Η υπουργός πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δείχνει να ξέρει πάντα πολύ καλά τι κάνει. Ακόμη κι όταν αναγκάζεται, υπό την πίεση της πραγματικότητας ή και καταγγελιών, να ανασκευάσει ή να αναδιπλωθεί ή, έστω, να ενσπείρει αμφιβολίες για τις διαμαρτυρίες που προκαλούν ενέργειες και αποφάσεις της, είναι πάντα ορατό πως οι κινήσεις της γίνονται με πλήρη συνείδηση, μελετημένο σχεδιασμό και σαφή στόχευση.
Αυτό αποδείχτηκε πολλάκις την τελευταία περίοδο: από το ζήτημα της υποδοχής στην Αρχαία Ολυμπία του ‘ύποπτου’ για κορονοϊό κρουαζιερόπλοιου MCS Opera μέχρι τον τρόπο που διαχειρίστηκε το θέμα του κλεισίματος μουσείων και αρχαιολογικών χώρων εν όψει πανδημίας, από το θέμα της λήψης μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας και της υγείας των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού, μέχρι την ακόμη νωπή υπόθεση των ‘μέτρων’ ενίσχυσης, λόγω της κρίσης, της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, τα οποία, όπως καταγγέλλεται, αφορούν περισσότερο τα Ιδρύματα και τις εταιρείες παρά τους ίδιους τους καλλιτέχνες.
Η διαπίστωση για τον τρόπο που χειρίζεται τις υποθέσεις του υπουργείου πολιτισμού η Λίνα Μενδώνη επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση της εταιρείας IKNOWHOW (ΑΪΝΟΟΥΧΑΟΥ Πληροφορική ΑΕ), η οποία είχε κηρυχθεί έκπτωτη τον Νοέμβριο του 2018, καθώς δεν είχε τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις και τα χρονοδιαγράμματα για την παράδοση του υποέργου ‘Ανάπτυξη εφαρμογών’ του έργου ‘Εμπλουτισμός των ψηφιακών συλλογών των κινητών μνημείων του ΥΠΠΟΑ και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων’. Η σημερινή υπουργός Πολιτισμού προχώρησε τον περασμένο Μάρτιο στην ανάκληση της απόφασης έκπτωσης της εταιρείας, μια κίνηση που προκαλεί ερωτήματα, τόσο ως προς την σκοπιμότητά της όσο και ως προς τους λόγους που επικαλείται.
Κι αυτό διότι η υπόθεση βρίσκεται ήδη υπό δικαστική διερεύνηση, μετά την σχετική προσφυγή της IKNOWHOW στο Διοικητικό Εφετείο, αλλά και τη μήνυση που υπέβαλε εναντίον των 3 από τα 5 μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής του Έργου (ΕΠΠΕ), των μελών δηλαδή που σχημάτισαν την πλειοψηφία στην εισήγηση για την μη παραλαβή των επίδικων παραδοτέων του υποέργου.
Ειδικά το δεύτερο αυτό στοιχείο προκάλεσε τις αντιδράσεις των σωματείων των εργαζομένων στο υπουργείο Πολιτισμού, τόσο όταν έγινε γνωστό πως η εταιρεία μήνυσε τους υπαλλήλους της Επιτροπής όσο και τώρα. Το ζήτημα αυτό, που προκάλεσε και έναν ευρύτερο προβληματισμό για τα μέσα που ενίοτε μετέρχονται ιδιωτικές εταιρείες που “συνεργάζονται” με το Δημόσιο, προκειμένου να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, το έφερε τον Νοέμβριο του 2019 και στην Βουλή ο Χριστόφορος Βερναρδάκης. Σε επίκαιρη ερώτησή του προς την υπουργό Πολιτισμού έκανε λόγο για εκφοβιστικές μηνύσεις και για πρακτικές που υπονομεύουν τη λειτουργία των όρων εκπλήρωσης των δημοσίων συμβάσεων και των επιτροπών παρακολούθησης έργων του δημοσίου.
