Ο ανέμελος, αλλά και κάπως υποψιασμένος, περιπατητής των λαϊκών γειτονιών του αθηναϊκού κέντρου δεν θα αργήσει, αν είναι σχετικά τυχερός, να προσγειώσει το βλέμμα του σε ορισμένα συνθήματα τοίχων, όχι απ’ τα συνηθισμένα, όπως, αίφνης, το πάντοτε ανυπόγραφο και χωρίς πολλές εξηγήσεις «ΒΙΒΛΟΣ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΩΝ ΤΟ YOUTUBE». Η αμεσότητα και ελλειπτικότητα της εκφοράς υποστηρίζονται από το εύρος και τον τρόμο του περιεχομένου, ενώ αντανακλούν την καθαρά λαϊκή, αδιαμεσολάβητη από πολιτικές συλλογικότητες και οργανώσεις, ρητορική της καταγγελίας.
Ουσιαστικά, πρόκειται για μια ακόμη “προσγείωση” στα πάτρια εδάφη ενός από τα πολλά και διαρκώς ανανεούμενα θεαματικά διαδικτυακά προϊόντα που κατασκευάζονται στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Εν προκειμένω, έχουμε να κάνουμε με την ευρύτερη θεωρία συνομωσίας του QAnon, που από το 2017 και εξής έχει πολλούς υποστηρικτές στις Η.Π.Α. Ορισμένοι από αυτούς μάλιστα υπήρξαν πρωταγωνιστές της εισβολής στο Καπιτώλιο στις αρχές του προηγούμενου Γενάρη. Οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ, οι θιασώτες του QAnon θεωρούν πως ο πρώην Αμερικανός Πρόεδρος ηγείται μιας μυστικής πολεμικής εκστρατείας ενάντια σε ένα διεθνές δίκτυο σατανιστών παιδόφιλων –με πρωθιέρεια τη Χίλαρυ Κλίντον-, οι οποίοι έχουν καταφέρει να κυριαρχήσουν στις επιχειρήσεις, στα μίντια, αλλά και στο ίδιο το κράτος.
Το QAnon βέβαια, όπως και οι υπόλοιπες αλληλένδετες θεωρίες, από τους flatearthers ως τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής, αποτελεί σε τελική ανάλυση μια αντανάκλαση, στο επίπεδο της λαϊκής σκέψης, των πραγματικών αντιφάσεων και προβλημάτων μιας κοινωνίας και ενός τρόπου παραγωγής θεμελιωμένου πάνω στα πολλαπλά και αλληλοδιαπλεκόμενα «μυστικά» των κυρίαρχων του πολυεθνικού-πολυκλαδικού κεφαλαίου. Ένα παλιός μας γνώριμος, και καταραμένος προφήτης των μεταμοντέρνων καιρών, μιλούσε ήδη στα τέλη της δεκαετίας του ’80 για το «γενικευμένο μυστικό» ως θεμελιώδες χαρακτηριστικό των κοινωνιών της θεαματικής κυριαρχίας, εντοπιζόμενο σε ποικίλα πεδία της εξουσίας της, από τις εταιρίες-βιτρίνες των φορολογικών παραδείσων που προσπαθούν να κρύψουν την υπερσυσσώρευση κερδών μέχρι την εκτατική ανάπτυξη των εκτελεστικών μηχανισμών επιτήρησης και ελέγχου κάθε πτυχής της ζωής από τις μυστικές υπηρεσίες των εθνών-κρατών.
Επιπλέον, η συνωμοσιολογική θεώρηση των πραγματικών προβλημάτων και αντιφάσεων ενός καπιταλισμού σε βαθιά δομική κρίση αποβαίνει ιδιαίτερα βολική για τους κυρίαρχους, καθώς περιορίζει κατά πολύ τις δυνατότητες των υποτελών να αντιμετωπίσουν με οργανωμένο πολιτικό τρόπο το πραγματικό πρόβλημα και τον πραγματικό εχθρό, ενώ την ίδια στιγμή δημιουργεί τεχνητές διαιρέσεις στο εσωτερικό τους. Είναι αναντίρρητα βολικό, για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος σε βιομηχανία ορυκτών καυσίμων στο Τέξας να θεωρεί “συνωμοσία” των Liberal αριστερών τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή, όταν διαμέσου αυτής απειλείται η ίδια η ύπαρξη της εργασίας του αλλά και η ευημερία της κοινότητάς του. Θα ήταν αρκετά πιο δύσκολο, και επικίνδυνο για τους μεγιστάνες του πετρελαίου, η συζήτηση να ανοίξει οριζόντια, με πραγματικούς όρους (και όχι μανιχαϊστικούς, από την πλευρά της Αριστεράς), ανάμεσα σε όσους πλήττονται από την γενικευμένη περιβαλλοντική καταστροφή. Ανάμεσα δηλαδή στους φτωχούς, και με αιχμή του δόρατος μια οικονομία-παραγωγή που θα λειτουργεί με τρόπο που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα αυτών.
