Το άρθρο αυτό αποτελεί μια πρώτη αποτίμηση όχι μόνο των πυραυλικών χτυπημάτων αυτών καθ’ εαυτών του Ιράν αλλά συνολικώς των τελευταίων εξελίξεων, οι οποίες μας έχουν οδηγήσει στην πραγματικότητα ήδη μέσα σε ένα κλιμακούμενο περιφερειακό μέτωπο άμεσων συγκρούσεων και μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Ως εκ τούτου διατυπώνεται υπό μορφή σημείων, λίγο-πολύ τηλεγραφικώς δοσμένων καθώς είναι βέβαιο ότι θα καταστεί αναγκαίο να επικαιροποιηθεί τις προσεχείς ώρες και μέρες.
Σημείο 1ο: Ο ιρανικός κατευνασμός
Ο νέος πρόεδρος του Ιράν («μεταρρυθμιστής» θυμίζουμε) λίγο πριν τα πυραυλικά πλήγματα της πατρίδας του σύμφωνα με όσα μεταδόθηκαν από ΜΜΕ της χώρας του προέβη σε μια εντυπωσιακή, όσο και δραματική δήλωση. Όπως φέρεται να δήλωσε, μετά τη δολοφονία Χανίγιε και ενώ το Ιράν ήταν έτοιμο να απαντήσει στην επίθεση του Ισραήλ, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν ότι αν το Ιράν δεν χτυπούσε το Ισραήλ, θα συμφωνούνταν ανακωχή στη Γάζα και θα αναστέλλονταν ορισμένες κυρώσεις εναντίον του Ιράν. Η νέα ηγεσία του Ιράν πίστεψε τη «Δύση» και φυσικά πλέον αναγνωρίζει ότι εξαπατήθηκε. Το ίδιο δήλωσε στο X και ένας ακόμα γνωστός μεταρρυθμιστής πολιτικός του Ιράν.
Στην πολιτική όπως και στη ζωή φυσικά ισχύει το γνωστό «αν σε κοροϊδέψουν μια φορά ντροπή δική τους, αν σε κοροϊδέψουν και δεύτερη φορά ντροπή δική σου». Το Ιράν και ειδικότερα η πλευρά των λεγομένων «μεταρρυθμιστών» είχε υπογράψει με τη «Δύση» τη συμφωνία για τα πυρηνικά, υποτίθεται προκειμένου να αποφύγει τον πόλεμο και πάλι τότε με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και να αρθούν οι κυρώσεις. Ενώ τήρησε όσα είχε συμφωνήσει, αποδείχτηκε ότι αρκούσε μια αλλαγή στον Λευκό Οίκο για να ακυρωθεί απλώς η συμφωνία και έκτοτε να βιώσει ένα πρωτοφανές κύμα κυρώσεων και επιθέσεων εναντίον του, τόσο από τις ΗΠΑ, όσο και από το Ισραήλ.
Αλλά δεν πρόκειται μόνο για το Ιράν. Αντίστοιχες εμπειρίες έχει μια σειρά ακόμα μη «δυτικών» κρατών: η ΕΣΣΔ και η μετασοβιετική Ρωσία με το διαβόητο «ούτε μια ίντσα Ανατολικά» των τότε αξιωματούχων των ΗΠΑ σε σχέση με το ΝΑΤΟ, το οποίο τελικώς έφτασε να περικυκλώσει τη Ρωσία σχεδόν από παντού. Κατόπιν η Ρωσία με τις συμφωνίες του Μινσκ για το Ουκρανικό, για τις οποίες πλέον έχουν ομολογήσει οι ίδιες οι «δυτικές» ηγεσίες ότι συνήφθησαν ακριβώς για να μην εφαρμοστούν και να κερδίσει χρόνο η «Δύση» στην πολεμική προετοιμασία της Ουκρανίας. Ο Καντάφι, που αφού κατέστρεψε τα όπλα μαζικής καταστροφής τα οποία κατείχε ανετράπη από τη «Δύση» και η χώρα του καταστράφηκε. Ο Γιάσερ Αραφάτ, με τις συμφωνίες του Όσλο και τη λύση των «δύο κρατών». Τα παραδείγματα είναι άπειρα: όποιος αντίπαλος της «Δύσης» πίστεψε στην ειλικρίνεια των λεγομένων της τελευταίας, απλώς καταστράφηκε.
