Η προσοχή των διεθνών ΜΜΕ και εν γένει της κοινής γνώμης αυτές τις ημέρες είναι στραμμένη στην πόλη Καζάν, στην πρωτεύουσα της επαρχίας του Ταρταστάν της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπου διεξάγεται η 16η Σύνοδος των BRICS στο φόντο μίας πρωτόγνωρα οξυμένης και συγκρουσιακής για τα μεταψυχροπολεμικά δεδομένα διεθνούς συγκυρίας, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να βαδίζει, πλέον, προς το τρίτο έτος διεξαγωγής του, ενώ η πολεμική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έχει προ πολλού περάσει εκτός των συνόρων και των πλαισίων της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης στη Λωρίδα της Γάζας, με τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ να επιχειρούν στα νότια του Λιβάνου και να προγραμματίζουν, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, την απάντησή τους στην πυραυλική επίθεση του Ιράν, η οποία έλαβε χώρα την 1η Οκτωβρίου.
Η δε διεξαγωγή της Συνόδου του «μπλοκ της πολυπολικότητας», όπως συχνά ονομάζεται στον διεθνή τύπο η πρωτοβουλία BRICS, στο έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχει μία εξαιρετικά σημαντική συμβολική (αλλά και πραγματιστική-πολιτική) σημασία για τους «οικοδεσπότες», σε μία προσπάθεια να αρθεί επικοινωνιακά και ουσιαστικά η εικόνα «απομόνωσης» της Ρωσίας και προσωπικά του προέδρου Πούτιν από το διεθνές γίγνεσθαι.
Αξίζει ως προς τον διεθνή αντίκτυπο της Συνόδου να σημειωθεί πως στο Καζάν έδωσαν το «παρών» και συμμετείχαν στις εργασίες της μία σειρά από ηγέτες, ορισμένοι, δε, εξ αυτών εκπροσωπώντας κράτη που δεν συμμετέχουν στον οργανισμό. Ιδιαίτερη μνεία χρίζει ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εξετάζει, μάλιστα, το ενδεχόμενο εισόδου της χώρας του στους BRICS, ενώ στο Καζάν παρευρέθηκαν ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντρ Λουκασένκο, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν,ο πρόεδρος της Βολιβίας Λουίς Αρσέ, ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάεφ, ο πρόεδρος του Κονγκό Ντενί Σασού Νγκουέσσο, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ, ο πρόεδρος της Σερβίας Μίλοραντ Ντόντικ, ο ΥΠΕΞ της Σαουδικής Αραβίας Φεϊζάλ ιμπν Φαρχάν Αλ Σαούντ κ.ά.Ιδιαίτερη, δε, εντύπωση προκαλεί η παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
Υπενθυμίζεται πως επισήμως μέλη του οργανισμού θεωρούνται οι χώρες-ιδρυτές Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική, καθώς επίσης το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και η Αιθιοπία, οι ηγέτες των οποίων συμμετείχαν στην διάσκεψη κορυφής της συνόδου και υπέγραψαν την καταληκτική διακήρυξη της συνόδου με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ενίσχυση της πολυπολικότητας για την δίκαιη πλανητική ανάπτυξη και ασφάλεια», τα βασικά σημεία της οποία θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε.
Ενίσχυση της πολυπλευρικότητας για ένα πιο δίκαιο και δημοκρατικό διεθνές σύστημα
Οι BRICS προτείνουν την αναπροσαρμογή της όλης αρχιτεκτονικής των διεθνών σχέσεων, λαμβάνοντας υπόψη την ανάδειξη εναλλακτικών κέντρων ισχύος και ανερχόμενων οικονομικών δυνάμεων. Ως βάση της νέας αυτής αρχιτεκτονικής μπορούν να υπηρετήσουν οι θέσεις του υπάρχοντος καταστατικού του ΟΗΕ, όμως κρίνεται απαραίτητη η αναδιάταξη του στελεχιακού δυναμικού του οργανισμού με στόχο μία πιο δίκαιη και συμπεριληπτική γεωγραφική εκπροσώπηση του παγκόσμιου πληθυσμού.
Παράλληλα, οι BRICS προτείνουν μία ολική αναδιάρθρωση του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας του οργανισμού, με στόχο την ενίσχυση της δημοκρατικότητας, της αντιπροσωπευτικότητας, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας, ιδίως όσον αφορά τις αξιώσεις των αναπτυσσόμενων χωρών της Αφρικής, της Ασίας και τςη Λατινικής Αμερικής για έναν πιο βαρύνοντα ρόλο στις διαδικασίες λήψεις αποφάσεων.
Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει το 10ο σημείο της κοινής διακήρυξης, όπου καταδικάζεται η μονομερής επιβολή κυρώσεων ως εργαλείο άσκησης πολιτικής, ενώ κατόπιν η λογική των κυρώσεων παρουσιάζεται όχι μόνο ως παραβίαση των διεθνών εμπορικών και οικονομικών κανονισμών, αλλά και ως κατάφορη παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως το το δικαίωμα στην ανάπτυξη. Στην διακήρυξη τονίζεται πως από τις κυρώσεις πλήττονται τα πιο ευάλωτα και αποκλεισμένα κοινωνικά στρώματα, με τους BRICS να καλούν σε άμεση απόσυρση των κυρώσεων. Προφανώς αυτό το σημείο αφορά άμεσα τη Ρωσία και το Ιράν, στις οποίες έχουν επιβληθεί βαρύτατες οικονομικές κυρώσεις από τη Δύση.
