηση του Γραφείου Τύπου της ΕΥΔΑΠ στο Κοσμοδρόμιο ήταν -μεταξύ άλλων- πως η εταιρεία «συνεχώς επικαιροποιεί ένα πλήθος δράσεων για τη διασφάλιση της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και των πολιτών κατά τις εργασίες σε δίκτυα», τονίζοντας με ιδιαίτερη έμφαση πως δεν πρόκειται για σωλήνες αμίαντου αλλά για αμιαντοτσιμεντοσωλήνες, με μικρή περιεκτικότητα σε αμίαντο,«κάτω από το όριο ανίχνευσης», ρινίσματα του οποίου «βέβαια εφόσον εισπνευστούν είναι πράγματι επικίνδυνα».
Σε ό,τι αφορά δε το θέμα της φθοράς και παντός τύπου διαταράξεων δομικών στοιχείων των αγωγών που περιέχουν αμίαντο, η εταιρεία μοιάζει να αποφεύγει να καλύψει όλα τα πιθανά σενάρια, αφού περιορίζεται στο να τονίσει πως «ΜΟΝΟ κατά την κοπή του αμιαντοτσιμεντοσωλήνα υπάρχει κίνδυνος για την υγεία όσων εκτεθούν σε ρινίσματα», δήλωση που αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Αξίζει να τονιστεί ξανά πως από καμία επιστημονική μελέτη δεν προκύπτει ότι μόνο κατά την κοπή κινδυνεύει κανείς να εκτεθεί στις τοξικές ίνες που απελευθερώνει ο αμίαντος.
Σύμφωνα με έρευνα, η πλειονότητα των καταναλωτών νερού δεν εκτίθεται σε τοξικά επίπεδα συγκεντρώσεων αμίαντου στο πόσιμο νερό. Ωστόσο, ένα ποσοστό του πληθυσμού κινδυνεύει να εκτεθεί σε ποσότητα αμίαντου πάνω από δέκα φορές υψηλότερη από την τυπική συγκέντρωση αμίαντου στο πόσιμο νερό λόγω της φυσικής διάβρωσης, της επεξεργασίας των ορυχείων, της διάβρωσης των χωματερών και της αποσάθρωσης των δομικών υλικών από αμίαντο.
Πιο αναλυτικά, η ΕΥΔΑΠ απαντά πως «Η ύπαρξη παλιών σωλήνων σε μέρος των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης δεν δημιουργεί κανένα κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι όπως επιστημονικά έχει τεκμηριωθεί, ΜΟΝΟ κατά την κοπή του αμιαντοτσιμεντοσωλήνα θα μπορούσαν να απελευθερωθούν ίνες αμίαντου και να εισπνευσθούν και σε καμία άλλη περίπτωση, ούτε κατά τη χρήση των αμιαντοτσιμεντοσωλήνων ως υλικό δικτύων για πόσιμο νερό, ούτε κατά την εναπόθεσή τους. Αυτό διαφαίνεται και από επανειλημμένες μετρήσεις που έχουν γίνει στον αέρα των χώρων όπου υλοποιούνται επισκευές δικτύων και αντικατάσταση τμημάτων αμιαντοτσιμεντοσωλήνων, από έγκριτο και απολύτως εξειδικευμένο ανεξάρτητο εργαστήριο, οι οποίες στο σύνολό τους κατέδειξαν ότι ο αμίαντος είναι κάτω από το όριο ανίχνευσης, άρα δεν υφίσταται οποιαδήποτε έκθεση ούτε των εργαζομένων ούτε και των κατοίκων των διαφόρων περιοχών που υλοποιούνται επισκευές των δικτύων».
Και προσθέτει: «Σε κάθε περίπτωση, και προκειμένου να βελτιωθεί περαιτέρω η ολοκληρωμένη διαχείριση των αμιαντοτσιμεντοσωλήνων, η ΕΥΔΑΠ έχει αδειοδοτηθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τη συλλογή, μεταφορά και διαχείριση σωλήνων αυτού του είδους που προέρχονται από επισκευές των αγωγών ύδρευσης και αποχέτευσης».
Τέλος, η ΕΥΔΑΠ ενημερώνει στην ίδια επιστολή πως «στο πλαίσιο του επενδυτικού προγράμματος της ΕΥΔΑΠ ύψους 2 δισ. ευρώ περιλαμβάνεται και η σταδιακή αντικατάσταση του εναπομείναντος δικτύου αμιαντοτσιμεντοσωλήνων».