Η Λίνα Μενδώνη μπορεί να απέφυγε επιμελώς να δεσμευτεί σε οποιαδήποτε ενέργεια προστασίας ή νομικής υποστήριξης των εργαζομένων που είχαν μηνυθεί από την εταιρεία, διακήρυξε, όμως, όπως ήταν αναμενόμενο άλλωστε, την απόλυτη εμπιστοσύνη της στη δικαιοσύνη, τονίζοντας (1:01:53) πως τα όργανα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης θα πρέπει να αφεθούν απερίσπαστα και ανεπηρέαστα.
Η τωρινή της απόφαση για αναστολή της έκπτωσης της εταιρείας IKNOWHOW, ωστόσο, εκλαμβάνεται από πολλούς ακριβώς ως μια προσπάθεια ανεπίτρεπτης παρέμβασης και επηρεασμού της δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία, τόσο ως προς το σκέλος της διοικητικής προσφυγής της εταιρείας όσο και ως προς το ποινικό σκέλος που εκκρεμεί στις εισαγγελικές αρχές. Σε αυτό το φόντο εγγράφεται και η δριμεία πολιτική αντιπαράθεση που ξέσπασε για την υπόθεση, με την ανταλλαγή σκληρών ανακοινώσεων μεταξύ της νυν και της πρώην υπουργού Πολιτισμού Μυρσίνης Ζορμπά .
Από τον ορυμαγδό των αποκαλυπτικών στοιχείων για το θέμα που έχουν έρθει ως τώρα στο φως της δημοσιότητας, αλλά και από τα στοιχεία που συγκέντρωσε το δικό μας ρεπορτάζ, θα επικεντρωθούμε εδώ σε τρία σημεία:
1. Η επιχείρηση “ανάκληση της έκπτωσης” δεν έγινε ούτε τυχαία ούτε βιαστικά. Όπως έχει ήδη από τον Γενάρη γραφτεί, χωρίς να διαψευστεί, σε εκτενές ρεπορτάζ της Βασιλικής Τζεβελέκου στην Εφημερίδα των Συντακτών, αλλά επιβεβαιώνουν και οι δικές μας πληροφορίες, οι προσπάθειες για την ανάκληση της έκπτωσης της αναδόχου εταιρείας είχαν δρομολογηθεί από τον Σεπτέμβριο του 2019, δηλαδή, έναν μήνα πριν κληθούν σε ανωμοτί καταθέσεις τα τρία στελέχη του υπουργείου πολιτισμού που μηνύθηκαν από την IKNOWHOW. Η δεύτερη προσπάθεια έγινε τον Οκτώβριο του 2019, την ίδια περίοδο που το Διοικητικό Εφετείο απέρριψε την αίτηση αναστολής της εταιρείας.
Οι προσπάθειες αυτές της πολιτικής ηγεσίας, σε διόλου τυχαίες χρονικές στιγμές, φαίνεται πως προσέκρουσαν σε αντιρρήσεις της διοικητικής ιεραρχίας του υπουργείου, που, άλλωστε παραμένει αμφίβολο αν τελικά προσυπέγραψε την τελική απόφαση ανάκλησης του Μαρτίου 2020.
Τι ήταν αυτό που επέσπευσε αυτή τη φορά την έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης; Πόσο τυχαία είναι η χρονική συγκυρία με την κατακύρωση, στις 31 Μαρτίου, στην εταιρεία IKNOWHOW του διαγωνισμού για το έργο ‘Τεχνική Υποστήριξη, Συντήρηση του ΟΠΣ του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου – Συμφωνία Διασφάλισης Επιπέδου Παρεχόμενων Υπηρεσιών (Service Level Agreement SLA)’ από την Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ); Σημειώνουμε πως το έργο του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου, εξόχως προβληματικό και αυτό, είναι το ‘αδελφάκι’ του έργου ψηφιοποίησης των κινητών μνημείων, για υποέργο του οποίου, όπως είδαμε, είχε κηρυχθεί έκπτωτη η ίδια εταιρεία, ενώ η ΔΔΕΑΜ τα διαχειρίζεται αμφότερα.
