Αμερικανικό δικαστήριο επιδίκασε την Τρίτη 42 εκατ. δολάρια σε τρεις Ιρακινούς που είχαν κρατηθεί και κακοποιηθεί στη φυλακή Άμπου Γκράιμπ στο Ιράκ.
Η απόφαση καθιστά την αμυντική εταιρεία Caci International υπεύθυνη για το ρόλο της στην κακοποίηση που υπέστησαν στη διαβόητη φυλακή κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής του Ιράκ το 2003-2004.
Η απόφαση-ορόσημο σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ένας ιδιωτικός πολιτικός εργολάβος θεωρείται υπεύθυνος για τις κακοποιήσεις στη διαβόητη ιρακινή φυλακή λίγο έξω από την πρωτεύουσα του Ιράκ, Βαγδάτη.
Η απόφαση έρχεται μετά την αποτυχία ενός προηγούμενου σώματος ενόρκων να καταλήξει σε ετυμηγορία, υπογραμμίζοντας την ανανεωμένη δέσμευση για απόδοση ευθυνών σε μια υπόθεση που διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες. Αυτή τη φορά, οι ένορκοι, αποτελούμενοι από έξι γυναίκες και δύο άνδρες, στο περιφερειακό δικαστήριο των ΗΠΑ στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια, επτά μίλια νότια του κέντρου της Ουάσινγκτον, χρειάστηκαν μόλις μιάμιση ημέρα για να καταλήξουν σε ετυμηγορία.
Οι εικόνες του 2004 που τεκμηρίωναν τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, την κακοποίηση και τον εξευτελισμό των κρατουμένων από το αμερικανικό προσωπικό στο Άμπου Γκράιμπ ήταν μια στιγμή ορόσημο για την αμερικανική κατοχή του Ιράκ, για την οποία οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έλεγαν τότε ότι ήταν ένα μοτίβο και όχι «μεμονωμένα» περιστατικά, όπως ισχυρίστηκε η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου.
Οι ενάγοντες, Suhail al-Shimari, Salah al-Ejaili και Asa’ad Zuba’e, αφηγήθηκαν συγκλονιστικές εμπειρίες στη φυλακή, όπως σεξουαλική κακοποίηση, ξυλοδαρμούς, εξαναγκαστική γύμνια και άλλες μορφές βασανιστηρίων.
Αν και οι άνδρες δεν κατηγόρησαν τους υπαλλήλους της Caci International ότι προκάλεσαν άμεσα την κακοποίηση, υποστήριξαν ότι οι ανακριτές της Caci συνωμότησαν με τη στρατιωτική αστυνομία για να «μαλακώσουν» τους κρατούμενους για ανάκριση μέσω βάναυσης μεταχείρισης.
Η απόφαση αυτή των ενόρκων είναι η πρώτη του είδους της, δημιουργώντας ένα νομικό προηγούμενο για την απόδοση ευθυνών σε ιδιωτικούς εργολάβους για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Η πολυπόθητη δικαιοσύνη
Ο Baher Azmy, νομικός διευθυντής του Κέντρου για τα Συνταγματικά Δικαιώματα, τόνισε τη γενναιότητα των εναγόντων που «αγωνίστηκαν γενναία επί 16 χρόνια αναζητώντας δικαιοσύνη για τις φρικαλεότητες που υπέστησαν στο Abu Ghraib». Εξήρε την ετυμηγορία ως ισχυρή αναγνώριση του θάρρους τους, αναγνωρίζοντας στους ενόρκους ότι αναγνώρισαν τις εμπειρίες των εναγόντων έναντι των «εκτροπών της CACI».
Για τον Ejaili, δημοσιογράφο, η ετυμηγορία αντιπροσώπευε την πολυπόθητη δικαιοσύνη.
«Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για μένα και για τη δικαιοσύνη», δήλωσε.
Αυτή η νίκη δεν είναι μόνο για τους τρεις ενάγοντες σε αυτή την υπόθεση εναντίον μιας εταιρείας. Αυτή η νίκη είναι ένα λαμπρό φως για όλους όσοι έχουν καταπιεστεί και μια ισχυρή προειδοποίηση προς κάθε εταιρεία ή εργολάβο που ασκεί διάφορες μορφές βασανιστηρίων και κακοποίησης. Οι εταιρείες αυτές δεν θα πρέπει πλέον να αισθάνονται ότι απαλλάσσονται από τη λογοδοσία στο μέλλον.
Η υπόθεση ορόσημο, Al Shimari κ.ά. κατά CACI, κατατέθηκε το 2008 βάσει του Alien Tort Statute, το οποίο επιτρέπει σε ξένους υπηκόους να διεκδικήσουν αποζημίωση για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου στα δικαστήρια των ΗΠΑ.
Το νομικό ταξίδι ήταν παρατεταμένο, με την Caci να κάνει πολλές προσπάθειες να απορριφθεί η υπόθεση.
Οι μαρτυρίες στο δικαστήριο αντλήθηκαν από πολλαπλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτικών εκθέσεων που τεκμηρίωναν τις κακοποιήσεις και ανέδειξαν ανησυχητικές λεπτομέρειες σχετικά με τις εμπειρίες των εναγόντων.
Ο Al Shimari περιέγραψε ότι υπέστη ηλεκτροσόκ, ότι σύρθηκε με σχοινί και ότι υπέστη ξυλοδαρμούς. Ο Ejaili μοιράστηκε ότι υποβλήθηκε σε στάσεις πίεσης, αναγκάστηκε να φορέσει γυναικεία εσώρουχα και αντιμετώπισε απειλές από σκυλιά.
Αν και η Caci υποστήριξε ότι η ευθύνη θα έπρεπε να βαρύνει αποκλειστικά τον αμερικανικό στρατό, οι ενάγοντες υποστήριξαν ότι οι υπάλληλοι του εργολάβου είχαν συμβάλει ενεργά στη διαμόρφωση των συνθηκών κακοποίησής τους.
Αυτή η δίκη σηματοδοτεί την πρώτη φορά που μια υπόθεση του Άμπου Γκράιμπ φτάνει σε αμερικανικό δικαστήριο, προσφέροντας μια σπάνια περίπτωση λογοδοσίας για τις καταχρήσεις που έγιναν μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Η Κάθριν Γκάλαχερ, από το Κέντρο για τα Συνταγματικά Δικαιώματα, δήλωσε ότι η ετυμηγορία σημαίνει ότι «οι ιδιώτες στρατιωτικοί και οι εργολάβοι ασφάλειας τίθενται υπό προειδοποίηση».
«Επί 20 χρόνια, η CACI αρνιόταν να αναλάβει την ευθύνη για τον ρόλο της στα βασανιστήρια στο Άμπου Γκράιμπ. Η ετυμηγορία των ενόρκων καθιστά σαφή τον ρόλο της CACI σε αυτό το επαίσχυντο κομμάτι της ιστορίας μας».
