Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα υπήρξε έντονη εκλογική δραστηριότητα στην Ανατολική Ευρώπη. Ξεχωρίζουν οι εκλογές σε Μολδαβία και Γεωργία, καθώς πρόκειται για δύο χώρες, οι οποίες έχουν σημαντικές εθνοτικές μειονότητες, αλλά επίσης διεκδικούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα έναν εκρηκτικό συνδυασμό, ο οποίος θυμίζει την περίπτωση της Ουκρανίας. Και, όντως, κατά τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις σημειώθηκαν εξελίξεις που θυμίζουν το ουκρανικό «μοντέλο».
Η δυτική Διασπορά έκρινε τις εκλογές στη Μολδαβία
Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Μολδαβία επανεξελέγη η φιλοδυτική πρόεδρος Μάγια Σάντου με 55,33%, υπερνικώντας τον γενικό εισαγγελέα Αλεξάντρ Στογιάνογλο, ο οποίος υποστηρίχθηκε από το θεωρούμενο ως ευρωσκεπτικιστικό σοσιαλιστικό κόμμα και έλαβε 44,67%. Όπως ακριβώς στο δημοψήφισμα για την ευρωπαϊκή πορεία της Μολδαβίας λίγες εβδομάδες νωρίτερα, έτσι και στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών το αποτέλεσμα κρίθηκε απολύτως από τη μολδαβική Διασπορά στη Δύση.
Ο λόγος είναι ότι στην ίδια τη Μολδαβία ο ευρωσκεπτικιστής υποψήφιος Αλεξάντρ Στογιάνογλο επικράτησε με ποσοστό 51,19% έναντι 48,81% της φιλοδυτικής Σάντου. Ήταν, όμως, οι ψήφοι της μολδαβικής Διασποράς, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που ήταν επιστολικές ή με ηλεκτρονικό τρόπο, αυτές που έφεραν τη μεγάλη ανατροπή και την τελική επικράτηση της φιλοδυτικής υποψήφιας. Μόνο που είναι αξιοσημείωτο ότι για το περίπου μισό εκατομμύριο Μολδαβών που διαμένει σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στήθηκαν 200 εκλογικά κέντρα, ενώ για έναν ανάλογο αριθμό Μολδαβών, μεταναστών που διαμένει στη Ρωσία, υπήρξαν μόνο δύο εκλογικά κέντρα, αμφότερα στη Μόσχα, στην πρεσβεία της Μολδαβίας, με λόγους ασφαλείας ως πρόσχημα, ενώ ασφαλώς η Ρωσία είχε παράσχει εγκαίρως τις σχετικές εγγυήσεις. Εξάλλου, δεν υπήρξαν εκλογικά τμήματα στην Υπερδνειστερία, και όσοι ήθελαν να ψηφίσουν από εκεί έπρεπε να πραγματοποιήσουν μετάβαση μέσω μίας μοναδικής γέφυρας, η οποία με επιτηδευμένο τρόπο είχε μείνει κλειστή με πρόσχημα την πιθανότητα τρομοκρατικής ενέργειας. Οι ψηφοφόροι από την Υπερδνειστερία ήταν σε συντριπτικό ποσοστό υπέρ του Στογιάνογλο, όμως ήταν μαζικότατη η παρεμπόδισή τους να προσεγγίσουν τις κάλπες. Αναλόγως συντριπτική ήταν η υπεροχή του Στογιάνογλο και στην Γκαγκαουζία.
Την ανατροπή στο εκλογικό αποτέλεσμα έφεραν οι Μολδαβοί, οι οποίοι διαβιούν στη Δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι κατά κανόνα πρόκειται για μετανάστες, οι οποίοι πιθανότατα δεν θα επιστρέψουν στη Μολδαβία και το κριτήριο, για να ψηφίσουν, ήταν το να υπάρχει ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ώστε να καταστεί ευχερέστερη η δική τους διαμονή στη Δύση. Με τον τρόπο αυτό, άνθρωποι οι οποίοι δεν πρόκειται ποτέ να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από τη διακυβέρνηση της φιλοδυτικής προέδρου (συμπεριλαμβανομένου του ακραίου διχασμού που θα ταλανίσει τη χώρα, σύμφωνα με το ουκρανικό πρότυπο), αποφάσισαν για τη μοίρα των γηγενών και εντοπίων εντός της Μολδαβίας.
