Το περιεχόμενο, στο οποίο τόσο συχνά ανατρέχαμε με γλυκιά προσμονή, “δεν είναι διαθέσιμο”. Εδώ και πολύ καιρό. Η απολαυστικότερη περσόνα του ελληνικού διαδικτύου έμοιαζε βυθισμένη σε μία χειμερία νάρκη τόσο ξένη προς το κάλεσμα του Ηλιάτορα και την εκρηκτική εξωστρέφεια του αιγαιοπελαγίτικου θέρους. Συνετέλεσαν βέβαια σε αυτό και οι νομικά αστήρικτες απειλές για προσφυγή στη δικαιοσύνη, που εκτοξεύονταν ευκαίρως ακαίρως από αυτόκλητους θεματοφύλακες της μνήμης του δεύτερου και τελευταίου Έλληνα νομπελίστα.
Όμως ισχύει και για τον “Ποιητή του Αιγαίου” το “reculer pour mieux sauter”…
Όταν φτάνουν να παρεισφρύουν ως και στο εθνικό μας μπρίφινγκ πλαστοί στίχοι αποδιδόμενοι στον Οδυσσέα Ελύτη, μεγαλύτερες αξιώσεις αυθεντικότητας έχει τελικά η αποσχημάτιστη και βέβηλη παρωδία.
Στη δύσκολη συγκυρία της “νέας κανονικότητας” μετά το lockdown, το “Κοσμοδρόμιο” έκρινε ότι αποτελεί μέγιστη υπηρεσία προς το αναγνωστικό του κοινό η προσφυγή στο μπρίο, τη βιωματική σοφία και την απλόχωρη οραματική ματιά του “Ποιητή του Αιγαίου”, ο οποίος, κατόπιν εντατικής πολιορκίας, δέχθηκε ευγενώς να παραχωρήσει αυτή τη συνέντευξη στον ομότεχνό του, Διονύσιο Καλιντέρη.
Τι σήμανε στη δύσκολη συγκυρία της πανδημίας “αυτοπροφύλαξη” και τι “ατομική ευθύνη” για τον Ποιητή του Αιγαίου;
Ανατρέχοντας στην ιστορία του αγαπημένου μας πελάγους μπορούμε να βρούμε πάμπολλες περιπτώσεις αυτοπροφύλαξης. Πόσες φορές οχυρώθηκαν τα νησιά μας απέναντι σε πειρατές; Κλείστηκαν στις Χώρες με σφαλισμένα τα μπλε πορτοπαράθυρα να υποκαθιστούν το μπλε του ουρανού. Πόσες φορές αναγκάστηκαν οι νησιώτες να αμυνθούν απέναντι σε επιδημίες που έφερναν τα πλοία; Και δεν ομιλώ για χλαμύδια, αλλά για πανώλες και άλλα τέτοια φοβερά πράματα που όμως, παρά το κακό που έσπειραν, δεν κατάφεραν να εξανδραποδίσουν τα νησιά μας. Θέλω να πω, από όλα τα μέρη της γης το Αιγαίο ήταν το πιο προετοιμασμένο. Έτσι και αλλιώς, Μάρτη και Απρίλη είναι η περίοδος που καταστρώνουμε τα σχέδιά μας, για να χαρούμε το καλοκαίρι στα νησιά. Μπορώ να πω πως η καραντίνα μας απομόνωσε σαν φαροφύλακες και είχαμε όλο τον απαιτούμενο χρόνο να ετοιμάσουμε την θερινή μας απόβαση στο Αιγαίο.
