Πριν από τρεις μόνο μήνες, αυτό το κείμενο θα εντασσόταν στην κατηγορία των ταξιδιωτικών άρθρων και θα περιέγραφε με κοσμοπολίτικη περιέργεια ένα από τα πιο χαριτωμένα και πολυσύχναστα αξιοθέατα της Κίνας. Σήμερα, τα wet markets, οι δημοφιλείς σε ολόκληρη την Ασία ‘υγρές’ υπαίθριες αγορές θεωρούνται εστίες μολύνσεων και επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία, ενώ μία απ’ αυτές -σύμφωνα με τα επικρατέστερα σενάρια- θεωρείται το ‘λίκνο’ της πανδημίας του Covid-19.
Οι πωλητές των wet markets στήνουν τους πάγκους τους καθημερινά λίγο πριν ξημερώσει και από νωρίς το πρωί υποδέχονται τους πελάτες που αναζητούν φρέσκα ψάρια, νωπά κρέατα, φρούτα, λαχανικά, βότανα και μπαχαρικά για τα γεύματα της ημέρας ή της εβδομάδας.
Τα wet markets απευθύνονται κυρίως στα μέλη της πλησιέστερης κοινότητας. Οι βασικοί τους πελάτες είναι οι κάτοικοι της περιοχής, που τις επισκέπτονται γιατί οι τιμές τους είναι χαμηλότερες από των σούπερ μάρκετ, αλλά και γιατί ξέρουν ότι εκεί θα συναντήσουν τους γείτονες και τους γνωστούς τους. Οι περισσότεροι, πριν ολοκληρώσουν τα ψώνια τους θα απολαύσουν επί τόπου ένα ρόφημα ή κάποιο σνακ.
Σ’ αυτές τις αγορές δεν θα βρεις τίποτα κατεψυγμένο. Τις προτιμούν οι πιο ‘παραδοσιακοί’ – και κάπως μεγαλύτερης ηλικίας – καταναλωτές, που πιστεύουν ότι το φρεσκοσφαγμένο κρέας που καταναλώνεται αυθημερόν είναι πιο νόστιμο. Κάποτε, ανάμεσα στους πάγκους με τα κομμάτια του χοιρινού και του βόειου κρέατος περιφέρονταν και ζωντανά κοτόπουλα, αλλά η πώλησή τους απαγορεύτηκε στις εν λόγω αγορές στα τέλη της δεκαετίας του ’90, μετά το ξέσπασμα της επιδημίας της γρίππης των πτηνών.
Ως ένδειξη φροντίδας και σωστής υγιεινής, πάνω από τους περισσότερους πάγκους κρέμονται λάμπες που εκπέμπουν ένα θαμπό κοκκινωπό φως που υποτίθεται ότι απομακρύνει τις μύγες από τα προϊόντα. Σε όλους ανεξαιαρέτως τους πάγκους, οι πωλητές καταβρέχουν τακτικά την πραμάτεια τους με νερό για να διατηρείται φρέσκια και δροσερή (εξ ου και το ‘wet’, ο λόγος για τον οποίο ονομομάζονται ‘υγρές’ οι αγορές).
Οι μύγες, βέβαια, σπανίως αποθαρρύνονται και το ράντισμα με νερό ίσως δεν είναι αρκετό για να πλησιάσουν έστω αυτές οι υπαίθριες αγορές τα δυτικά στάνταρντ υγιεινής, αλλά η αλήθεια είναι ότι στις μέρες μας έχουν στοχοποιηθεί μάλλον άδικα. Κι αυτό, γιατί στα wet markets σπανίως θα βρεις προς πώληση άγρια ή εξωτικά ζώα ή -έστω- συμβατικό κυνήγι.
Αυτό το κρέας, πιο σπάνιο και σαφώς πιο ακριβό, πωλείται σε άλλου είδους αγορές, που εξειδικεύονται στο εμπόριο κρέατος που προέρχεται από την ‘άγρια ζωή’. Η διαβόητη ψαραγορά της Γουχάν, που θεωρείται το ‘σημείο μηδέν’, το μέρος όπου εμφανίστηκε ο νέος κορονοϊός, διαθέτει ένα τέτοιο παράρτημα. Σε ένα μικρό μέρος της πωλούνται -ζωντανά ή σφαγμένα- φίδια, κάστορες, κουνάβια, αλεπούδες, παγώνια, σκαντζόχοιροι και άλλα, ακόμα πιο εξωτικά ζώα, όπως οι γνωστοί σε όλους μας πλέον παγκολίνοι.
Η αγορά της Γουχάν σφραγίστηκε τον Ιανουάριο κι έκτοτε οι κινεζικές αρχές απαγόρευσαν προσωρινά τη λειτουργία όλων των αγορών όπου πωλούνται άγρια ζώα. Τις τελευταίες εβδομάδες, όμως, πληθαίνουν οι καταγγελίες για την επαναλειτουργία μεμονομένων αγορών στη Νότια Κίνα, που εμπορεύονται γάτες, σκύλους, νυχτερίδες, σαύρες, σκορπιούς και άλλα είδη που δεν θεωρούνται βρώσιμα στη Δύση.
Πολλοί Κινέζοι αναζήτησαν κρέας άγριων ζώων ακόμα και στη μαύρη αγορά κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Δεν θα είναι εύκολο για έναν λαό με τόση προσήλωση και αγάπη στην παράδοσή του να αλλάξει συνήθειες που αποτελούν κομμάτι μιας πολύ πλούσιας κουλτούρας. Στην Ασία -και όχι μόνο στην Κίνα- οι άνθρωποι καταναλώνουν το κρέας άγριων ζώων γιατί έτσι έχουν μάθει να κάνουν, γιατί τους φαίνεται νόστιμο και γιατί θεωρούν ότι είναι πιο ποιοτικό και καλύτερο για την υγεία τους. Η νοοτροπία τους δεν είναι δυνατό να αλλάξει σύντομα, ενώ πιθανότατα το γούστο τους δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ (περί ορέξεως νυχτεριδόπιτα…).
Αυτό που ίσως μπορεί να αλλάξει είναι η εσφαλμένη πεποίθηση ότι αυτό το κρέας είναι πιο υγιεινό από τα υπόλοιπα. Σε πρώτη φάση, η καμπάνια που ξεκίνησαν πριν από έναν μήνα δύο κορυφαίοι μικροβιολόγοι, ο καθηγητής Γιουέν Κουόκ-Γιουνγκ και ο δρ. Ντέιβιντ Λανγκ, φιλοδοξεί να εξηγήσει στους κατοίκους της Κίνας ότι ακόμα κι αν όντως το κρέας των άγριων ζώων είναι ανώτερο ποιοτικά ή πιο θρεπτικό αυτό αυτό των οικόσιτων, οι ευεργετικές επιδράσεις που μπορεί να έχει στο σώμα τους είναι μηδαμινές μπροστά στις καταστροφικές συνέπειες της επόμενης πανδημίας που μπορεί να ξεσπάσει εξ’ αιτίας της κατανάλωσής του.
Με πληροφορίες από το The Guardian.com.