Πρόκειται βεβαίως για ένα πρόβλημα που συναντάται και στην Ελλάδα: Κατά κανόνα η κυβερνώσα και δη η φιλοδυτική παράταξη βρίσκει τους τρόπους να διοχετεύσει την ψήφο των αποδήμων στον εαυτό της, με αποτέλεσμα άνθρωποι που ζουν στη χώρα να πρέπει να ζήσουν με βάση τις αποφάσεις που λαμβάνουν για αυτούς άνθρωποι που πιθανότατα δεν πρόκειται να επιστρέψουν στη χώρα προέλευσης. Στη Μολδαβία, ωστόσο, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ζωής και θανάτου, ιδίως αν υπάρξει πολλαπλασιασμός του ουκρανικού πρωτοτύπου.
Είναι χαρακτηριστικά τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, καθώς οι Μολδαβοί που ζουν στη Ρωσία εμποδίστηκαν από το να ψηφίσουν, καθώς θα έπρεπε όλοι να μεταβούν στην πρεσβεία της Μολδαβίας στη Μόσχα και να συνωστισθούν σε δύο κάλπες. Οι Μολδαβοί που ζουν στη Ρωσία, άλλωστε, παρεμποδίζονται και από οποιαδήποτε μετάβασή τους στη χώρα προορισμού τους. Όλα αυτά δεν εμπόδισαν την κυβέρνηση της Μολδαβίας να κατηγορεί τη Ρωσία για ανάμειξη στο εκλογικό αποτέλεσμα, χωρίς να προσκομίζονται αποδείξεις για αυτήν. Η θεωρούμενη ρωσική ανάμειξη στις εκλογές αποτελεί και το πρώτο θέμα στα δυτικά μίντια, παραβλέποντας τον τρόπο με τον οποίο κερδήθηκαν στην πραγματική ζωή οι εκλογές με τη συνδρομή της διασποράς της Μολδαβίας στη Δύση.
Η πύρρεια νίκη της Σάντου βεβαίως δεν αναιρεί το γεγονός ότι η Μολδαβία παραμένει μια εξόχως διχασμένη και πολωμένη χώρα και η αντιπολίτευση θα είναι δυναμική, ενώ ασυμβίβαστη αναμένεται να είναι η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Το τελευταίο θα έχει πιθανότατα και εκκλησιαστικές επιπτώσεις με πιθανή κάποια απαγόρευση της υπάρχουσας Εκκλησίας, ακολουθώντας το πρότυπο της Ουκρανίας.
Νέο «Μαϊντάν» στη Γεωργία;
Στο ίδιο χρονικό διάστημα (26/10), στη Γεωργία έλαβαν χώρα εκλογές μετά από μήνες διαδηλώσεων από τη φιλοδυτική αντιπολίτευση «Ενότητα- Εθνικό Κίνημα», η οποία υπερασπίζεται την ευρωπαϊκή πορεία της Γεωργίας. Η κυβερνώσα παράταξη «Γεωργιανό Όνειρο», από την άλλη, προειδοποίησε κατά την προεκλογική περίοδο για ανάμειξη των ΗΠΑ στις εκλογές. Ο πρωθυπουργός Ιρακλί Κομπαχίτζε προειδοποίησε σχετικά ότι οποιοσδήποτε αποκλεισμός του κτιρίου της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής θα τιμωρείται με φυλάκιση.
To «Γεωργιανό Όνειρο» έλαβε 53,93% και 89 από τις 150 έδρες στο κοινοβούλιο της Γεωργίας, ενώ όλοι οι αντιπολιτευόμενοι συνασπισμοί, που ήταν εναντίον της κυβερνώσας παράταξης και εισήλθαν στο κοινοβούλιο, δεν κατόρθωσαν να λάβουν πάνω από 37,78%. Ωστόσο, η Πρόεδρος της Γεωργίας Σαλομέ Ζουραμπισβίλι δεν αναγνώρισε το αποτέλεσμα και διαδηλώσεις διαμαρτυρίας έλαβαν χώρα μπροστά από το κοινοβούλιο στην Τιφλίδα με αίτημα κατά τον Γκεόργκι Βασάντζε, ηγέτη του κόμματος Ενότητα- Εθνικό Κίνημα την επανενέργεια των εκλογών και μάλιστα με «διεθνή διοίκηση» στην ψηφοφορία. Η λεωφόρος Ρουσταβέλι αποκλείστηκε από διαδηλωτές, οι οποίοι κράδαιναν σημαίες της Γεωργίας μαζί με αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ουκρανίας. Στις διαδηλώσεις πρωτοστάτησε η πρόεδρος της Γεωργίας Σαλομέ Ζουραμπισβίλι, η οποία, σημειωτέον, είχε αρχίσει τη σταδιοδρομία της ως πρέσβειρα της Γαλλίας στη Γεωργία με την ιδιότητά της ως Γαλλίδας πολίτη.
