Πάνε πολλά χρόνια από τότε που σε μιαν άλλη εποχή, σε έναν ολότελα διαφορετικό κόσμο, ο φανατικός αντικομμουνιστής και επί χρόνια πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Φραντς Γιόζεφ Στράους, δήλωνε στο ραδιόφωνο ότι “δεξιά της Χριστιανοδημοκρατίας δεν επιτρέπεται να υπάρχει άλλο δημοκρατικά νομιμοποιημένο κόμμα”. Ήταν καλοκαίρι του 1987 και τότε στη γερμανική πολιτική σκηνή προσπαθούσε να δημιουργήσει ερείσματα το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, συγκεντρώνοντας στις τάξεις των ψηφοφόρων του ακραία συντηρητικούς, ακροδεξιούς και νεοναζί.
Τη δεκαετία του 1980 στη Δυτική Γερμανία είχαν κάνει την εμφάνισή τους με ανησυχητικό τρόπο νεοναζί, με την χαρακτηριστική του εμφάνιση – ξυρισμένα κεφάλια, αρβύλες και στρατιωτικά αεροπορικά αμερικάνικα μπουφάν. Μάλιστα στις τοπικές εκλογές της Βαυαρίας εκείνης της χρονιάς οι Χριστιανοκοινωνιστές (CSU), η βαυαρική εκδοχή της Χριστιανοδημοκρατίας, είχαν χάσει την απόλυτη πλειοψηφία λόγω του διεμβολισμού τους από τους Ρεπουμπλικάνους και γινόταν έντονη συζήτηση για το αν πρέπει να υπάρξει μαζί τους κάποια συνεργασία ή αν αυτοί πρέπει να πολεμηθούν ανελέητα. Είναι στο συγκεκριμένο πλαίσιο, που ο Στράους διατύπωσε τη μνημειώδη εκείνη φράση, που αποτελεί κατά κάποιο τρόπο δόγμα για τον γερμανικό συντηρητικό χώρο.
Οι Ρεπουμπλικάνοι δεν τα κατάφεραν να αναδειχθούν σε σημαντικό κόμμα: έφτασαν το ζενίθ της επιρροής τους στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στη συνέχεια πήραν την κατιούσα. Το δόγμα του Στράους διατηρείται μέχρι σήμερα και η εφαρμογή του έγκειται στη διαρκή προσπάθεια να δίνεται πολιτικός χώρος για υπερσυντηρητικούς και ακροδεξιούς μέσα στην ίδια τη Χριστιανοδημοκρατία, με τον όρο να μην εκφράζονται με τρόπο που να είναι ανοιχτά ναζιστικός. “Δεν θέλουμε παλιάτσους στις τάξεις μας”, είχε πει ο Στράους, εννοώντας τους νεοναζί με τις στολές και τις εμφανίσεις τους αλλά και όσους δεν μπορούσαν να διατηρήσουν έστω κάποια προσχήματα δημοκρατικότητας.
Αν υπάρχει τουλάχιστον ένα (γιατί υπάρχουν και άλλα) βαθύ τραύμα στον γερμανικό επεκτατισμό -και άρα στην ακροδεξιά- αυτό έχει την πηγή του στην Ανατολή, στη Μόσχα και ονομάζεται Ρωσία. Δυο φορές στην ιστορία προσπάθησε η Γερμανία να αποσπάσει από τη Ρωσία, έστω την Ουκρανία. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Δεύτερο. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στόχευση ήταν όχι απλά η απόσπαση της Ουκρανίας, αλλά η καθυπόταξη ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης. Η ήττα των Γερμανών υπήρξε ολοκληρωτική, όπως ολοκληρωτικός ήταν ο πόλεμος που διεξήγαγαν.
Η Γερμανία είχε, έχει και θα έχει συμφέροντα στην Ανατολή.
Ο ζωτικός χώρος που περιέγραφε η στρατηγική του Βερολίνου είτε επί Κάιζερ είτε επί Βαϊμάρης και που ήρθε να κατακτήσει πρόσκαιρα ο Χίτλερ δεν αλλάζει ως προς το εύρος του.
Ήταν σαν σήμερα, 30 Απρίλη του 1945 που η κόκκινη σημαία της ΕΣΣΔ κυμάτισε στην καρδιά του Βερολίνου, στο καμένο από τους Ναζί κτίριο του Ράιχσταγκ, ενώ ο Χίτλερ την ίδια μέρα έδινε τέλος στη ζωή του με μια σφαίρα στο κεφάλι.
