Εξελίξεις αναμένονται στο ζήτημα του σκανδαλώδους σχεδίου επέκτασης των αρμοδιοτήτων του Δήμου Αθηναίων στη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων Φιλοπάππου και Ακαδημίας Πλάτωνος, αποκλειστικής αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών.

Σύμφωνα με την ημερήσια διάταξη της προγραμματισμένης για σήμερα Δευτέρα 30 Νοεμβρίου συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου, όπως αυτή αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Δήμου Αθηναίων, ο ίδιος ο δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης θα εισηγηθεί την έγκριση του καταστατικού, καθώς και τη συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας με την επωνυμία “Εθνικός Κήπος – Μητροπολιτικό Πράσινο Α.Ε.”.

Πρόκειται για ενεργοποίηση των διαδικασιών που προβλέπονται στην τροπολογία που ενσωματώθηκε τον Μάρτιο του 2020 στο Ν. 4674/2020 – άρθρα 100-1004, σύμφωνα με την οποία τόσο ο Εθνικός Κήπος όσο και ο λόφος Φιλοπάππου, ένας κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, περνούν εξ ολοκλήρου στην διαχειριστική ευθύνη του Δήμου Αθηναίων.

Θυμίζουμε πως για την υπόθεση της τροπολογίας εκείνης, έντονες ήταν οι αντιδράσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή, αλλά και της δημοτικής παράταξης Ανοιχτή Πόλη, της Αντικαπιταλιστικής Ανατροπής και άλλων δημοτικών παρατάξεων στον Δήμο Αθηναίων.

Αντίθετη η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών

Τον σχεδιασμό εκείνο, για τον λόφο Φιλοπάππου, είχαν καταγγείλει με δριμεία τους ανακοίνωση οι εργαζόμενοι στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής:

“Στα άρθρα της τροπολογίας περιγράφεται ένα μόρφωμα που αναλαμβάνει την διαχείριση των δύο προστατευόμενων από τον αρχαιολογικό νόμο τόπων και εν δυνάμει κάθε προστατευόμενου χώρου μέσα στο αθηναϊκό πεδίο, με μόνη προϋπόθεση την έκδοση ενός προεδρικού διατάγματος (!):

– «Η συνιστώμενη Εταιρεία λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας».
– «Η διάρκεια της Εταιρείας ορίζεται σε 40 έτη..»
– «…Mε Π.Δ. που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών, η Εταιρεία μπορεί να αναλαμβάνει τη διαχείριση και άλλων, συναφών με τους σκοπούς της χώρων».
– «Η Εταιρεία μπορεί να προβαίνει σε εκπόνηση μελετών.., εκτέλεση έργων ή ανάθεση σε τρίτους», «σε αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων και εκμίσθωση χώρων που διαχειρίζεται» και κυρίως σε «ανάληψη ως δικαιούχου έργων ή δράσεων στο πλαίσιο …επιχειρησιακών ή άλλων προγραμμάτων».

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι στην υπό ίδρυση Α.Ε., δεν εκχωρείται μόνο η διαχείριση αλλά και το εν λευκώ δικαίωμα στο έδαφος, στον ίδιο τον τόπο, αφού η εταιρεία νομιμοποιείται να προβαίνει σε αναμορφώσεις ως δικαιούχος συγχρηματοδοτούμενων ή άλλων έργων, τα οποία θα αφήνουν το αποτύπωμά τους σε αρχαιολογικούς χώρους, σε ιστορικούς τόπους, στο ίδιο το ίχνος της αρχαίας πόλης”.

Αντίθετη στους σχεδιασμούς του Δήμου Αθηναίων, τόσο για τον λόφο Φιλοπάππου όσο και για την Ακαδημία Πλάτωνος είναι και η ίδια η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών. Μάλιστα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες μας, απέρριψε εγγράφως τόσο το σχέδιο του Μνημονίου Συνεργασίας “Για την υλοποίηση από κοινού δράσεων μεταξύ του Δήμου Αθηναίων, του Υπουργείου Πολιτισμού και της εταιρείας με την επωνυμία Ανάπλαση Α.Ε. για την ανάδειξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος”, του οποίου το σκανδαλώδες περιεχόμενο αποκαλύψαμε σε προηγούμενο δημοσίευμά μας όσο και την “Προγραμματική Σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Δήμου Αθηναίων και της εταιρείας Μητροπολιτικό Πράσινο Α.Ε. για την υλοποίηση του έργου: Αποκατάσταση και ανάδειξη του Λόφου Φιλοπάππου”.

Η αρμόδια, σύμφωνα με το νόμο, Εφορεία Αρχαιοτήτων απορρίπτει και τα δύο αυτά κείμενα ρητά και κατηγορηματικά, διαπιστώνοντας πως μέσω αυτών ο Δήμος Αθηναίων επιχειρεί να αποφασίζει ο ίδιος επί των δράσεων συνολικά στους συγκεκριμένους αρχαιολογικούς χώρους, θέτοντας εν αμφιβόλω τις αρμοδιότητες και το ρόλο της οικείας Εφορείας Αρχαιοτήτων και περιορίζοντας συνολικά το ρόλο των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού σε ρόλο εκτελεστή των αποφάσεων του Δήμου.