Ο κίνδυνος εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με την έκθεση σε αμίαντο διαφέρει ανάλογα τόσο με τον τύπο του χώρου όπου συμβαίνει η έκθεση όσο και με την ίδια την έκθεση, ενώ διαφορετικοί τύποι ινών αμίαντου μπορεί να συνδέονται με διαφορετικούς κινδύνους για την υγεία. Επιδημιολογικές μελέτες τις οποίες επικαλείται και η ΕΥΔΑΠ δεν επαληθεύουν τη συσχέτιση της κατανάλωσης πόσιμου νερού στη χώρα με δυσμενείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία (π.χ. καρκίνος του γαστρεντερικού συστήματος). Αξίζει δε να σημειωθεί πως σύμφωνα με πολλές μελέτες, ο κροκιδόλιθος και ο αμοσίτης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα, αμιάντωση και ιδιαίτερα μεσοθηλίωμα. Ακόμη όμως κι έτσι, κανένας τύπος αμίαντου δεν μπορεί να θεωρηθεί ακίνδυνος. Ο αμίαντος αποτελεί ακόμη μεγάλη απειλή για την υγεία καθώς η εισπνοή του αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα στους μη καπνιστές.
Παράλληλα, έχει αποδειχθεί ότι άτομα τα οποία έχουν εκτεθεί σε ίνες αμίαντου σε επαγγελματικούς χώρους έχουν πενταπλάσια πιθανότητα από τον γενικό πληθυσμό να εκδηλώσουν καρκίνο στους πνεύμονες. Μόνο το 2019 περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι στην Ε.Ε. έχασαν τη ζωή τους λόγω προηγούμενης έκθεσης σε αμίαντο κατά την εργασία, ενώ η αμιάντωση συμπεριλαμβάνεται στις επαγγελματικές ασθένειες που καταγράφονται στο άρθρο 40 του κανονισμού του ΙΚΑ. Η ασφάλεια του εργάτη φέρεται, όπως συνήθως, να είναι δευτερεύον ζήτημα.
Κατηγορίες εργαζομένων που εκτίθενται σε αμίαντο
Σύμφωνα με έκθεση του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΛΙΝΥΑΕ) οι κυριότερες κατηγορίες εργαζομένων οι οποίες στο παρελθόν έχουν εκτεθεί σε υψηλές συγκεντρώσεις ινών αμίαντου περιλαμβάνουν απασχολούμενους:
- στα ορυχεία εξόρυξης αμίαντου
- στην παραγωγή προϊόντων αμιαντοτσιμέντου
- στα ναυπηγεία και τα διαλυτήρια των πλοίων
- στην κατασκευή και την επεξεργασία διάφορων προϊόντων αμίαντου
- σε εργασίες θερμομόνωσης
- σε οικοδομές που χρησιμοποιούσαν προϊόντα με αμίαντο
- στα συνεργεία αυτοκινήτων και φορτηγών.
Σήμερα είναι δυνατό να εκτεθούν σε αμίαντο οι εργαζόμενοι που απασχολούνται:
- στις ανακαινίσεις ή τις κατεδαφίσεις παλιών κτιρίων όπου είχε χρησιμοποιηθεί αμίαντος ως οικοδομικό υλικό
- στις εργασίες αποξήλωσης, εγκλεισμού, επικάλυψης και μεταφοράς των αμιαντούχων υλικών.
Κατηγορίες μη επαγγελματικά εκτεθειμένων σε αμίαντο
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, ο προσδιορισμός των μη επαγγελματικά εκτιθέμενων σε αμίαντο είναι αντικειμενικά δύσκολος. Ενδεικτικά, στουςμη επαγγελματικά εκτιθέμενους θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν:
- οι κάτοικοι των περιοχών που βρίσκονται κοντά σε παλιά ορυχεία αμίαντου ή εργοστάσια επεξεργασίας αμιαντούχων υλικών.
- Οι κάτοικοι των πόλεων που κινδυνεύουν από τη διάβρωση των οικοδομικών υλικών που περιέχουν αμίαντο και την τριβή των φρένων και των συμπλεκτών των αυτοκινήτων και των τρένων.
Σύμφωνα με έκθεση του ΕΛΙΝΥΑΕ πρέπει να ληφθούν μέτρα µε συντονισµένες δράσεις για τη διαχείριση των ήδη εγκατεστημένων αµιαντούχων υλικών, αλλά και να εξασφαλιστεί στις περιπτώσεις αφαίρεσης η ταφή των αποβλήτων σε χώρο υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ). Ακόμη και αν αποφασιστεί σήμερα η πλήρης αφαίρεση όλων των εγκατεστημένων αµιαντούχων υλικών στη χώρα, θα χρειαστούν πολλά χρόνια, ίσως δεκαετίες, μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Η δημόσια υγεία πάντως δεν προσφέρεται για εκπτώσεις, κυρίως όσον αφορά τις επιβλαβείς ουσίες στις οποίες βρίσκονται εκτεθειμένοι δημότες και εργαζόμενοι.