“Οι Χίτλερ έρχονται και παρέρχονται, το γερμανικό έθνος και κράτος παραμένουν” είχε διαμηνύσει ο Στάλιν στη διαταγή No. 55 τον Φλεβάρη του 1942. Άλλο το νόημα στη φράση του ηγέτη της ΕΣΣΔ, που κοίταζε το πώς θα διαμορφωνόταν η κατάσταση μετά την ήττα του ναζισμού. Σήμερα, με την ιστορική απόσταση, μπορούμε να του δώσουμε και μια ακόμα ερμηνεία: τα μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα των εθνικών κρατών έχουν συνέχεια. Η Γερμανία είχε, έχει και θα έχει συμφέροντα στην Ανατολή.
Ο ζωτικός χώρος που περιέγραφε η στρατηγική του Βερολίνου είτε επί Κάιζερ είτε επί Βαϊμάρης και που ήρθε να κατακτήσει πρόσκαιρα ο Χίτλερ δεν αλλάζει ως προς το εύρος του. Η λεκάνη του Δούναβη, τα Βαλκάνια, η Τσεχία, η Πολωνία, οι Βαλτικές χώρες και, τέλος, ο κάμπος της Ουκρανίας με τα σιτηρά, τις ποτάμιες οδούς, το ευρύ μέτωπο στη Μαύρη Θάλασσα και τη βιομηχανία της, είναι ο απαραίτητος χώρος για να είναι η Γερμανία παγκόσμια μεγάλη δύναμη.
Ακριβώς αυτή η γεωστρατηγική αναγκαιότητα περιγράφει το τι συνέβη οικονομικά και πολιτικά μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού. Μεγάλο τμήμα της τσεχοσλοβάκικης βιομηχανίας πέρασε σε γερμανικά και γαλλικά χέρια, έτσι, όπως παλιά. Οι Πολωνοί επιστρατεύθηκαν για να δουλέψουν στη Γερμανία ως φτηνό εργατικό δυναμικό και οι Ρουμάνοι επίσης. Η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε με πόλεμο και ενώ οι Κροάτες στη Γερμανία απολαμβάνουν μια κάποιας εκτίμησης, η λέξη ‘Σέρβος’ είναι για πολλούς συνώνυμο κατωτερότητας, πονηριάς, ατιμίας. Η λέξη ‘Γιουγκοσλάβος’ είναι επίσης απαξιωμένη: ‘Jugo-Betrugo’, λέγεται συχνά από ανθρώπους άνω των 50 και σημαίνει ‘Γιουγκοσλάβος-απατεώνας’.
Η Ελλάδα, χώρα που εντάχθηκε στον ζωτικό χώρο της Γερμανίας τον χειμώνα του 1940, υποτάχθηκε κι αυτή στα γερμανικά συμφέροντα μετά την κρίση του 2008-9. Απέμενε, όμως, η Ουκρανία, όπως παλιά…
Το φθινόπωρο του 2013 σήμανε η ώρα της. Με την ενορχηστρωμένη εξέγερση του Μαϊντάν η Ουκρανία, μια εξαιρετικά περίπλοκη χώρα σε όλα τα επίπεδα, έχασε το καθεστώς της ουδετερότητάς της, διασπάστηκε, έζησε και ζει ακόμα έναν πόλεμο, έχασε εδάφη και λειτουργεί σε ένα ιδιαίτερο καθεστώς ναζιστικού τρόμου μέτριας έντασης. Συνδικαλιστές και αντιναζιστές δολοφονήθηκαν είτε μαζικά στην Οδησσό στις 4 Μαΐου 2014 είτε και μεμονωμένα, φυλακίστηκαν, διώχθηκαν, βασανίστηκαν. Μειονότητες τρομοκρατούνται και η χώρα μοιάζει παραδομένη σε μια αναβίωση του ναζισμού με την κλασική του μορφή, που μπορεί να μην έχει την εξουσία αυτή καθ’ αυτή, έχει όμως ερείσματα στον κρατικό μηχανισμό και κυρίως στις δυνάμεις καταστολής. Ναζιστές αστυνομικοί λοιπόν που κυνηγούν Ρώσους, κομμουνιστές, Εβραίους, Ρομά, ομοφυλόφιλους. Όπως παλιά…
Στην Ουκρανία τελετές λαμβάνουν χώρα όπου τιμάται η μνήμη των Ες Ες. Το ίδιο και στις Βαλτικές χώρες. Οι Εβραίοι φοβούνται και πάλι.