Στην περίπτωση του νέου προέδρου του Ιράν υπάρχει και ένα επιπλέον ζήτημα. Ενώ ο έχων την πρωταρχική ευθύνη, ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ είχε διακηρύξει ότι η προοπτική ανακωχής στη Γάζα δεν σχετιζόταν με την απάντηση στην επίθεση εναντίον της Τεχεράνης και τη δολοφονία Χανίγιε, ούτε ότι θα την επηρέαζε καθ’ οιονδήποτε τρόπο, ο πρόεδρος του Ιράν έπραξε ακριβώς το αντίθετο. Με βάση όσα ο τελευταίος είπε ανακύπτει ένα μείζον και εσωτερικό πολιτικό ζήτημα. Γι’ αυτό και μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι στην ανακοίνωση της ιρανικής απάντησης που τελικώς ήρθε, ο μόνος που αναφέρεται ως υπεύθυνος για αυτήν (επομένως και την πιστώνεται) είναι ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ.
Υπήρξε ο ιρανικός κατευνασμός μόνο αποτέλεσμα εσωτερικών πολιτικών ιρανικών συσχετισμών; Πιθανολογούμε ότι στη λανθασμένη αυτήν εκτίμηση ενδεχομένως να συνέβαλε και ο παραδοσιακός ρωσικός κατευνασμός. Είχαμε γράψει και σε προηγούμενο κείμενο, μεταξύ άλλων ότι δεν φαινόταν τυχαίο πως πέρα από τις υποσχέσεις για ανακωχή στη Γάζα, συνέπεσε χρονικώς με την προσδοκώμενη ιρανική απάντηση στην επίθεση του Ισραήλ στην Τεχεράνη (η οποία συμπεριέλαβε στη δολοφονία Χανίγιε) η ουκρανική επίθεση στο Κουρσκ, η οποία πρόσκαιρα προβλημάτισε (για να το θέσουμε πολύ ευγενικώς) τη ρωσική ηγεσία. Δεν είναι καθόλου απίθανο κατά το κρίσιμο εκείνο διάστημα, η Ρωσία επίσης να μην αισθανόταν έτοιμη να παράσχει την αναγκαία κάλυψη στο Ιράν σε περίπτωση ισραηλινό-αμερικανικής επίθεσης. Επίσης, υπάρχει μια σχετική σιωπή από την πλευρά της Κίνας. Δεν υπονοούμε ότι η Ρωσία και η Κίνα θα εγκαταλείψουν το Ιράν. Κάτι τέτοιο, ιδίως πλέον, θα αποδειχτεί αυτοκτονικό και για τα δύο κράτη. Γνωρίζουμε όμως ότι ο βαθμός ενοποίησης των στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδιασμών στο μη-δυτικό μπλοκ δεν έχει φτάσει στα επίπεδα του ΝΑΤΟ και των συμμάχων του. Αυτό από τη μια είναι πολύ θετικό στο επίπεδο της ανεξαρτησίας και αυτονομίας κάθε κράτους αλλά από την άλλη γεννά ζητήματα συνεννόησης εγκαίρως και με τη δέουσα αποτελεσματικότητα.
Ο ιρανικός κατευνασμός δεν ήρθε χωρίς κόστος. Η μη αποκατάσταση εγκαίρως της αποτροπής του Ιράν μπορεί να μην προκάλεσε από μόνη της αλλά σίγουρα συνέβαλε στην Ισραηλινή αλαζονεία. Η αλαζονεία αυτή στρατηγικώς φέρνει το Ισραήλ πιο κοντά στην καταστροφή του αλλά βραχυπρόθεσμα, σε σημαντικό βαθμό έδειξε στο Ισραήλ ότι μπορούσε να επιτεθεί ακόμα σκληρότερα εναντίον της Χεζμπολάχ χωρίς σημαντικό κόστος για το ίδιο. Το Ιράν φαίνεται ότι πλέον πήρε το μάθημά του. Ναι μεν οι παράτολμες κινήσεις είναι λανθασμένες, όμως εξίσου είναι και ο κατευνασμός. Ο πόλεμος θα έρθει στο Ιράν ό,τι και αν κάνει το τελευταίο, διότι η αιτία του είναι η ίδια η ύπαρξη αντίστασης. Δεν έχει νόημα να αναμένει να δεχτεί το πρώτο χτύπημα πάντα, προκειμένου να αντιδράσει μετά.