2. Η Λίνα Μενδώνη, τόσο στο ίδιο το έγγραφο της ανάκλησης της έκπτωσης του αναδόχου, όσο και στις δημόσιες τοποθετήσεις της για την υπόθεση, συγχέει δύο θέματα που είναι άσχετα μεταξύ τους. Όπως μας επισήμαναν παράγοντες που γνωρίζουν καλά τα ζητήματα συναφών συμβάσεων του ελληνικού δημοσίου, το θέμα της εκκαθάρισης μιας σύμβασης που έχει καταγγελθεί ή έχει λήξει δεν απαιτεί ανάκληση της έκπτωσης του αναδόχου. Αντίθετα, απαιτεί οριστικοποίηση της έκπτωσης και δρομολόγηση διαδικασιών που στην περίπτωσή μας δεν έχουν γίνει. Επομένως, η σύγχυση, που προφανώς ηθελημένα επιχειρείται να δημιουργηθεί ανάμεσα στα δύο θέματα, δεν έχει άλλο στόχο παρά να δικαιολογήσει εκ των υστέρων παραλείψεις της διοίκησης, αλλά και να αποδώσει, ει δυνατόν, πολιτικές ευθύνες στην προηγούμενη πολιτική ηγεσία!
3. Το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται για την ανάκληση της έκπτωσης της αναδόχου εταιρείας IKNOWHOW είναι ότι η σύνθεση και συγκρότηση της Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής του Έργου (ΕΠΠΕ) κατά τον χρόνο που εισηγήθηκε την μη παραλαβή των επίδικων παραδοτέων δεν ήταν νόμιμη. Το επιχείρημα αυτό, πέραν του ότι, όπως υποστηρίζουν έγκυροι νομικοί κύκλοι, βασίζεται σε λανθασμένη ανάγνωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, εκθέτει και τον πρόεδρο της Επιτροπής που είχε την ευθύνη για τη σύγκληση και τη λειτουργία της και, προφανώς, συνυπέγραψε και επικύρωσε το Πρακτικό της ως όφειλε, μολονότι ο ίδιος συναθροίζεται στους μειοψηφούντες της συγκεκριμένης εισήγησης.
Το ενδιαφέρον της υπόθεσης έγκειται στο γεγονός πως πρόεδρος της Επιτροπής ήταν ο Παναγιώτης Νταής, ένας άνθρωπος που, όπως έχουμε επισημάνει με αφορμή τον πρόσφατο διορισμό του από την Λίνα Μενδώνη ως επικεφαλής του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, συγκεντρώνει στο πρόσωπό του πολλαπλές ιδιότητες: στενός συνεργάτης της ίδιας της κ. Μενδώνη, την περίοδο που θήτευσε ως Γενική Γραμματέας στο υπουργείο πολιτισμού, ειδικά στο πλαίσιο των ΕΣΠΑ, καθώς ο ίδιος ήταν προϊστάμενος της Ειδικής Υπηρεσίας ΕΣΠΑ Τομέα Πολιτισμού την περίοδο 2011-2018, αλλά και ενεργό στέλεχος του ΚΙΝΑΛ, όπως και μέλος του Δ.Σ. του ‘Διαζώματος’, του σωματείου του Σταύρου Μπένου.
Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την μεγάλη εμπειρία του Παναγιώτη Νταή σε επιτροπές διαγωνισμών, επιτροπές παρακολούθησης και παραλαβής συγχρηματοδοτούμενων έργων, πράξεων, υποέργων κλπ. Βέβαια, διατρέχοντας ενδεικτικά σχετικές αποφάσεις που έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια, δεν μπορεί παρά να σταθεί κανείς σε ορισμένες τουλάχιστον παράδοξες περιπτώσεις στις οποίες συναντά το όνομά του.