Ως πρόεδρος της Γεωργίας η πρώην Γαλλίδα πρέσβειρα δεν ήταν υπεράνω των κομμάτων, αλλά φρόντισε να ενώσει τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης σε αντικυβερνητικό προσανατολισμό. Ενώ η Πρόεδρος της Γεωργίας μίλησε για νοθεία, ο ειδικός συντονιστής της αποστολής του ΟΑΣΕ στη Γεωργία Πασκάλ Αλιζάρ σημείωσε την καλή διοργάνωση των εκλογών στη Γεωργία. Φαίνεται, όμως, ότι το ουκρανικό «Μαϊντάν» αποτελεί ένα ισχυρό πρότυπο. Στην κατεύθυνση αυτή μπορούμε να εκλάβουμε και τις δηλώσεις του προέδρου του κοινοβουλίου Σάλβα Παπουασβίλι για «προετοιμασία πραξικοπήματος». Οι συνταγές είναι, λοιπόν, πολυδοκιμασμένες και εμπεδωμένες (αν και επιτυγχάνουν λιγότερο από ό,τι στο παρελθόν): Ψήφος των αποδήμων, συμπεριλαμβανομένης της επιστολικής και ηλεκτρονικής ψήφου, αλλά με επιλεκτική ανισότητα στις χώρες προορισμού των αποδήμων. Εναλλακτικώς, υπάρχει και το πρότυπο του «Μαϊντάν».
Βεβαίως, μπορεί να γίνει μακρά θεωρητική συζήτηση για το αν πρέπει να ψηφίζουν οι απόδημοι, για το δικαίωμα στις διαδηλώσεις κ.ο.κ. Στην πράξη, όμως, αυτό που βλέπουμε είναι ότι η εκάστοτε κυβερνώσα παράταξη, ιδίως αν είναι φιλοδυτική, έχει δυνατότητες να στρέφει την ψήφο των αποδήμων υπέρ της με πριμοδότηση των αποδήμων στη Δύση, ενώ σε περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι αρεστό στη «συλλογική» Δύση, υπάρχει πλειάδα τρόπων δυναμικής αντίδρασης που περιλαμβάνουν οικονομικές κυρώσεις, αλλά και την πειράτευση δυναμικών διαδηλώσεων.
Ταυτοτικά ζητήματα κυριάρχησαν στη Βουλγαρία
Στη Βουλγαρία στις 27 Οκτωβρίου έλαβαν χώρα οι έβδομες πρόωρες εκλογές μέσα σε τέσσερα χρόνια. Μεταξύ των θεμάτων που απασχόλησαν την κοινή γνώμη κατά την προεκλογική περίοδο είναι η πρόταση νόμου από το κόμμα «Αναγέννηση» ενός νόμου για να απαγορευθεί η προβολή της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Ο νόμος ψηφίστηκε κατά μεγάλη πλειοψηφία τον Αύγουστο του 2024 με ψήφους και του κόμματος GERB, διανοίγοντας τον δρόμο για μια συνεργασία του GERB με την «Αναγέννηση», σε αντίθεση με τις ντιρεκτίβες των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον. Το GERB ήλθε πρώτο κόμμα με 25,52%, ενώ η «Αναγέννηση» τρίτο κόμμα με 12,92%. Η ρευστότητα στο βουλγαρικό πολιτικό σκηνικό συνεχίζεται και ταυτοτικά ζητήματα, όπως η στάση έναντι της λεγόμενης woke πολιτικής κυριάρχησαν στον πολιτικό λόγο, με τον κυριαρχισμό, δηλαδή την αξίωση εθνικής ανεξαρτησίας, να κερδίζει συγκριτικώς έδαφος.
Τέλος, στη Λιθουανία (27/10) ο συνασπισμός της Ινγκρίντα Σιμονίτε υποχώρησε λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της έντασης των κοινωνικών ανισοτήτων. Οι Σοσιαλδημοκράτες, που έχουν δεσμευτεί ότι θα αυξήσουν τη φορολογία προς τους πλούσιους με σκοπό μεγαλύτερη κοινωνική δαπάνη για την υγεία και την κοινωνική πρόνοια κέρδισαν την πρώτη θέση με 19,32% και 52 έδρες στο κοινοβούλιο και αναμένεται να ηγηθούν ενός κεντροαριστερού συνασπισμού.