Είναι αλήθεια ότι ο Ποιητής του Αιγαίου έκανε καραντίνα before it was coοl; Γιατί είχε χαθεί το προηγούμενο διάστημα;
Τα χαρτιά μου είναι σαν τα εύφορα χώματα της Νάξου, χρειάζονται και την αγρανάπαυση, για να δώσουν γευστικούς καρπούς. Τολμώ να πω πως υπέπεσα στο αμάρτημα της υπερέκθεσης τα τελευταία χρόνια. Στην προσπάθειά μου να μην στενοχωρήσω κανέναν πήγαινα όπου με καλούσαν, πρωινάδικα, μεσημεριανάδικα, γκαλά, εγκαίνια, φεστιβάλ, πάρτυ, tattoo conventions, μέχρι και στη Μαλακάσα πήγα, που είχα ορκιστεί να μην ξαναπάω σε συναυλία εκεί. Έπρεπε να τραβήξω την πρίζα πριν γίνω ο Πετρετζίκης της ποιήσεως. Αποτραβήχτηκα από όλα, πήρα την παλιά μου μπλε Olivetti γραφομηχανή, την έβαλα πάνω στο τραπέζι, στο παράθυρο που βλέπει θάλασσα και είπα στον εαυτό μου: “Κάθε πρωί που ξυπνάς θα κοιτάς τη γραφομηχανή και τη θάλασσα για δέκα λεπτά χωρίς να σκέφτεσαι τίποτα, σιωπηλός πίνοντας μόνο pour over καφέ φίλτρου από την αγαπημένη Hario”. Το έκανα κάθε μέρα μέχρι να βρω και πάλι τον εαυτό μου, έκλεισα λογαριασμούς και σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κράτησα μόνο ένα fake account, για να έχω μια στοιχειώδη επαφή με παλιόφιλους σε ένα κλειστό γκρουπ που το ρίχνουν συνέχεια κάτι ρουφ, αλλά αμέσως ξαναφτιάχνεται. Η επιστροφή μου στα εκδοτικά δρώμενα είναι πιο κοντά από ποτέ.
Πώς στέκει ο Ποιητής του Αιγαίου απέναντι στη γκάφα του Σωτήρη Τσιόδρα να απαγγείλει fake Ελύτη;
Δεν θα το έλεγα γκάφα, για τον εξής απλό λόγο: Πολλοί λένε ότι οι ποιητές είναι κάτι ψώνια που πλέκουν στιχάκια για να προκαλέσουν έναν φτηνό εντυπωσιασμό ή για να βγάλουν καμία γκόμενα στην καλύτερη περίπτωση. Εντάξει, το κάνουμε και αυτό, αλλά κύριος στόχος μας είναι να υπηρετούμε το κοινωνικό σύνολο. Από τη στιγμή που οι στίχοι που απήγγειλε ο φίλτατος Σωτήρης προσέφεραν μια κοινωνική υπηρεσία, το ποιος τους έγραψε είναι ελαχίστης σημασίας. Και να σας καταθέσω και κάτι άλλο: με τον Σωτήρη είμαστε παλιοί φίλοι, από τα χρόνια που η Ανάφη δεν μύριζε coppertone καρύδα. Δεν πιστεύω πως ήταν άγνοια ή ένα lapsus linguae. Βρήκε ένα ποίημα που υπηρετούσε τον σκοπό του και μετά το απέδωσε εκεί που έπρεπε, για να το πάρει στα σοβαρά το κοινό. Μερικές φορές πρέπει να κάνεις μια μικρή παρασπονδία, για να απογειώσεις το αποτέλεσμα, σαν τον ελάχιστο πελτέ στην κυκλαδίτικη ρεβυθάδα.
Πώς θα πρέπει να σταθούμε απέναντι σε φιγούρες που ξεσήκωσαν τη διεθνή κατακραυγή, όπως ο καθηγητής Φέργκιουσον του Imperial College, επειδή παραβίασαν το lockdown για να ξενοπηδήξουν;
Αναμφίβολα πρόκειται για μία από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις διαχωρισμού του νόμιμου από το ηθικό. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: οι απαγορεύσεις μετακίνησης ήσαν επίτηδες δρακόντειες, κυρίως για να εμπεδωθεί η σοβαρότητα της κατάστασης. Πόσοι νεαροί έστειλαν κωδικό για παροχή βοήθειας, ενώ απλά πήγαιναν άδεια τάπερ και έπαιρναν γεμάτα; Πόσοι έστειλαν κωδικό για άσκηση και απλά άραξαν με δυο φίλους τους; Πόσοι έβγαλαν για κατούρημα τον σκύλο τους επτά φορές τη μέρα; Πόσοι δανείστηκαν τον σκύλο κάποιου γείτονα για να τον βγάλουν και αυτοί; Ε, ναι, κάποιοι έστειλαν και κάποιον κωδικό στην τύχη για να βρουν τον ερωτικό τους σύντροφο. Στην εξίσωση πρέπει να βάλουμε μια παράνομη πράξη, το ευγενές ελατήριο αυτής και το ότι ο Φέργκιουσον είναι δημόσιο πρόσωπο. Με αυτά ως δεδομένα, η ζυγαριά μάλλον κλίνει εις βάρος του καθηγητή, αλλά μην περιμένετε από μένα καταδίκη. Στη θέση του το ίδιο θα έκανα (για την ακρίβεια: το έκανα, το παραδέχομαι) πληρώνοντας το τίμημα.