Σημείο 2: Η ισραηλινή ανυπαρξία (βιώσιμης) στρατηγικής
Μπορεί όλες και όλοι να θέλουμε να μάθουμε και να μιλήσουμε για την πυραυλική επίθεση του Ιράν, όμως η ακόμα μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη είδηση είναι η καταφανής στρατηγική αδυναμία του Ισραήλ, λόγω ανυπαρξίας βιώσιμης στρατηγικής από πλευράς του, η οποία αφού φάνηκε στη Γάζα, τώρα φαίνεται και στον Λίβανο. Αυτή η ανυπαρξία στρατηγικής δεν είναι πρόβλημα μιας μόνο ηγεσίας του. Πλην της ηγεσίας Ράμπιν καμία άλλη δεν είχε κάποια εκδοχή βιώσιμης στρατηγικής, επειδή ακριβώς πρόκειται για ένα κράτος-αποικιακό σχέδιο, το οποίο δεν μπορεί να ειρηνεύσει παρά μόνο να υποτάξει ή να εξαγοράσει. Φτάνοντας όμως στο σήμερα, αξίζει να αναρωτηθεί κανείς το εξής: τι ακριβώς πάει να κάνει στο Λίβανο το Ισραήλ, ένα χρόνο μετά την 7η Οκτωβρίου;
Μετά την 7η Οκτωβρίου, το Ισραήλ επιστράτευσε έως και 500.000 εφέδρους, διαθέτοντας πάνω από 100.000 τότε, στο μέτωπο της Γάζας. Απέναντι σε μια δύναμη την οποία το Ισραήλ υπολόγιζε περίπου στις 30.000 άνδρες και με σαρωτικά αεροπορικά πλήγματα σε μια ελάχιστη έκταση γης, ένα χρόνο μετά δεν πέτυχε κανέναν από τους στόχους του, υπέστη βαριά πλήγματα και τελικώς από το μεγαλύτερο μέρος της Λωρίδας της Γάζας έχει σιωπηρώς αποχωρήσει σε ό,τι αφορά τις χερσαίες δυνάμεις. Ένα χρόνο μετά, το Ισραήλ σταμάτησε την επίσημη καταμέτρηση νεκρών και τραυματιών πριν από μήνες, στους πάνω από 700 νεκρούς στρατιώτες και 10.000 τραυματίες. Απέτυχε να απελευθερώσει τους ομήρους, η Χαμάς ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας και οι έποικοι δεν πρόκειται να επιστρέψουν καθόλου σύντομα (ή και γενικώς) στα σπίτια τους. Ναι, το Ισραήλ έχει σκοτώσει πολλούς μαχητές της αντίστασης. Διαπράττει με τις πλάτες των ΗΠΑ γενοκτονία. Μπορεί να εισβάλλει στη Λωρίδα της Γάζας. Αλλά δεν επιτυγχάνει τους στόχους και δε νικάει. Ηττάται.
Σήμερα, εισβάλλει στον Λίβανο σε μια «περιορισμένη» εισβολή με 41.000 στρατιώτες απέναντι στη Χεζμπολάχ των 100.000 μαχητών. Ακόμα και αν «κόψουμε στη μέση» τον αριθμό των μαχητών, το Ισραήλ θα χρειαζόταν τουλάχιστον 150.000 στρατιώτες για να εξοντώσει έναν αμυνόμενο με συμβατικούς όρους. Όμως εν προκειμένω, ακόμα και αν διέθετε αυτές τις δυνάμεις, αντιμετωπίζει μια καλά οχυρωμένη και εξοπλισμένη, αντιστασιακή δύναμη, σε ένα περιβάλλον εξαιρετικώς δύσκολο για τον επιτιθέμενο. Η κατάληψη εδάφους παίζει ελάχιστο θετικό ρόλο για τον επιτιθέμενο ενώ αντιθέτως μπορεί να διαδραματίζει πολύ αρνητικό ρόλο. Επιπλέον, πέρα ίσως από κάποιες φωτογραφίες προσεκτικώς σκηνοθετημένες κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει ο όρος «περιορισμένη» εισβολή και τι στόχους μπορεί να έχει. Να εξοντωθεί η Χεζμπολάχ με μια τέτοια εισβολή είναι αδύνατο. Να διαλυθεί η μαχητική της ικανότητα το ίδιο. Είναι προφανής η ανυπαρξία στρατηγικής. Αντιθέτως, τέτοιου είδους «περιορισμένες» εισβολές στερούνται όχι μόνο στρατηγικού στόχου επιτεύξιμου αλλά όπως φαίνεται και επιχειρησιακού. Μέσα στην πρώτη μέρα τις επιχειρούμενης εισβολής, το Ισραήλ μετρά περίπου 14 νεκρούς και 30 τραυματίες. Ακόμα όμως και αν τα θύματα στις τάξεις του δεν αυξηθούν σε εκθετικό βαθμό, ακόμα και αν προχωρήσει αρκετά χιλιόμετρα μέσα στο έδαφος του Λιβάνου, τι ακριβώς θα κάνει μετά; Κατοχή και εθνοκάθαρση; Το είχε δοκιμάσει υπό ευνοϊκότερες συνθήκες τις προηγούμενες δεκαετίες και απέτυχε. Θα αναγκάσει την κοινωνία του Λιβάνου να στραφεί κατά της Χεζμπολάχ; Μάλλον δύσκολο να το πετύχει μέσα από τόση βαρβαρότητα σε συνδυασμό με την εικόνα αδυναμίας του στο πεδίο των μαχών.