Για παράδειγμα, το 2011 ο Π. Νταής ήταν πρόεδρος της επιτροπής παραλαβής της πράξης ‘Σύμβουλος Τεχνικής Υποστήριξης για την τεχνική προετοιμασία και εξειδίκευση δράσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού” στον τομέα Πολιτισμού’, με δικαιούχο την υπηρεσία στην οποία ο ίδιος προΐστατο Το 2011-12 και πάλι ήταν πρόεδρος σε επιτροπή διενέργειας μιας σειράς διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που θα πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο ευρωπαϊκής πράξης, της οποίας και πάλι δικαιούχος ήταν η υπηρεσία στην οποία προΐστατο!
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει και στην πυκνή του παρουσία στα ψηφιακά έργα του υπουργείου πολιτισμού. Ο Παναγιώτης Νταής, λοιπόν, προϊστάμενος της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ του υπουργείου πολιτισμού, συμμετείχε:
- Από το 2011στην Επιτροπή Στρατηγικής, στο πλαίσιο του ενταγμένου στο ΕΣΠΑ 2007-2013 Πρόγραμμα “Ψηφιακή Σύγκλιση” του έργου με τίτλο “Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο”, στην οποία πρόεδρος ήταν η Λίνα Μενδώνη,
Από το 2011, ως πρόεδρος, στην Επιτροπή Παρακολούθησης των υποέργων του Έργου με τίτλο “Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο”, - Από το 2013στην Επιτροπή Στρατηγικής του Έργου “Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και Ανάπτυξη Νέου Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων”, με πρόεδρο και πάλι την Λίνα Μενδώνη.
Κατά μια παράξενη συγκυρία, παράλληλα με τα παραπάνω καθήκοντά του, ο Παναγιώτης Νταής έτυχε να… κληρωθεί και Πρόεδρος αρκετών επιτροπών για διάφορα έργα ΕΣΠΑ και μάλιστα ψηφιακά. Έτσι, τον συναντάμε ως πρόεδρο της επιτροπής ενστάσεων-προσφυγών του διαγωνισμού για την εκτέλεση του υποέργου ‘Υλοποίηση Αρχαιολογικού Κτηματολογίου: Εργασίες Ψηφιοποίησης (σάρωση, γεωαναφορά, διανυσματοποίηση), Εργασίες Εντοπισμού Ακινήτων/Χώρων/Μνημείων και Εργασίες Πεδίου’, του έργου ‘Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο’, της επιτροπής διαγωνισμού για την εκτέλεση του Υποέργου ‘Προμήθεια Εξοπλισμού και Λογισμικού’, του Έργου ‘Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων’ και της επιτροπής διενέργειας ανοιχτού διεθνούς διαγωνισμού για την εκτέλεση του Υποέργου ‘Υπηρεσίες Ψηφιοποίησης και Διαμόρφωσης Υλικού για Αξιοποίηση μέσω Διαδικτύου’, του Έργου ‘Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων’.
Τελευταία σχετική του εμφάνιση είναι αυτή στην Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής του Υποέργου ‘Ανάπτυξη Εφαρμογών’ της Πράξης ‘Εμπλουτισμός των ψηφιακών συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Ανάπτυξη του Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων’, του υποέργου δηλαδή όπου ανάδοχος ήταν η εταιρεία IKNOWHOW που κηρύχθηκε έκπτωτη και τώρα έγινε ανάκληση της έκπτωσής της από την Λ. Μενδώνη. Στην συγκεκριμένη επιτροπή ο Π. Νταής ανέλαβε πρόεδρος από τον Ιανουάριο του 2017, μετά την παραίτηση της προηγούμενης προέδρου και όπως είδαμε βρέθηκε να μειοψηφεί στο ζήτημα της παραλαβής ή μη των επίδικων παραδοτέων, παρότι αρχικά συμφωνούσε και ο ίδιος στην μη παραλαβή τους και στην καταγγελία της σύμβασης.
Συνοψίζοντας, θα έλεγε κανείς πως πράγματι η Λίνα Μενδώνη ξέρει πολύ καλά τι κάνει και κινείται βάσει σαφούς σχεδιασμού. She knows how (and why…). Απλώς, μπορεί να μην της “βγαίνει” πάντα ο σχεδιασμός.