Ενδο-οικογενειακή βία, υποχρεωτική διάρρηξη εξωσυζυγικών σχέσεων, κατάθλιψη. Πώς μπορεί η ενατένιση της ποιητικής ουσίας του Αιγαίου να μας προφυλάξει από αυτές τις παρενέργειες της πανδημίας;
Ο εγκλεισμός από μόνος του ήταν μια δύσκολη κατάσταση για την ψυχική μας υγεία. Σε ήδη προβληματικές καταστάσεις αυτό έδρασε καταλυτικά. Στις σοβαρές περιπτώσεις ελπίζω να έσπασε ο κάβος και να βρέθηκε η ευκαιρία να αναζητηθεί η πρέπουσα βοήθεια, τόσο σε νομικό όσο και σε ιατρικό επίπεδο. Σε ελαφρές περιπτώσεις μελαγχολίας, ναι, η προσμονή ενός ηλιόλουστου καλοκαιριού γεμάτο έρωτα μπορεί να δράσει αναλγητικά. Άλλωστε και τον χειμώνα αυτό δεν κάνουμε ως αντίδοτο σε κάτι βροχερά απογεύματα Κυριακής; Ανατρέχουμε σε παλιές φωτογραφίες και στέλνουμε “Τι κάνεις;” σε όλες όσες γνωρίσαμε μέχρι και δυο καλοκαίρια πίσω. Τώρα που είχαμε μακράς διάρκειας Sunday Blues ξεχειλώσαμε εξίσου τις χρονικές περιόδους: άλλοι θυμήθηκαν φωτό από διακοπές πριν από 10 και 20 χρόνια και άλλοι έστειλαν μέχρι και στη συμμαθήτριά τους από το Δημοτικό, που της τραβούσαν τις κοτσίδες, επειδή τους απάντησε αρνητικά στην πρόταση γάμου που της έκαναν.
Τι θα μας συμβούλευε ο Ποιητής του Αιγαίου για τη “νέα κανονικότητα”;
Δεν υπάρχει “νέα κανονικότητα”, όπως δεν υπάρχει και καμία επιστροφή. Υπάρχει το μέλλον, που άλλες φορές είναι ευοίωνο και άλλες δυσοίωνο. Αυτές οι έννοιες κρύβουν έναν βαθύτατο συντηρητισμό δια της νοσταλγίας μιας παρελθούσης εποχής. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προσαρμοζόμαστε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στη νέα πραγματικότητα. Αντιμετωπίζουμε τα μέτρα προφύλαξης σαν μια νέα συνήθεια και όχι έναν καταναγκασμό που στερεί τις ελευθερίες μας και προχωράμε. Ό,τι κάναμε και παλιότερα με την έξαρση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Σταματήσαμε να ερωτευόμαστε; Σταματήσαμε να γευόμαστε αλμυρά κορμιά στην άμμο; Όχι βέβαια! Πήραμε τις προφυλάξεις μας και ξανά προς τη δόξα τραβήξαμε.