Έχει υπολογιστεί ότι στον ατμοσφαιρικό αέρα σήμερα αποβάλλονται από τη βιομηχανία περισσότερες από 200 καρκινογόνες ουσίες. Εκτός από αυτές, ο ανθρώπινος οργανισμός βομβαρδίζεται και από καρκινογόνες ουσίες των τροφών, των ποτών, το κάπνισμα, τις ιονίζουσες ακτινοβολίες, τη φυσική ακτινοβολία του ηλίου κ.ά.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ο καρκίνος στην Ελλάδα ευθυνόταν για έναν στους τέσσερις θανάτους το 2019, με τον καρκίνο του πνεύμονα να αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου ανάμεσα σε κάθε τύπο καρκίνου. Σύμφωνα με την πρόσφατη πρόβλεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνών για τον Καρκίνο, τμήματος του ΠΟΥ, βασισμένη σε στοιχεία από 185 χώρες: μέχρι το 2050 τα περιστατικά καρκίνου θα έχουν αυξηθεί κατά 77%, αγγίζοντας τα 35 εκατ. ετησίως, ενώ οι θάνατοι τα 18 εκατ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕΕτΠ) είχε προχωρήσει προσφάτως σε γνωμοδότηση, στην οποία υποστηρίζει τη θέσπιση κοινού πλαισίου της Ε.Ε. για τη διευκόλυνση του εντοπισμού και της ασφαλούς απομάκρυνσης του αμίαντου από τα κτίρια. Εισηγείται επίσης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την εφαρμογή λύσεων για σωστή απογραφή, παρακολούθηση, ασφαλή διάθεση και αποθήκευση του αμίαντου, όπως επίσης και εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων.
Το 2023 η ολομέλεια του Ε.Κ. ενέκρινε με 614 ψήφους υπέρ, 2 κατά και 4 αποχές την οδηγία, η οποία έχει ήδη συμφωνηθεί επί της αρχής με τα κράτη-μέλη, που θα μειώσει το όριο έκθεσης σε αμίαντο στην εργασία και ζητεί τη χρήση πιο σύγχρονης και ακριβούς τεχνολογίας για την ανίχνευση της παρουσίας λεπτών ινών αμίαντου.
Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο ζήτημα, το λιγότερο-Τα στοιχεία είναι αντιφατικά
Προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να κριθεί με απόλυτη βεβαιότητα εάν υπάρχει ένα επίπεδο έκθεσης στον αμίαντο για τους ανθρώπους κάτω από το οποίο δεν θα υπήρχε αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης καρκίνου. Αίσθηση προκαλεί και η πρόσφατη, σχετική με το πολυδιάστατο ζήτημα έρευνα του BBC με τίτλο: Asbestos in drinking water: What does it mean for human health?(«Αμίαντος στο πόσιμο νερό: Τι σημαίνει για την ανθρώπινη υγεία»).
Στο αναλυτικό δημοσίευμα επισημαίνεται το γεγονός ότι παρότι επί του παρόντος ο ΠΟΥ δεν θεωρεί ότι η κατάποση αμίαντου μέσω πόσιμου νερού αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, τα στοιχεία είναι αντιφατικά: ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στον αμίαντο μέσω του πόσιμου νερού και των περιπτώσεων καρκίνου του στομάχου και του εντέρου. Αλλά άλλες μελέτες απέτυχαν να βρουν μια τέτοια σύνδεση, ενώ ούτε από μελέτες σε ζώα προέκυψαν οριστικά στοιχεία ότι μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα. Ορισμένοι δε επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι καιρός για πιο λεπτομερή έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο της τοξικής αυτής ουσίας στην ανθρώπινη υγεία. «Τα στοιχεία γίνονται όλο και πιο ξεκάθαρα» επισημαίνει στο BBC ο καθηγητής Δημόσιας Υγείας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Drexel στη Φιλαδέλφεια Άρθουρ Φρανκ. Μια επιστημονική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε πέρυσι από Ιταλούς ερευνητές τόνισε ότι μεγάλος αριθμός ινών αμίαντου φαίνεται να συσσωρεύονται στο παχύ έντερο. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, άλλες μελέτες έχουν συνδέσει υψηλά επίπεδα έκθεσης στον αμίαντο με περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου, τονίζοντας μάλιστα ότι οι ίνες αμίαντου που περιέχονται στο νερό μπορούν επίσης να εισπνευστούν. Ο οργανισμός International Society of Doctors for the Environment, τέλος, καταλήγει ότι ο κίνδυνος από τη μακροχρόνια κατανάλωση πόσιμου νερού που περιέχει αμίαντο έχει υποτιμηθεί μέχρι σήμερα και θα πρέπει να γίνει περαιτέρω διερεύνηση.