Τι θα κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού;

Σιγή ιχθύος τηρεί επισήμως για την ώρα, σχετικά με το ζήτημα της Ακαδημίας Πλάτωνος, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι, ωστόσο, γνωστό πως η τάση που έχει υιοθετήσει και προωθεί εντατικά η σημερινή υπουργός Λίνα Μενδώνη στα θέματα αυτά συνίσταται στην, μέσω υπογραφής παρόμοιων “προγραμματικών συμβάσεων” και “μνημονίων συνεργασίας”, ολοένα και μεγαλύτερη εκχώρηση διαχειριστικών αρμοδιοτήτων για αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία σε περιφέρειες, δήμους και “αναπτυξιακές” Α.Ε. που ιδρύονται από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Άλλωστε, η ίδια είχε καλύψει πλήρως την τροπολογία για το λόφο Φιλοππάπου, ενώ από τον διευθυντή του γραφείου της και όχι από την διοικητική ιεραρχία του υπουργείου έχουν διακινηθεί τα σχετικά κείμενα του μνημονίου για την Ακαδημία Πλάτωνος και της προγραμματικής για τον λόφο Φιλοπάππου.

Αξίζει, επιπλέον, να σημειωθεί πως “πλάτες” για την εκχώρηση των αποφασιστικών αρμοδιοτήτων στο Δήμο, όπως προβλέπει το σχέδιο μνημονίου για την Ακαδημία Πλάτωνος, φαίνεται πως κάνει η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΔΙΠΚΑ) του υπουργείου Πολιτισμού.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη Διεύθυνση ταυτίζεται με τις πολιτικές επιλογές της Λίνας Μενδώνη, προσαρμόζοντας τις εισηγήσεις της στη βούληση της πολιτικής ηγεσίας, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης και του διαλυτηρίου πλοίων στην Κυνόσουρα της Σαλαμίνας, αλλά και τις υποθέσεις για την χωροθέτηση ανεμογεννητριών που εισάγονται εσχάτως σωρηδόν και υπό ασφυκτική πολιτική πίεση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Για το συγκεκριμένο κείμενο του Μνημονίου Συνεργασίας για την Ακαδημία Πλάτωνος, σε αντίθεση με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, η ΔΙΠΚΑ δε φαίνεται να ενοχλείται καθόλου από την υποκατάσταση των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού και την αφαίρεση των αρμοδιοτήτων τους.

Περιορίζεται σε επουσιώδεις παρατηρήσεις, ζητώντας λ.χ. να προτιμηθεί η έκφραση “βελτίωση της ποιότητας των υποδομών του αρχαιολογικού χώρου Ακαδημίας Πλάτωνος” αντί του “ανάπλαση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου” ή να αφαιρεθούν προτάσεις του τύπου “ώστε να καταστεί ο χώρος πιο ελκυστικός στο ευρύ κοινό”…

Για το πλαίσιο της προβλεπόμενης συνεργασίας και τις αρμοδιότητες των συμβαλλόμενων μερών, όπως προβλέπονται στο άρθρο 2 του σχεδίου μνημονίου, η ΔΙΠΚΑ περιορίζεται να σημειώσει πως χρειάζεται να γίνει ευκρινέστερος ο ρόλος των υπηρεσιών του υπουργείου μόνο στα θέματα της επιστημονικής τεκμηρίωσης των μελετών, στον καθορισμό προδιαγραφών, στον έλεγχο και τη μετέπειτα έγκριση των μελετών, καθώς και στον έλεγχο της ορθής υλοποίησής τους.

Φαίνεται πως η συγκεκριμένη Διεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού έχει πλήρως ενστερνιστεί την πολιτική κατεύθυνση της κυβέρνησης της ΝΔ και της υπουργού Λίνας Μενδώνη για εκχώρηση των διαχειριστικών αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών του υπουργείου και τον περιορισμό τους μόνο σε ρόλο επιστημονικού επικυρωτή έργων τρίτων.

Είναι δε χαρακτηριστικό πως η ΔΙΠΚΑ δεν κάνει καμία απολύτως παρατήρηση για τις σχεδιαζόμενες ενέργειες σχετικά με την ανέγερση στην Ακαδημία Πλάτωνος Μουσείου της Πόλης των Αθηνών, ενώ βρίσκει περιττή ακόμη και την υποχρέωση του υπουργείου περί “συναίνεσης στη δημοπράτηση και ανάθεση των αναγκαίων έργων από τον Δήμο Αθηναίων”.

Παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού, σχολιάζοντας τις εξελίξεις γύρω από τις επεκτατικές κινήσεις του Δήμου Αθηναίων στην Ακαδημία Πλάτωνος και στον λόφο Φιλοπάππου και τη στάση του υπουργείου Πολιτισμού απέναντι σε αυτές, παρατηρούν πως πρόκειται για ένα ακόμη επεισόδιο που επιβεβαιώνει την έντεχνα και συστηματικά επιχειρούμενη πλήρη απαξίωση και αποδυνάμωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με την σύμπραξη της ίδια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου και μερίδας της συντασσόμενης με την πολιτική της διοικητικής ιεραρχίας. Εκτιμούν δε πως, εάν αυτή η πολιτική συνεχιστεί, θα αποβεί μοιραία για την προστασία του μνημειακού πλούτου της χώρας.