Πώς θα σχολιάζαμε τη φανατική προσχώρηση των millenials στη λογική του “Μένουμε Σπίτι”;
Νομίζω πως ήταν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όσοι θυμόμαστε το τέλος της εποχής του clubbing το βλέπαμε να έρχεται. Περάσαμε στο cocooning, το οποίο ήταν ο ορισμός της απαλεψιάς. Ένας μίζερος εγκλεισμός τόσο φριχτός, που έπρεπε να επανεφεύρει τον εαυτό του λίγα χρόνια αργότερα. Τότε μαζί με το γρήγορο Ίντερνετ μας ήρθε και η δική μας εκδοχή του hygge. Οι millennials αδυνατούν να κάνουν ό,τι έκαναν οι γονείς τους, δηλαδή να αγοράσουν ένα σπίτι, να πάρουν ένα δεύτερο αυτοκίνητο, να παντρευτούν, να κάνουν δυο παιδιά που θα τα φορτώσουν στους παππούδες ή τις νταντάδες, να νοικιάσουν μια γκαρσονιέρα για ερωτική φωλίτσα, να πάρουν ένα διαζύγιο, να κάνουν έναν δεύτερο γάμο με τη γραμματέα ή τον γυμναστή τους κτλ. Έπρεπε να βρουν ένα lifestyle προσαρμοσμένο στις οικονομικές τους δυνατότητες. Κυψέλη, Εξάρχεια και Παγκράτι γέμισαν μονστέρες, σουβενίρ από τριήμερα με Ryan, ένα ή δύο κατοικίδια, έπιπλα Ιkea, ένα μαντεμένιο τηγάνι, ολόκληρους κόκκους καφέ από την Αιθιοπία που κοστίζουν 40€/kg, καθώς και νέα υλικά μαγειρικής, όπως ο αρτόκαρπος ή η διατροφική μαγιά. Αντικείμενα που ορίζουν την προσιτή πολυτέλεια. Πολλοί κοροϊδεύουν και ειρωνεύονται τον κοπιαρισμενό ινσταγραμικό μινιμαλισμό τους, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς. Κανείς δεν θα προτιμούσε να περάσει καραντίνα σε σπίτι άλλης γενιάς, με σύνθετο και κομπλέ σαλοτραπεζαρία που ανοίγει μόνο σε ειδικές περιστάσεις, βιβλιοθήκες με εγκυκλοπαίδειες και τηλεόραση-έπιπλο με βιντεοκασέτες, αντί για ένα MacBook με Netflix.
Κάπου εκεί ήρθε ο υποχρεωτικός εγκλεισμός. Θα έλεγε κανείς ότι, όπως έφτιαχναν οι boomers υπόγεια πυρηνικά καταφύγια, έτσι και οι millennials έφτιαξαν τα δικά τους bunker, ακόμα και αν δεν πίστευαν ότι θα τους ανάγκαζε κάποια συνθήκη να κάτσουν μέσα. Επίσης οι millennials μπορεί να είναι η πιο άτυχη γενιά μετά από πολλές, αλλά είναι και η πιο μορφωμένη. Ήξεραν ότι ήταν για το καλό τους να κάτσουν μέσα, σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους που ήταν πιο επιρρεπείς σε παρανοϊκές θεωρίες συνωμοσίας. Πάλι καλά να λέμε, που έγινε η καραντίνα την άνοιξη και όχι το καλοκαίρι. Με πιάνει κρύος ιδρώτας στη σκέψη να μας έβρισκε το κλείσιμο των καταστημάτων τη στιγμή που θα λουζόμασταν με σφηνάκια στη μπάρα κάποιου μπιτσόμπαρου. Δεν είμαι σίγουρος αν θα ξενερώναμε ή θα επαναστατούσαμε μεθυσμένοι. Ευτυχώς που δεν βρεθήκαμε σε αυτή τη δύσκολη θέση.