Ενίσχυση της συνεργασίας προς όφελος της πλανητικής και περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας
Κατόπιν οι BRICS εκφράζουν την ανησυχία τους για την αύξηση του επιπέδου βίας και τις συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τις εξελίξεις σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Οι χώρες του πολυπολικού μπλοκ εκφράζουν την υποστήριξή τους σε πρακτικές ειρηνικής διευθέτησης των κρίσεων, με τη χρήση διπλωματικών μέσων και πολύπλευρου διαλόγου. Τονίζεται, επίσης, η αναγκαιότητα πιστής τήρησης των διεθνών κανόνων ανθρωπιστικού δικαίου σε εμπόλεμες καταστάσεις και παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας σύμφωνα με τις αρχές του ανθρωπισμού, της ουδετερότητας, της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας.
Εκτενής αναφορά γίνεται στα τεκταίνομε στη λωρίδα της Γάζας, με τους BRICS να κάνουν λόγο για μία χωρίς προηγούμενο κλιμάκωση της βίας ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ, η οποία επέφερε αθρόες δολοφονίες και τραυματισμούς αμάχων, βίαιους εκτοπισμούς και μαζική καταστροφή πολιτικών υποδομών. Η διακήρυξη καλεί ως πρώτο βήμα για την άμβλυνση της έντασης την παύση πυρός στη Γάζα και την ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ των δύο πλευρών. Στο ίδιο πνεύμα καταδικάζονται οι ενέργειες του Ισραήλ στον νότιο Λίβανο και στη Συρία.
Αντιθέτως, υπό το βάρος, προφανώς, εσωτερικών αντιθέσεων, η αναφορά στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι εξαιρετικά λακωνική, με τους BRICS να αρκούνται σε μία υπόμνηση πως όλα τα κράτη οφείλουν απαρέγκλιτα και πιστά να τηρούν τις βασικές αρχές και τους κανόνες του καταστατικού του ΟΗΕ. Προφανώς υπονοώντας σχετικές πρωτοβουλίες της Τουρκίας, αλλά και της Λευκορωσίας, οι BRICS χαιρετίζουν προτάσεις για διαμεσολάβηση και παροχή ωφέλιμων υπηρεσιών με στόχο την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης μέσω της διπλωματικής οδού.
Εμβάθυνση της χρηματοοικονομικής συνεργασίας προς όφελος μίας δίκαιης παγκόσμιας ανάπτυξης
Οι BRICS διακηρύσσουν την πεποίθησή τους πως η πολύπλευρη συνεργασία συμβάλλει στον περιορισμό των κινδύνων, οι οποίοι εμφανίζονται ως αποτέλεσμα του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού κατακερματισμού, καθώς και τη δέσμευσή τους να δραστηριοποιηθούν ιδιαίτερα ενεργά στους τομείς του εμπορίου, της καταπολέμησης της φτώχειας και της πείνας, της αειφόρου ανάπτυξης, της πρόσβασης σε βασικές πηγές ενέργειας και αγαθά, του περιορισμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, της εκπαίδευσης και της δημόσιας υγείας.
Σε αυτό το πλαίσιο υπογραμμίζεται ο ευεργετικός ρόλος της αναπτυξιακής τράπεζας των BRICS (New Development Bank) στην υποστήριξη της ανάπτυξης των υποδομών και της ενίσυσης της αειφόρου ανάπτυξης των χωρών-μετόχων. Ειδική μνεία γίνεται στην διεύρυνση της χρηματοδότησης ειδικά σε εθνικά νομίσματα των χωρών-μελών, καθώς και σε καινοτόμες διαδικασίες στη σφαίρα των επενδύσεων και των χρηματοοικονομικών προϊόντων. Μεταξύ άλλων, οι BRICS διακηρύσσουν την πρόθεσή τους να χρησιμοποιηθεί η ενεργειακή τράπεζα στο πλαίσιο μίας ευρύτερης πλατφόρμας για την ενίσχυση των επενδύσεων τόσο στις χώρες BRICS, όσο και στις χώρες του παγκόσμιου Νότου. Φιλοδοξία των BRICS, όπως ρητά αναφέρεται στην διακήρυξη, είναι η μετατροπή της αναπτυξιακής τράπεζας σε μία νέου τύπου Διεθνή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη του 21ουαιώνα.Παράλληλα, οι BRICS ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να δημιουργήσουν μία ιδία πλατφόρμα πληρωμής, βασισμένης στην (εθελοντική) δυνατότητα χρηματικών συναλλαγών με βάση το εθνικό συνάλλαγμα των συναλλασσόμενων χωρών (άρα, «παρακάμπτοντας»το δολάριο).
Διεύρυνση των πολιτισμικών επαφών προς όφελος της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης
Οι BRICS υπογραμμίζουν τη σημασία των πολιτισμικών επαφών και χαιρετίζουν κοινές πρωτοβουλίες στη σφαίρα των ΜΜΕ, της κουλτούρας, της εκπαίδευσης, του αθλητισμού, της τέχνης, των ακαδημαϊκών ανταλλαγών κ.ά, οι οποίες προωθούν τον διαπολιτισμικό διάλογο, την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς και την ποιοτική ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των χωρών. Μεταξύ άλλων, ανακοινώνονται μία σειρά από κοινές πρωτοβουλίες στον χώρο του πολιτισμού, όπως φεστιβάλ κουλτούρας και κινηματογράφου, συναυλιών, ίδρυση της Ένωσης Μουσείων, Βιβλιοθηκών, Θεάτρων κ.ά. Τέλος, οι BRICS χαιρετίζουν πρωτοβουλίες συνεργασίας μεταξύ των εθνικών κοινοβουλίων και των δημοτικών αρχών μεταξύ των χωρών-μελών, καθώς και τη διενέργεια του Επιχειρηματικού Φόρουμ των BRICS.