Το πρόβλημα του Ισραήλ είναι ότι μπορεί να πετύχει πολύ εντυπωσιακά χτυπήματα με τη χρήση αεροπορίας ή υψηλής τεχνολογίας αλλά όχι να αντέξει σε συγκρούσεις στο έδαφος που είναι μάλιστα μακροχρόνιες. Ναι, κατόρθωσε να εξοντώσει τους ηγέτες της Χεζμπολάχ και να αποδιοργανώσει τη δομή της διοίκησής της. Είναι πολύ πιθανό ότι στο προσεχές μέλλον θα κατορθώσει ακόμα εντυπωσιακότερα πλήγματα αυτού του είδους. Οι πόλεμοι όμως δεν κρίνονται έτσι. Απαιτούν μεγάλες εφεδρείες, πολύ υλικό, μεγάλη αντοχή και στρατηγική σκέψη. Αν το Ισραήλ παρασυρθεί ακόμα βαθύτερα μέσα στο Λίβανο, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όπως είναι πολύ πιθανό να συμβεί θα έχει προσφέρει τις καλύτερες υπηρεσίες στη Χεζμπολάχ. Αν πάλι υποχωρήσει γρήγορα και χωρίς αποτελέσματα, θα διασώσει αρκετές από τις δυνάμεις του αλλά θα έχει υποστεί ένα τεράστιο πλήγμα. Η στρατηγική προβοκαρίσματος μιας επέμβασης από πλευράς ΗΠΑ εναντίον του Ιράν είναι υψηλού κινδύνου για το Ισραήλ.
Σημείο 3ο: Η ιρανική πυραυλική επίθεση
Η επίθεση του Ιράν είναι άλλο ένα σημείο καμπής και πραγματικό σοκ για το Ισραήλ. Το Ιράν τήρησε το διεθνές δίκαιο μέχρι κεραίας. Μετά από απανωτές χρήσεις βίας και απειλές χρήσης βίας εναντίον του απάντησε στο Ισραήλ φροντίζοντας να πλήξει μόνο στρατιωτικούς στόχους. Επιπλέον μάλλον ενημέρωσε έστω λίγη ώρα πριν από τις επιθέσεις ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες ακόμα και μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ. Το Ιράν ισορρόπησε μεταξύ ενός πλήγματος συμβολικού, ουσιαστικού (χτυπήθηκαν μάλλον τρεις αεροπορικές βάσεις, συστοιχίες αντιαεροπορικών συστημάτων και όπως φαίνεται το αρχηγείο της Μοσάντ) αλλά όχι καταλυτικού επί του πεδίου. Το πλήγμα όμως είναι καταλυτικό στο επίπεδο των ψυχολογικών επιχειρήσεων. Οι εικόνες είναι εύγλωττες και αδιάψευστες: η αντιαεροπορική και αντιπυραυλική ασπίδα του Ισραήλ και των συμμάχων του απέτυχε να αναχαιτίσει τους σύγχρονους ιρανικούς πυραύλους στη μεγάλη τους πλειοψηφία. Μπορεί το Ισραήλ να απαντήσει; Βεβαίως. Μπορεί να αποπειραθεί να δολοφονήσει τον Αλί Χαμενεΐ. Να βομβαρδίσει πετρελαϊκές ή πυρηνικές εγκαταστάσεις. Μπορεί μάλιστα να πετύχει σε αρκετά εξ αυτών κάτι που σίγουρα θα έχει πολύ μεγάλες επιπτώσεις. Το πρόβλημα για το Ισραήλ είναι άλλο: αν το Ιράν δεχτεί πλήγματα στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις θα πρόκειται για μια πολύ μεγάλη καταστροφή. Αν το Ισραήλ δεχτεί