Πλατεία Βαρνάβα, Πλατεία Αγ. Παρασκευής, Πλατεία Αγ. Γεωργίου Κυψέλης. Τι ψηφίζει ο Ποιητής του Αιγαίου;
Μα θέλει και ρώτημα; Ποια πλατεία πλαισιώνεται από οδούς με μελίρρυτα ονόματα, όπως Άνδρου, Τήνου, Κυκλάδων, Σύρου (δυστυχώς υπάρχουν και κάποια ονόματα νησιών του Ιονίου, αλλά καμία πλατεία δεν είναι τέλεια) και άλλων πολλών; Χαίρεσαι και μόνο να περπατάς σε αυτές τις οδούς, χαζεύοντας τις τσίγκινες ταμπέλες με τα ονόματά τους στις γωνιές, που από κάποιο παιχνίδισμα της μοίρας είναι βαμμένες στο ίδιο μπλε με τις λεπτομέρειες των κυκλαδίτικων κτισμάτων. Επίσης είναι η μοναδική πολυπολιτισμική πλατεία από τις προαναφερθείσες. Και αυτό είναι σίγουρα πιο κοντά στον πλούτο των εθνών που κατακλύζουν τις Χώρες των νησιών μας στα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, παρά τα e-boys της Αγίας Παρασκευής με τα skate και τους νεοβερολινέζους στο Παγκράτι.
Αληθεύει ότι ο Γέρων Παστίτσιος υπήρξε φανατικός αναγνώστης του Ποιητή του Αγαίου;
Λένε πως η πραγματική φιλία και αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων δεν βασίζεται σε αυτά που αγαπούν και οι δυο αλλά σε αυτά που μισούν εξίσου. Με τον αξιότιμο Γέροντα έτυχε το ανάποδο, μας μίσησαν οι ίδιοι άνθρωποι. Μικρόνοες, ανέραστοι και εχθροί της ελευθερίας του λόγου. Δηλαδή και να θες να θυμώσεις μαζί τους, δεν μπορείς, είναι κρίμα.
Άραγε θα μπορέσουμε να ξαναχαρούμε τα νησιά μας;
Φυσικά και θα τα ξαναχαρούμε, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Δεν το λέω έμπλεως κάποιας χαζοχαρούμενης υπέρμετρης αισιοδοξίας ή από χυδαίο βολονταρισμό. Τα νησιά είναι εκεί και μας περιμένουν, πάντα ήταν, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο ήλιος, οι παραλίες, οι ασβεστωμένοι τοίχοι δεν νοσούν από κορονοϊό, είναι έννοιες προαιώνιες και άφθαρτες, όπως θα έλεγε και ο Μαρξ για την ύλη. Λίγο αμήχανα στην αρχή, ίσως να μην απλώσουμε τις πετσέτες μας τόσο κολλητά, να μην μας ζητήσουν εύκολα να απλώσουμε λάδι μαυρίσματος και η απουσία του πέπλου της μουσικής να δώσει την ευκαιρία να χαρούμε άλλους ήχους, όπως το θρόισμα από τα αρμυρίκια. Και στην τελική, ακόμα και αν χαθεί ένα καλοκαίρι, θα το υποστούμε. Όταν οι πρώτοι περιηγητές ανακάλυψαν τις Κυκλάδες τη δεκαετία του ’30 κανείς από αυτούς δεν περίμενε τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ήρθε λίγο αργότερα. Ξεχάστηκαν τα νησιά μας; Τουναντίον. Ήρθε μια νέα γενιά, οι boomers, που όσο μαλάκες και αν φαίνονται στους νέους αναγνώστες (που είναι μεγαλύτεροι μαλάκες απ’ όσο νομίζουν οι ίδιοι), κάποτε δεν ήταν τόσο και έβαλαν πάλι τα θεμέλια για αυτό που είναι σήμερα το Αιγαίο μας. Έγινε αυτό που ψάχνει ο κάθε ένας από εμάς, ό,τι κι αν είναι αυτό που ψάχνει: η χιπίλα, ο κομφορμισμός, η ηρεμία, ο νέος έρωτας, ο παλιός έρωτας, η ανεμελιά, η ανακάλυψη, η πνευματικότητα, η οινοπνευματικότητα. Όλα αυτά μαζί και ταυτόχρονα χώρια.
[Με εικονογράφηση αντλημένη από τις κατά καιρούς παρεμβάσεις του Ποιητή του Αιγαίου, όπως τις σώζει ακόμη το διαδίκτυο].