Η Γερμανία πρωτοστάτησε στην ανατροπή του καθεστώτος ουδετερότητας που ίσχυε για την Ουκρανία και ενεργά συμμετείχε στην προσπάθεια να θέσει την απέραντη αυτή χώρα στην άμεση επιρροή της Ε.Ε. Οι ‘παλιάτσοι’ στους οποίους αναφέρονταν ο μακαρίτης Στράους είχαν κάνει την εμφάνισή τους με τις στολές τους, τα σύμβολά τους, το ναζιστικό χαιρετισμό, αλλά αυτή τη φορά επίσης με αυτόματα όπλα, με τανκς, με κανόνια να προσπαθούν να κάμψουν την αντίσταση μέσα στο χώρο που ελέγχονταν από την φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση του Κίεβου αλλά και στα ανατολικά της πολύπαθης χώρας. Στην Ανατολή εμφανίστηκαν οι αντίπαλοί τους, οι αυτοανακηρυγμένες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονμπάς. Εκεί επιστρατεύτηκαν τα σύμβολα των αντιπάλων του ναζισμού, οι κόκκινες σημαίες, το σφυροδρέπανο και η σύγκρουση συνεχίζεται ακόμη με χαμηλή ένταση μεν αλλά με φόρο αίματος.
Η Γερμανία στην προσπάθειά της να ελέγξει την Ανατολή οφείλει να αντιμετωπίσει τη Ρωσία. Την προσπάθειά της αυτή τη συνδυάζει με τις ενέργειες που πηγάζουν από τη στρατηγική των ΗΠΑ για περικύκλωση της Ρωσίας και χρησιμοποιεί για τους σκοπούς της κάθε μέσο που ενισχύει το αντιρωσικό στρατόπεδο. Παλιοί γνώριμοι επιστρατεύονται για να βοηθήσουν στην προσπάθεια. Παλιοί γνώριμοι, όχι ως φυσικά πρόσωπα, αλλά ως μηχανισμοί, ως θεσμοί, ως πολιτικές παρατάξεις. Η Γερμανία και η Ρωσία αλληλεξαρτώνται. Η Ρωσία εφοδιάζει τη Γερμανία με ενέργεια και η Γερμανία εξάγει στη Ρωσία προϊόντα. Αυτό συνέβαινε πάντα και θα συμβαίνει. Άρα η προσπάθεια για μεταβολή των ισορροπιών είναι επίπονη και περίπλοκη.
Οι παλιοί γνώριμοι δεν είναι άλλοι από τους διαδόχους των παλιών Ναζί. Στην Ουκρανία τελετές λαμβάνουν χώρα όπου τιμάται η μνήμη των Ες Ες. Το ίδιο και στις Βαλτικές χώρες. Οι Εβραίοι φοβούνται και πάλι. Η διαμάχη όμως με τη Ρωσία απαιτεί φροντίδα αυτών που όπως στην Ουκρανία θα βρεθούν αν παραστεί ανάγκη στην πρώτη γραμμή της μάχης. Και αυτούς οφείλει η Γερμανία να τους φροντίζει.
Έτσι όταν το Νοέμβριο του 2017 η Ρωσία έφερε στον ΟΗΕ σχέδιο ψηφίσματος για την καταδίκη της εξύμνησης του ναζισμού έχοντας το βλέμμα στραμμένο σε αυτά που συμβαίνουν στις βαλτικές χώρες και στην Ουκρανία, το Κίεβο και η Ουάσιγκτον καταψήφισαν, ενώ οι χώρες της Ε.Ε. απείχαν από την ψηφοφορία. Άλλες 121 χώρες, μαζί και το Ισραήλ, υπερψήφισαν. Στο ψήφισμα καταδικάζεται η εξύμνηση του ναζισμού και καλούνται τα κράτη να λάβουν κατασταλτικά μέτρα ενάντια στη διατύπωση ναζιστικού λόγου, ενάντια σε τελετές που εξυμνούν ναζί και τους συνεργάτες τους κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενάντια σε οργανώσεις που διαδίδουν αυτού του είδους τη μνήμη.
Οι χώρες που καταψήφισαν ή που απείχαν, δικαιολόγησαν τη στάση τους με το επιχείρημα ότι η Ρωσία προσπαθεί με αυτό το πρόσχημα να ασκήσει πίεση στις Βαλτικές χώρες και την Ουκρανία. Η άρνηση όμως ειδικά της Γερμανίας να καταδικάσει τις τελετές αυτού του είδους φέρνει στο νου ότι οι ‘παλιάτσοι’ έστω εκτός της χώρας είναι ακόμα χρήσιμοι στον αγώνα για να τεθεί η Ουκρανία προνομιακά μέσω της Ε.Ε. υπό γερμανικό – σε τελική ανάλυση – έλεγχο.