Η πραγματικότητα βέβαια είναι ριζικά διαφορετική. Ειδικά στις Η.Π.Α., οι “προοδευτικές” δυνάμεις των Δημοκρατικών θέλησαν να ταυτοποιηθούν βολικά ως υπερασπιστές του “ορθού λόγου” και της επιστήμης, απέναντι στους συνωμοσιολόγους οπαδούς του Τραμπ. Αφήνοντας κατά μέρος τις πραγματικές αντιφάσεις και τα κρισιακά προβλήματα που βρίσκονται πίσω από τα κατασκευάσματα του διαδικτύου, συνετέλεσαν στη διατήρηση ενός ιδιότυπου “εμφυλίου των φτωχών”, ηγεμονευόμενοι οι ίδιοι στο κομματικό εσωτερικό τους από τα μεσαία και υψηλά στρώματα των προαστίων.
Η “πανουργία του Λόγου” ωστόσο έδρασε καταλυτικά και αυτή τη φορά, στην πρώτη, και πιο αντιπροσωπευτική μέχρι σήμερα, κοινωνία της θεαματικής κυριαρχίας. Η πορεία και τελική εξέλιξη του μεγάλου “σκανδάλου” Russiagate, που εμφάνιζε τον Τραμπ ως ενεργούμενο των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσσίας, και τις τελευταίες ως ένοχες για τον επηρεασμό των αμερικανών εκλογέων ενάντια στη Χίλαρυ Κλίντον, δεν υπήρξε η καλύτερη δυνατή για το κόμμα των Δημοκρατικών. Φαίνεται πως στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι ίδιοι οι Δημοκρατικοί λειτούργησαν ως κατασκευαστές μιας θεωρίας συνομωσίας –η οποία μάλιστα υπήρξε ενορχηστρωμένη “από τα πάνω”, και όχι στους δαιδαλώδεις μετα-δημοκρατικούς υπόγειους διαδρόμους του ίντερνετ, όπως οι αντίστοιχες των ακροδεξιών.
Εντός μια τέτοιας συγκυρίας, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως την προηγούμενη εβδομάδα, το διεθνώς υπερ-δημοφιλές Urban Dictionary πρόσθεσε στα λήμματά του το «BlueAnnon». Η φράση –που παραπέμπει εμφανώς στο τραμπικό QAnnon- αναφέρεται σε ένα «χαλαρά συνδεόμενο δίκτυο δημοκρατικών ψηφοφόρων, πολιτικών και δημοσιογράφων που διασπείρουν θεωρίες συνομωσίας όπως το Russiagate[…] και δικαιολογούν την παρουσία χιλιάδων εθνοφυλάκων στο Καπιτώλιο επειδή επίκειται σύντομα μια δεύτερη εισβολή ακροδεξιών». Το χωρίς δικαιολογία “κατέβασμα” του λήμματος από το λεξικό (αναρτήθηκε ξανά μετά από τρεις μέρες), βάζει σε υποψίες και τον πιο καλόπιστο αντι-τραμπικό, καθώς φαίνεται πως οι «μπλε» φοβούνται πολύ την κατάρρευση ενός από τα σημαντικότερα αφηγήματα που τους έδωσαν τη νίκη στις εκλογές του Νοεμβρίου. Το “ραβδί” της συνωμοσιολογίας έχει δύο άκρες, και αυτός που το χρησιμοποιεί για να χτυπάει, θα χτυπηθεί και ο ίδιος αργά ή γρήγορα.