τέτοιο πλήγμα θα πάψει να είναι βιώσιμο ως κράτος. Το ζήτημα του μεγέθους είναι τεράστιο. Το Ισραήλ φυσικά μπορεί να απαντήσει ή να απειλήσει ότι θα απαντήσει με πυρηνικά. Εξ αυτού του λόγου μπορούμε να φανταστούμε ότι το Ιράν με κάποιο τρόπο θα βαδίσει προς την πυρηνικοποίησή του αν δεν το έχει ήδη κάνει. Επιπλέον το μικρό μέγεθος του Ισραήλ θέτει ζητήματα και στην αεροπορία του. Η πρώτη επίθεση στις αεροπορικές του εγκαταστάσεις απέδειξε ότι είναι ευάλωτες. Σε μια πλήρη σύγκρουση είναι προφανές ότι θα πληγούν. Από πού θα απογειωθούν για δεύτερη και τρίτη φορά; Από κάποιο γειτονικό κράτος; Για πολλούς λόγους και χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί μια τέτοια πιθανότητα δε θα είναι ένα εύκολο ενδεχόμενο.
Σαφώς, η επέμβαση των ΗΠΑ, εφόσον τελικώς επιτευχθεί αυτός ο στόχος του Νετανιάχου μπορεί να είναι καταλυτικής σημασίας. Υπάρχουν όπως πολλά «αλλά». Ακόμα και ο Τραμπ, ως πρόεδρος απείχε από έναν άμεσο πόλεμο με το Ιράν. Ή ίσως ακόμα πιο ενδεικτική είναι η άρνηση του δηλωμένου σιωνιστή και «γερακιού» Μπάιντεν να παρασυρθεί άμεσα σε πόλεμο με το Ιράν για χάρη του «Μπίμπι».
Είναι απίθανο κάτι τέτοιο τελικώς να συμβεί; Όχι. Αντιθέτως, συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες παρά ποτέ να συμβεί. Ωστόσο μια εμπλοκή των ΗΠΑ θα συνεπάγεται τεράστιο κόστος για όλες τις πλευρές. Οι ΗΠΑ μπορούν να βομβαρδίσουν το Ιράν πολύ σκληρά αλλά όχι να το καταλάβουν. Για οποιονδήποτε πρόεδρο θα αποτελέσει αυτοκτονία να στείλει πίσω στις ΗΠΑ χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες των ΗΠΑ. Ταυτοχρόνως θα αναγκάσει τη Ρωσία αλλά και την Κίνα να παρέμβουν ακόμα πιο ενεργά, ωθώντας σε μια κλιμάκωση για την οποία η Ουάσιγκτον δεν είναι έτοιμη.
Συμπερασματικώς, το Ισραήλ χτύπησε σκληρά και χτυπήθηκε σκληρότερα. Θα μπορούσε αν επρόκειτο για ένα άλλο, μη αποικιακό και μη εκφασισμένο κράτος να καταλάβει ότι ήρθε η ώρα της συνεννόησης (στην πραγματικότητα έχει έρθει εδώ και δεκαετίες). Δεν θα το καταλάβει όμως. Θα συνεχίσει τον (αυτό-)καταστροφικό του δρόμο μέχρι τέλους. Και από κοντά οι ΗΠΑ των λόμπι. Ήδη ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δώσει το πράσινο φως για Ισραηλινά πλήγματα στο Ιράν ζητώντας να εξαιρέσουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις. Τα καύσιμα του πολέμου είναι πάρα πολλά για να σβήσει η φωτιά του. Αντιθέτως, θα συνεχίσει ως το δεύτερο μέτωπο του εξελισσόμενου παγκοσμίου πολέμου.
